Στο πλαίσιο σειράς συνεντεύξεων του πρακτορείου pressenza με ευρωβουλευτές και ευρωβουλεύτριες από τις ευρωπαϊκές παρατάξεις που υποστήριξαν με την ψήφο τους μέσα στο ευρωκοινοβούλιο την άρση ισχύος των πατεντών για εμβόλια, φάρμακα και διαγνωστικά που αφορούν την πανδημία, συνομιλούμε με τον Δημήτρη Παπαδημούλη, Αντιπρόεδρο του ευρωκοινοβουλίου από την ομάδα της ευρωαριστεράς [GUE/NGL].
Συνέντευξη στην Μαριανέλλα Κλώκα.
Πόσο εύκολο ήταν να φτάσετε στο αποτέλεσμα αυτής της ψηφοφορίας;
Δεν ήταν καθόλου εύκολο, χρειάστηκαν πολλοί μήνες δουλειάς. Ξεκινήσαμε από την αρχή της πανδημίας, πέρσι την Άνοιξη. Όλη η ευρωομάδα της αριστεράς θέσαμε ως στόχο να γίνει το αναμενόμενο εμβόλιο, δημόσιο αγαθό και να υπάρξει άρση του καθεστώτος προστασίας της πατέντας, όπως συνέβη και πριν από αρκετά χρόνια με την περίπτωση του HIV/AIDS. Στην αρχή ήμασταν μόνη ως ομάδα σε αυτή την προσπάθεια εντός του ευρωκοινοβουλίου. Χρειάστηκε χρόνος, επιχειρήματα, συναντήσεις, επικοινωνία με ομάδες πολιτών, επιστήμονες, για να χτιστεί μια ευρύτερη συναίνεση. Αυτή οδήγησε και στην έγκριση της τροπολογίας της ομάδας της ευρωαριστεράς την περασμένη Τετάρτη και στην έγκριση του ψηφίσματος που εμπεριέχει αυτή την τροπολογία με μεγάλη πλειοψηφία. Η τροπολογία πέρασε γιατί την υποστήριξαν σύσσωμες τρεις πολιτικές ομάδες, αριστερά, σοσιαλιστές και πράσινοι αλλά και μεμονωμένοι ευρωβουλευτές από τις κεντρώες και δεξιές πολιτικές ομάδες. Πέρασε γιατί τριχοτομήθηκαν οι ομάδες της δεξιάς και της ακροδεξιάς, ειδικά στην τροπολογία και λίγο λιγότερο στην τελική διαδικασία του ψηφίσματος, ανάμεσα στο υπέρ, το κατά και την αποχή. Κερδίσαμε μια μάχη, δεν έχουμε κερδίσει τον πόλεμο.
Αυτό το ψήφισμα υποχρεώνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε κάποια κίνηση;
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει νομικά δεσμευτική ισχύ σε αυτό το θέμα. Πολιτική πίεση ασκούμε. Η Επιτροπή δεν βρίσκεται μόνο υπό την πίεση του ευρωκοινοβουλίου αλλά και της πραγματικότητας. Τα έχει κάνει μούσκεμα στον τομέα του εμβολιασμού. Έχει χαμηλό ρυθμό εμβολιασμού των πολιτών της σε σύγκριση με το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Υπό την πίεση λοιπόν και του ευρωκοινοβουλίου και της πραγματικότητας, μόλις πριν από λίγες μέρες υποσχέθηκε ότι θα εμφανίσει ένα νέο σχέδιο που θα επιταχύνει την παραγωγή εμβολίων και κατά συνέπεια τον εμβολιασμό. Το κλειδί είναι η αύξηση της πίεσης των ίδιων των πολιτών προς τις ηγετικές ελίτ και την Επιτροπή. Όσες δημοσκοπήσεις έχουν γίνει σε χώρες της Ε.Ε. δείχνουν ότι η πλειοψηφία της κοινής γνώμης υποστηρίζει την άρση του καθεστώτος προστασίας της πατέντας, προσωρινά και ειδικά για την περίπτωση που αντιμετωπίζουμε. Ο κόσμος καταλαβαίνει αυτό που λένε όλοι οι ειδικοί και ο Π.Ο.Υ. πως αν δεν δαμάσουμε την πανδημία, δεν θα ανακάμψει και η οικονομία.
Τι έπεται αυτής της επιτυχίας;
Θα συζητήσουμε τον Ιούνιο στην ολομέλεια αυτή τη νέα στρατηγική εμβολιασμών και θα υπάρξει και πάλι ψήφισμα. Τα βασικά μας επιχειρήματα είναι ότι η πρώτη προτεραιότητα αυτή τη στιγμή είναι να επιταχυνθεί η παραγωγή των εμβολίων κι επομένως και ο ρυθμός των εμβολιασμών. Για να γίνει αυτό, η προσωρινή άρση του καθεστώτος προστασίας της πατέντας είναι ένα βασικό εργαλείο, γιατί αλλιώς οι περιοχές του πλανήτη που είναι ανεμβολίαστες, οι φτωχότερες, γίνονται εργαστήρια επιθετικής μετάλλαξης του κορωνοϊού. Αυτό προκαλεί τεράστιους κινδύνους αναζωπύρωσης της πανδημίας ακόμα και στις πλουσιότερες περιοχές που είναι περισσότερο εμβολιασμένες, όπως είναι οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία και η Ευρώπη. Συνιστά επίσης κίνδυνο όχι μόνο για τη δημόσια υγεία αλλά και για την οικονομία και την κοινωνική συνοχή. Οι μόνες που κερδίζουν από ένα τέτοιο σενάριο είναι οι μεγάλες πολυεθνικές του φαρμάκου. Και εδώ υπάρχει και κάτι άλλο που είναι παράδοξο, για να μην πω άδικο και ανήθικο. Όλοι γνωρίζουμε ότι τα εμβόλια αυτά, που παρήχθησαν σε χρόνο ρεκόρ – και πρέπει να αναγνωρίσουμε αυτή την επιτυχία στους επιστήμονες – παρήχθησαν με άφθονη δημόσια χρηματοδότηση. Δεν νοείται μια βιοτεχνολογία που παράγεται με άφθονη δημόσια χρηματοδότηση να κατοχυρώνεται με αποκλειστικά ιδιωτικά δικαιώματα. Αυτά δεν τα λέει πια μόνο η ευρωπαϊκή αριστερά ή η πλειοψηφία πλέον του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Τα λέει και ο ογδοντάρης κεντρώος Μπάιντεν, που δεν νομίζω να τον θεωρεί κανείς εξτρεμιστή.
Μερικοί αρχηγοί ισχυρών κρατών εντός της ΕΕ τοποθετήθηκαν δημόσια εναντίον της πρότασης Μπάιντεν. Είναι οι δημοκρατικές διαδικασίες εντός του ευρωκοινοβουλίου μια απάντηση σε αυτές τις δηλώσεις;
Δυστυχώς η Ευρωπαϊκή ηγεσία ζυγίστηκε, μετρήθηκε και βρέθηκε ελλιπής. Είναι τραγική η ανεπάρκειά της. Έβηξε η κυρία Μέρκελ που βιάστηκε να πει “nein” και κρυολόγησε η κυρία Ούρσουλα φον ντε Λάιεν, η οποία μέσα σε 24 ώρες, από εκεί που δήλωνε ανοιχτή να συζητήσει την πρόταση Μπάιντεν, έκανε στροφή 180 μοιρών. Δυστυχώς τα οικονομικά συμφέροντα καθορίζουν και τη στάση της πολιτικής ελίτ της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Τα λόμπι των μεγάλων φαρμακευτικών πολυεθνικών είναι πανίσχυρα, επενδύουν πολλά χρήματα στις Βρυξέλλες και μας βομβαρδίζουν με τα επιχειρήματα των εταιρειών, που με άφθονο δημόσιο χρήμα πραγματοποιούν τεράστια υπερκέρδη. Τα επιχειρήματα της κυρίας Μέρκελ είναι copy paste των επιχειρημάτων του φαρμακευτικού λόμπι. Ο λόγος είναι απλός: η BioNTech ήταν μια μικρομεσαία φαρμακευτική εταιρεία. Μετά την ανακάλυψη του εμβολίου με τη μέθοδο του m-RNA, εκτοξεύθηκε η χρηματιστηριακή της αξία σε πάνω από 30 δις ευρώ, είναι πλέον μεγαλύτερη και από την Deutsche Bank. Και επειδή η έδρα της είναι στη Γερμανία, έτσι εξηγείται το “nein” της κυρίας Μέρκελ. Το θέμα είναι ότι η Pfizer που είναι μεγαλύτερη και έχει έδρα τις ΗΠΑ δεν εμπόδισε τον ογδοντάρη Μπάιντεν να βγει μπροστά στο θέμα των πατεντών. Η πολιτική Μπάιντεν όμως είναι καλύτερη και ως προς το ύψος και την έκταση της δημοσιονομικής παρέμβασης για την ανάκαμψη της οικονομίας αλλά και την αύξηση του ωρομισθίου. Το ευρωκοινοβούλιο θα συνεχίσει την προσπάθεια άσκησης πίεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων να πάρουν το μέρος των πολλών, ξεκολλώντας από την ταύτισή τους με τα συμφέροντα των πολυεθνικών του φαρμάκου. Δεν πρόκειται για μια υπόθεση που αφορά μόνο την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, υπάρχει ήδη εδώ και μήνες μια πρωτοβουλία υπό την αιγίδα δύο κρατών, της Ινδίας και της Νοτίου Αφρικής, που συγκεντρώνει ήδη και πριν τις δηλώσεις Μπάιντεν, την υποστήριξη πάνω από 100 κρατών για μια προσωρινή άρση του καθεστώτος προστασίας των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας. Αυτό σημαίνει ότι, μετά από μια διαπραγμάτευση που θα περιλαμβάνει και οικονομικές και εμπορικές πλευρές, θα μπορούσαμε να υπερδιπλασιάσουμε μέσα στους επόμενους μήνες την παραγωγή εμβολίων, άρα να υπερδιπλασιάσουμε και τον ρυθμό εμβολιασμού. Αυτή τη στιγμή για την παραγωγή των εμβολίων χρησιμοποιείται το 40% του παραγωγικού δυναμικού που θα μπορούσε να παρασκευάσει εμβόλια.
Πώς λειτουργεί το φαρμακευτικό λόμπι;
Δεν είμαι από τους ευρωβουλευτές που τους πλησιάζουν τέτοια λόμπις. Μπορώ όμως να σας πω ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, υπάρχουν 20.000 επίσημοι λομπίστες στις Βρυξέλλες, πέραν των ανεπίσημων. Υπάρχουν τα λεγόμενα καλά λόμπις, που συνήθως είναι φτωχά, στην πλειοψηφία τους ακτιβιστές/τριες που αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπάρχουν και τα «σκληρά», ακριβά και καλοπληρωμένα λόμπις, των πολυεθνικών του φαρμάκου, των εταιρειών που παράγουν πολεμικό εξοπλισμό, της αυτοκινητοβιομηχανίας, της χημικής βιομηχανίας, της βιομηχανίας των τροφίμων, των ψηφιακών γιγάντων που δεν πληρώνουν φόρους και κερδίζουν δικαστήρια ακόμα και απέναντι στην Επιτροπή, όπως έγινε με την περίπτωση της amazon. Αυτά εκπροσωπούν επιχειρήσεις τρομερά κερδοφόρες και κατά συνέπεια επενδύουν πολλά χρήματα για να υποστηρίξουν τα συμφέροντά τους. Αυτό σημαίνει καλοπληρωμένα δίκτυα δημοσίων σχέσεων, επικοινωνίας, δημιουργίας πολιτικής επιρροής μέσα από ΜΜΕ, μέσα από τη δημιουργία φιλικών δεσμών με μέλη του ευρωκοινοβουλίου. Μέσα από την πανοπτική θέση του Αντιπροέδρου που κατέχω τα τελευταία εφτά χρόνια έχει συμβεί να βλέπω συναδέλφους ευρωβουλευτές, οι οποίοι γενικώς δεν είναι πολύ επιμελείς, δραστήριοι ή ενεργοί στις επιτροπές, όταν γίνονται συζητήσεις για θέματα που αφορούν ατζέντες των ισχυρών λόμπις να είναι ενεργά παρόντες, με εξαιρετικές ομιλίες, εξαιρετικά επεξεργασμένες τροπολογίες, που «τυχαίνει» να συμπίπτουν με αυτά που μας βομβαρδίζουν τα λόμπις. Είναι μεγάλο θέμα έρευνας, προτρέπω τους δημοσιογράφους που υπηρετούν αληθινά το επάγγελμά τους να ασχοληθούν επιμελώς με το ζήτημα αυτό.
Το επιχείρημα του φαρμακευτικού λόμπι είναι πως χρειάζεται χρόνο να ενταχθεί με ασφάλεια μεγαλύτερο ποσοστό του παγκόσμιου παραγωγικού δυναμικού στα εμβόλια.
Δεν έχουμε κάνει συμβόλαιο με κανέναν ότι αυτή η πανδημία θα είναι η τελευταία. Οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία για να αντιμετωπίσουμε και τις επιθετικές μεταλλάξεις του υπάρχοντος ιού αλλά και τυχόν επόμενες πανδημίες. Η δε ανακάλυψη του m-RNA δεν αφορά μόνο αυτή την παρτίδα των εμβολίων αλλά και μια καινούρια γενιά εμβολίων και θεραπειών που μπορούν να στηριχθούν σε αυτή την τεχνολογία. Χρειάζεται μια αντιστοίχιση σε οικονομικά δεδομένα ώστε και αυτοί που ανακάλυψαν την τεχνολογία να έχουν οικονομικό όφελος αλλά και μια ισχυρή πολιτική βούληση και διορατικότητα ως προς τη χρήση αυτής της τεχνολογίας για το κοινό όφελος. Όσο αυτό καθυστερεί, η οικονομική και υγειονομική ζημιά που παθαίνει ο πλανήτης είναι υπερπολλαπλάσια του κόστους που θα προκαλούσε η προσωρινή άρση του καθεστώτος προστασίας των πατεντών.
Στην Ελλάδα πώς είναι οι συσχετισμοί;
Όταν ο Αλέξης Τσίπρας στη Βουλή πρότεινε την άρση του καθεστώτος προστασίας των πατεντών, εισέπραξε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη ειρωνείες και άρνηση. Στην ίδια πρόταση από τα χείλη Μπάιντεν, ο Πρωθυπουργός προσπάθησε να μας πείσει ότι αυτός το είχε πει πρώτος. Στο ηχηρό όχι της κυρίας Μέρκελ, ο Έλληνας Πρωθυπουργός σιώπησε και οι ευρωβουλευτές της ΝΔ καταψήφισαν την τροπολογία. Ήταν μια στιγμή αλήθειας που αναδεικνύει την πολιτική υποκρισία. Υπήρξαν λίγοι ευρωβουλευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που ψήφισαν υπέρ της τροπολογίας. Ανάμεσά τους θέλω να ξεχωρίσω τους δύο Κύπριους συναδέλφους του Δημοκρατικού Συναγερμού, του αδερφού κόμματος της ΝΔ, τον κύριο Φουρλά και τον κύριο Χριστοφόρου. Να πω επίσης πως το ψήφισμα του ευρωκοινοβουλίου θεωρήθηκε είδηση για όλη την Ευρώπη. Ήταν μια είδηση όμως που δεν υπήρξε για την συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών, συστημικών, φιλοκυβερνητικών ΜΜΕ. Είναι και αυτό ένα παράδειγμα που εξηγεί γιατί η Ελλάδα στην κατάταξη των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα είναι 70η στον πλανήτη στα θέματα ελευθερίας του Τύπου και στις τρεις τέσσερις τελευταίες θέσεις μεταξύ των 27 της ΕΕ, μαζί με Ουγγαρία, Βουλγαρία και Πολωνία.
Κείμενα με παρόμοιο περιεχόμενο:
Ευρωβουλεύτρια Manon Aubry: η παγκόσμια υγεία δεν γίνεται να εκλαμβάνεται με όρους εμπορίου
Η. Μόσιαλος: Οι κυβερνήσεις πρέπει να τολμήσουν και να απαιτήσουν την αγορά των πατεντών
Το μονοπώλιο των εμβολίων δημιουργεί 9 νέους δισεκατομμυριούχους
