Πριν από λίγες ημέρες, συνάντησα τον Alonso Mederos, τον κουβανό πρέσβη στην Πράγα, για μια συνέντευξη σχετικά με την πανδημία και τα εμβόλια για τα οποία εργάζεται εντατικά η Κούβα, δοκιμάζοντας πέντε εμβόλια, δύο εκ των οποίων βρίσκονται ήδη στο φάση ΙΙΙ. Αναμένεται ότι το Soberana 02 θα είναι έτοιμο τον Ιούλιο, οπότε και θα εμβολιαστεί όλος ο πληθυσμός.
Στη συνέχεια, η συζήτηση προχώρησε σε άλλα ζητήματα και αναπόφευκτα τέθηκε το θέμα της οικονομικής κρίσης, οι συνέπειες της πανδημίας, η οποία έχει παραλύσει την τουριστική βιομηχανία, αλλά πάνω από όλα το σκληρό εμπάργκο που έχουν επιβάλλει οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Κούβα. Ο τόνος του έγινε σοβαρός και δυσαρεστημένος. Οι κυρώσεις πλήττουν τις τράπεζες, αποτρέπουν τις οικονομικές συναλλαγές και την εισαγωγή και εξαγωγή αγαθών. Ενώ μου έλεγε λεπτομερώς πώς ο οικονομικός και χρηματοπιστωτικός αποκλεισμός καταπνίγει την οικονομική ζωή του νησιού, στο μυαλό μου άρχισαν να ρέουν σειρές εικόνων σαν να έβλεπα ταινία: Η ισπανική αποικιοκρατία, μετά εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών, η επανάσταση του Τσε και του Φιντέλ Κάστρο, το Γκουαντάναμο… και σήμερα το εμπάργκο που θα ήθελε να εξαφανίσει μια ιδεολογία, να υπονομεύσει ένα σύστημα με το οποίο διαφωνεί, αλλά καταλήγει να πλήττει τους απλούς ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή. Και τι κακό έχει κάνει αυτός ο λαός των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων για να ξυπνήσει την οργή του αμερικανικού γίγαντα; Τι ηθική μικρότητα να χρησιμοποιείς όλη σου τη δύναμη για να επιβληθείς σε ανθρώπους που δεν έχουν καμία δυνατότητα αντίδρασης! Και τι ηθικό μεγαλείο να έχουν ως προτεραιότητα την υγεία και την εκπαίδευση παρά τις οικονομικές δυσκολίες!
Ενώ τόσες πολλές «μεγάλες» χώρες, έχοντας ιδιωτικοποιήσει τους πόρους τους, δεν είναι σε θέση να παράγουν ένα εμβόλιο και πρέπει να υποταχθούν στις αποφάσεις των μεγάλων φαρμακευτικών ομίλων, η «μικρή» Κούβα εργάζεται ακούραστα για να βρει ένα εμβόλιο να δώσει στον πληθυσμό της και να προσφέρει και σε άλλα έθνη. «Στη χώρα μας, η υγεία δεν αποτελεί μόνο δικαίωμα, αλλά και προτεραιότητα. Δεν είναι λίγες οι προσπάθειες και οι πόροι για την πρόληψη και θεραπεία νόσων», δήλωσε ο πρέσβης Alonso Mederos.
Αν προτεραιότητα μιας κοινωνίας είναι η υγεία, τότε όλα θα περιστρέφονται γύρω από αυτήν την αξία και, ως αποτέλεσμα, θα γίνονται επιλογές με συνοχή σχετικά με τη χρήση των πόρων, όπως μια οικογένεια που έχει προτεραιότητά της την ανατροφή υγιών παιδιών. Σε στιγμές έλλειψης, δεν τους αφήνει να πεθάνουν λέγοντας «δεν υπάρχουν χρήματα», αλλά σταματάει σταθερά τις ακατάλληλες δαπάνες. Αλλά αν η συσσώρευση κερδών και πλούτου είναι η προτεραιότητα, τότε η υγεία των ανθρώπων θα γίνει σημαντική μόνο αν είναι δυνατό να επωφεληθούν από αυτήν. Με τη σκέψη αυτής της ηθικής φτώχειας, ήταν αναπόφευκτο να δούμε στην κοινωνία της Κούβας μια μεγάλη προσπάθεια, μια μεγάλη φιλοδοξία που γεννήθηκε βαθιά μέσα στην ανθρώπινη καρδιά. Και οι νότες του τραγουδιού Guantanamera άρχισαν να ηχούν στο μυαλό μου: «Ξέρω από βαθιά θλίψη, ανάμεσα στις τιμωρίες που δεν έχουν όνομα: η δουλεία των ανθρώπων είναι η μεγάλη τιμωρία όλου του κόσμου».
Παρά τα «βαριά» και «ευαίσθητα» ζητήματα όπως η πανδημία, το εμπάργκο και η φτώχεια, η συνάντηση ήταν θετική και φιλική. Μιλώντας ειδικότερα για την κουβανική βοήθεια προς την Ιταλία μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, εντυπωσιάστηκα πολύ από τη φράση: «Η διεθνής αλληλεγγύη είναι μια αρχή που χαρακτηρίζει το λαό της Κούβας. Για μας, αλληλεγγύη δεν σημαίνει να δίνουμε αυτό που μας περισσεύει, αλλά να μοιραζόμαστε αυτό που έχουμε».
Χαιρετίσαμε τον Alonso Mederos και τη σύζυγό του με το βαθύ συναίσθημα ότι ένα αόρατο νήμα ενώνει τους ανθρώπους, με ελπίδα στην καρδιά. Η ελπίδα ενός λαού ο οποίος, παρά τα σκαμπανεβάσματά του, τα λάθη του και την εκμετάλλευση που του έχει γίνει, δεν σταματά να πιστεύει στο μέλλον. Ένας λαός που, όπως ένας Δαβίδ εναντίον ενός θρασύ Γολιάθ, συνεχίζει περήφανα το δρόμο του.
Καθώς έφευγα από την πρεσβεία, συνειδητοποίησα πόσο αδαής ήμουν, ότι δεν ήξερα στην πραγματικότητα τίποτα. Μόνο μερικές αφηρημένες ιδέες που έμαθα στο πανεπιστήμιο και τέσσερα συνθήματα που μετέδωσε η τηλεόραση, που διάβασα σε κάποια μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή άκουσα από κάποιους φίλους. Αλλά το βάθος της πραγματικότητας, με την ιστορία των ανθρώπινων προσδοκιών της, με προσπάθειες και αποτυχίες, μια πραγματικότητα που εκδηλώνεται με χίλιους τρόπους, όπως ένα διαμάντι με χίλιες προσόψεις, μου διαφεύγει εντελώς.
Συλλογιζόμενος την συνομιλία με τον πρέσβη, συνειδητοποίησα ότι, ακόμα και όταν επέκρινε το εμπάργκο για τη μεγάλη ζημιά που προκαλεί, δεν ήταν ούτε μνησίκακος ούτε οργισμένος. Και έτσι αντηχούν στο μυαλό τους οι νότες και τα λόγια του Guantanamera: «Μεγαλώνω ένα λευκό τριαντάφυλλο, τον Ιούνιο σαν να’ ταν Γενάρης, για τον αληθινό μου φίλο, που μου απλώνει το χέρι του. Και για τον σκληρό που μου ξεριζώνει την καρδιά που έχω, δεν μεγαλώνω μήτε γαϊδουράγκαθο μήτε τσουκνίδα. Μεγαλώνω το λευκό τριαντάφυλλο».
Μετάφραση από τα ιταλικά: Pressenza Athens
