Η πρόσφατη βία στο τζαμί Αλ-Άξα /στην περιοχή Μάουντ Τέμπλ και στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ έχει εξελιχθεί σε κάτι μεγαλύτερο και πιο επικίνδυνο. Συγκρούσεις μεταξύ Ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας και Παλαιστινίων διαδηλωτών το Σαββατοκύριακο άφησαν εκατοντάδες τραυματίες. Οι εντάσεις αυξήθηκαν περαιτέρω τη Δευτέρα και την Τρίτη μετά την έναρξη ισραηλινών αεροπορικών επιθέσεων σε αντίποινα για τις επιθέσεις πυραύλων της Χαμάς που σκότωσαν 35 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 12 παιδιών, στην πόλη της Γάζας.
Αυτό το τελευταίο επεισόδιο δεν μπορεί να αποδοθεί σε μία αιτία. Θα πρέπει μάλλον να συνδεθεί με ένα ευρύτερο τοπίο αποσταθεροποιητικών παραγόντων, των οποίων το σωρευτικό βάρος οδήγησε στην τρέχουσα κρίση μετά από μήνες επώασης.
Ωστόσο, μια αλυσιδωτή αντίδραση πυροδοτήθηκε από συνεχείς προσπάθειες εκδίωξης παλαιστινιακών οικογενειών που ζούσαν για γενιές στη γειτονιά της ανατολικής Ιερουσαλήμ, Σεΐχ Τζαρά. Διεξάγεται μια νομική μάχη μεταξύ των Παλαιστινίων κατοίκων και της Νάχλατ Σίμον – μιας οργάνωσης εποίκων που συνδέεται με το σιωνιστικό κίνημα στο Ισραήλ και επιχειρεί να αλλάξει τα δημογραφικά στοιχεία της ανατολικής Ιερουσαλήμ υπέρ ενός εβραϊκού πληθυσμού.
Η υποστήριξη προς τις οικογένειες στην Σεΐχ Τζαρά ήλθε αμέσως από αρκετές παλαιστινιακές εκλογικές περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένου ενός άνευ προηγουμένου αριθμού Αράβων πολιτών του Ισραήλ από την Ουμ αλ Φαμ και τη Τζάφα. Ταυτόχρονα, χιλιάδες άρχισαν να διαδηλώνουν στην Πύλη της Δαμασκού, η οποία τις τελευταίες εβδομάδες έχει γίνει η «Πλατεία Ταχρίρ» της ανατολικής Ιερουσαλήμ – το κέντρο της επανάστασης του 2011 στην Αραβική Άνοιξη της Αιγύπτου. Πολλοί από τους διαδηλωτές ήταν μουσουλμάνοι προσκυνητές που συγκεντρώθηκαν στην Πύλη αφού παρακολούθησαν προσευχές στο τζαμί Αλ-Άξα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κρίση εξελίχθηκε κατά τις τελευταίες μέρες στον ιερό μήνα του Ραμαζανιού: το αποκορύφωμα του ισλαμικού ημερολογίου αλλά και την πιο ασταθή εποχή του έτους στην Ιερουσαλήμ, από πλευράς εντάσεων. Μόνο την Παρασκευή 7 Μαΐου, περίπου 200 Παλαιστίνιοι τραυματίστηκαν σοβαρά και πολλοί άλλοι συνελήφθησαν μετά από έντονες αντιπαραθέσεις με την ισραηλινή αστυνομία.
Μαγκάβνικιμ, Ισραηλιτική Αστυνομία Συνόρων στην ισραηλινή συνοικία στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ.
Η ισραηλινή αστυνομία ήταν επιθετική στις προσπάθειές της να περιορίσει τις διαδηλώσεις, οι οποίες σύντομα πυροδοτήθηκαν με επέκταση παλαιστινιακών διαδηλώσεων σε όλη την Ιερουσαλήμ, τη Δυτική Όχθη και πολλά αραβικά χωριά στο κεντρικό και βόρειο Ισραήλ.
Αναταραχή και στις δύο πλευρές
Η αδυναμία περιορισμού της βίας στην Ιερουσαλήμ και σε άλλα κατεχόμενα εδάφη είναι εν μέρει αποτέλεσμα εσωτερικών ζητημάτων τόσο με την παλαιστινιακή ηγεσία όσο και με την ισραηλινή κυβέρνηση. Από την παλαιστινιακή πλευρά, διεξάγεται ένας αγώνας εξουσίας μεταξύ της Χαμάς και του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς. Η Χαμάς αύξησε σκόπιμα την ένταση με το Ισραήλ πυροβολώντας ρουκέτες από τη Γάζα ως στρατηγική προπαγάνδας για την οικοδόμηση πολιτικού κεφαλαίου εναντίον του Αμπάς. Αυτός, με τη σειρά του, ανέβαλε τις εκλογές για το Παλαιστινιακό Νομοθετικό Συμβούλιο λόγω του φόβου ότι θα χάσει έδαφος εναντίον των ισλαμιστών αντιπάλων του.
Η ισραηλινή πολιτική, εν τω μεταξύ, έχει φτάσει σε ένα εξουθενωτικό αδιέξοδο αφού τέσσερις γενικές εκλογές απέτυχαν να δημιουργήσουν μια λειτουργική κυβέρνηση. Αυτό είχε σοβαρές συνέπειες για τον χειρισμό της κρίσης.
Και είναι σημαντικό να μην υποτιμούμε – όπως κάνουν προφανώς οι αρχηγοί ασφαλείας του Ισραήλ – τις καταστροφικές συνέπειες που είχε η πανδημία COVID-19 στην ανατολική Ιερουσαλήμ, αφήνοντας πάρα πολλούς νέους Παλαιστίνιους άνεργους και ακόμη πιο απελπιστικά αποξενωμένους από τις αντίστοιχες πολιτικές τους ηγεσίες. Οι νεαροί Παλαιστίνιοι που διαδηλώνουν στα σκαλιά της Πύλης της Δαμασκού, στους δρόμους της Παλιάς Πόλης και στο Αλ-Άξα δεν κινούνται από τις ιδεολογίες των γονιών τους, αλλά ως επί το πλείστον από ένα αίσθημα θυμού, απόρριψης και απογοήτευσης.
Πρόκληση και κόντρα πρόκληση
Με τόσο έντονες εντάσεις και πολιτική δυσλειτουργία και από τις δύο πλευρές, η κατάσταση φαινόταν πιθανό να ξεφύγει από τον έλεγχο κατά τη διάρκεια της πορείας της σημαίας που είχε προγραμματιστεί την Ημέρα της Ιερουσαλήμ. Αυτή η εκδήλωση πραγματοποιείται ετησίως για τον εορτασμό της επανένωσης της Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ μετά τον εξαήμερο πόλεμο του 1967.
Τα τελευταία χρόνια, με την αυξανόμενη επιρροή του κινήματος εποίκων εντός της κυβέρνησης του Νετανιάχου και της ισραηλινής κοινωνίας, η παρέλαση έχει γίνει ακρογωνιαίος λίθος στην εθνική συνείδηση πολλών θρησκευτικών σιωνιστών. Κάθε χρόνο, πριν φτάσουν στους εορτασμούς στην πλατεία του Δυτικού Τείχους, εκατοντάδες νέοι Ισραηλινοί πορεύονται από τη γειτονιά Σεΐχ Τζαρά, σταματούν στην Πύλη της Δαμασκού και στη συνέχεια συνεχίζουν κατά μήκος της οδού αλ Ουάντ – την κύρια αρτηρία στη Μουσουλμανική Συνοικία της Παλιάς Πόλης.
Κατά τη διάρκεια της πορείας, νέοι Ισραηλινοί κυματίζουν τις εθνικές τους σημαίες προκλητικά και ψάλλουν πατριωτικά τραγούδια. Εν τω μεταξύ οι Παλαιστίνιοι παρακολουθούν την πομπή πίσω από τους φράκτες ασφαλείας που θέτουν οι ισραηλινές αστυνομικές δυνάμεις ειδικά για την περίσταση.
Φωτογραφία Εβίτα Παρασκευοπούλου.
Ο τρόπος με τον οποίο αυτή η γιορτή διασχίζει τους καθημερινούς χώρους τους, γίνεται αισθητός από τους περισσότερους Παλαιστινίους ως μια κατάφωρη πρόκληση και μια οδυνηρή υπενθύμιση της ταπείνωσης που υπέβαλε το Ισραήλ στις εθνικές τους φιλοδοξίες τον Ιούνιο του 1967. Όχι μόνο ο Πόλεμος των έξι ημερών σήμαινε την μεγάλης κλίμακας Παλαιστινιακή εκποίηση, ίδρυσε επίσης τον ισραηλινό έλεγχο επί του αλ-Κουδς (αραβικό όνομα της Ιερουσαλήμ) και του τζαμιού Aλ-Άξα, του τρίτου ιερότερου χώρου στο Ισλάμ και πρωταρχικού συμβόλου της παλαιστινιακής ταυτότητας.
Την περασμένη Κυριακή το βράδυ χιλιάδες Παλαιστίνιοι οχυρώθηκαν στο τζαμί με πέτρες και κοκτέιλ μολότοφ εν αναμονή της Παρέλασης για την Ημέρα της Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με την Παλαιστινιακή Ερυθρά Ημισέληνο, συγκρούσεις μεταξύ των ισραηλινών αστυνομικών δυνάμεων και των διαδηλωτών, οι οποίες αναπόφευκτα ξετυλίχτηκαν στο Αλ-Άξα τη Δευτέρα το πρωί, άφησαν άλλους 300 Παλαιστίνιους τραυματίες. Αυτό προκάλεσε την απόφαση του Ισραήλ να εμποδίσει τους Εβραίους να εισέλθουν στο τζαμί Αλ-Άξα την Ημέρα της Ιερουσαλήμ.
Αισθανόμενες πόσο επικίνδυνο θα ήταν να επιτρέψουν μια πορεία να ακολουθήσει τη διαδρομή μέσω μερικών από τους πιο συμβολικούς χώρους του παλαιστινιακού πληθυσμού – και, με την Ιερουσαλήμ ήδη σε στην κόψη του ξυραφιού – οι ισραηλινές αρχές ανακοίνωσαν ότι η πορεία της σημαίας θα μπορούσε να εξελιχθεί, αλλά άλλαξε διαδρομή, απομακρινόμενη από την Πύλη της Δαμασκού και τη Μουσουλμανική Συνοικία. Το Ισραηλινό Ανώτατο Δικαστήριο ανέστειλε επίσης τις ακροάσεις σχετικά με τις προγραμματισμένες εκδιώξεις παλαιστινιακών οικογενειών στην Σεΐχ Τζαρά, που είχαν προγραμματιστεί για την Ημέρα της Ιερουσαλήμ.
Αλλά αυτές οι απόπειρες αποκλιμάκωσης φαίνεται ότι ήταν πολύ λίγες και έγιναν πολύ αργά. Όπως γνωρίζουμε τώρα, η Χαμάς αποφάσισε να πυροβολήσει πυραύλους τη δυτική Ιερουσαλήμ και το νότιο Ισραήλ, και η Ισραηλινή Αμυντική Δύναμη αντέδρασε με αεροπορικές επιθέσεις, σκοτώνοντας 25 άτομα. Για άλλη μια φορά, η Ιερουσαλήμ καίγεται, με δυνητικά τρομερές συνέπειες για τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής.
Μετάφραση από αγγλικά: Pressenza Athens.
