Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το μοναδικό ολοκληρωμένο άρθρο για την ιστορία της απεργίας πείνας: https://www.vice.com/el/article/8q4wg4/apergia-peinas-to-swma-ws-odofragma , Λούκα Μ., «Απεργία Πείνας: Το Σώμα ως «Οδόφραγμα» – Μια ματιά στην ιστορία της πιο επώδυνης μεθόδου διεκδίκησης», ημερομηνία δημοσίευσης: 1/12/2014, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
Το ύψιστο αγαθό σήμερα, στις κοινωνίες της υπερ-πληροφορίας, της ρομποτικής και της επένδυσης σε τεχνητές νοημοσύνες, στον Δυτικό Κόσμο και διεθνώς, είναι η ΓΝΩΣΗ: η ΓΝΩΣΗ για επιστημονικές αλήθειες, η ΓΝΩΣΗ ως αναζήτηση, η ΓΝΩΣΗ ως περιέργεια και ρεκόρ, η ΓΝΩΣΗ ως εγκυκλοπαιδική γνώση, η ΓΝΩΣΗ ως βιωματική εμπειρία. Στον τομέα της ΓΝΩΣΗΣ με τη μορφή της πληροφορίας, υστερούμε ακόμη, ως προς την ποιότητα, την εγκυρότητα και την αξιοπιστία της πληροφορίας[1]. Ας ξεκαθαριστεί κάτι, όμως: τα Μ.Μ.Ε. παρουσιάζουν, αναδεικνύουν, καλύπτουν, προωθούν και πολλές φορές, ειδήσεις και συμπεράσματα (fake news)[2]. Συνεπώς, στις κοινωνίες υπερ-πληροφόρησης, συνδυάζοντας το ανωτέρω πρόβλημα, η ΓΝΩΣΗ ως πληροφορία, λαμβάνεται από το κοινό, σε ένα πρώτο επίπεδο, ως αδιαμφισβήτητη. Το ελληνικό κοινό έχει μάθει σε αυτόν τον τρόπο / τύπο γνώσης χωρίς να ισορροπεί και να φιλτράρει το περιεχόμενό της.
Με αφορμή την απεργία πείνας του Δ. Κουφοντίνα και τον ευρύτερο κανιβαλισμό των Μ.Μ.Ε. σχετικά με «εγκληματίες» και «θύματα» (βλ. #Metoo, υπόθεση Δ. Λιγνάδη), ξεπερνώντας ανθρώπινα όρια και δικανικές καταστάσεις και ενισχύοντας την, ούτως ή άλλως, τιμωρητικότητα του ελληνικού κοινού για «περί δικαίου αισθήματα», γράφεται αυτό το κείμενο. Ουσιαστικά, τα αιτήματα του απεργού αφορούν στοιχεία διαφάνειας από τη Κεντρική Επιτροπή Μεταγωγών του εθνικού σωφρονιστικού συστήματος, προσδοκώντας τη ΓΝΩΣΗ των μετακινήσεών του και τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει κάτι τέτοιο, από μία αγροτική φυλακή σε μία κλειστή[3]. Οι αγροτικές φυλακές ενδείκνυται, γενικά, για μία πιο ανθρωπιστική μεταχείριση και προσέγγιση των ανθρώπων που έχουν εκτίσει ένα μεγάλο μέρος της ποινής τους ακόμη και για βαριά αδικήματα[4].
Η δικηγόρος του Δ. Κουφοντίνα, αναφέρει ότι η αντιμετώπιση της πολιτείας απέναντί του είναι «εκδικητική και τιμωρητική». Μπορούμε σχεδόν όλοι να κατανοήσουμε τη ρίζα της σχέσης μεταξύ παρούσας κυβέρνησης – απεργού πείνας υπό το πλαίσιο της δράσης του τελευταίου, εντασσόμενος, τότε, στην τρομοκρατική οργάνωση 17Ν. Οι αντιμπεραλιαστές και οι οργανώσεις με διαφορετική πολιτικο-οικονομική «ιδεολογία» από την επικρατούσα, διακρίνονται από το κίνητρο της ριζοσπαστικής αλλαγής του «συστήματος» … με κάθε ανθρώπινο κόστος και απώλεια. Κι εκεί υπεισέρχεται το αίσθημα περί κοινωνικής αδικίας και εγκλημάτων ανθρωποκτονίας, καθότι οι ίδιοι θεωρούν πως μπορούν να επισπεύσουν την αλλαγή του συστήματος τελώντας ακραία γεγονότα / εγκλήματα, τα οποία προκαλούν θεσμικές πιέσεις και ανακατατάξεις στο ίδιο το κράτος, χωρίς να κατανοούν πλήρως το μέγεθος των συνεπειών αυτών των πράξεων.
Φωτογραφία Ρένα Ξηροφώτου.
Σε αντίθεση με τα κοινά εγκλήματα, τα εγκλήματα από «ιδεολογία» έχουν μία θεωρητική βάση, που εντοπίζεται σε ιδανικά για τον κόσμο και δεν προέρχονται από μη διαχείριση συναισθημάτων αλλά ούτε και από μη καταλογισμό. Για αυτόν τον λόγο, θεωρούνται πρώτα σε προτεραιότητα για ένα κράτος με την έννοια της «επικινδυνότητας». Απ’ την άλλη πλευρά, έχει αποδειχθεί κοινωνιολογικά, πως, όταν (και όχι πάντα) τα ανθρώπινα κίνητρα «ισχυρών της ελίτ»[5] (πολιτικής και οικονομικής) κατά V. Pareto, στοχεύουν στη συνεχόμενη απόκτηση υλικών και άυλων αγαθών και «ελέγχου σωμάτων – υποκειμένων» προσβάλλοντας βασικά, θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα[6], τότε, οι «ομάδες πίεσης»[7] αυξάνονται και το ήδη τεντωμένο σχοινί «ξεχειλώνεται».
Η «ιδεολογία» πίσω από κάθε απεργό πείνας θεωρείται χαρακτηριστικό στοιχείο, χωρίς, ωστόσο, να πρόκειται για κάτι δεσμευτικό[8]. Από το 2015 – 2020 έχουν συμβεί αρκετές απεργίες πείνας που προέρχονται από «ιδεολογίες για αλλαγή του συστήματος» και όχι πάντα με τη συνοδεία κάποιου εγκλήματος. Ο M. Gandhi έκανε συχνά απεργίες πείνας. Το ίδιο συναντάμε και στον πρώτο απεργό πείνας, τον 27χρονο Robert Gerard Sands στην Αγγλία, έχοντας ως αιτήματα τη μη ιδρυματοποίηση εντός της φυλακής ως «πολιτικού κρατουμένου», στην υπόθεση του Δημάκη[9], της Ρούπα – Μαζιώτη[10], του Ξηρού[11]. Απεργοί πείνας, σε αυτό το χρονικό διάστημα, υπήρξαν οι πρόσφυγες στη Λέσβο και στη Χίο, κάπου στα 500 άτομα συνολικά, στις ήδη επιβαρυμένες συνθήκες όπου ζούσαν[12]. Ο πλοιοκτήτης Στεφάνου, διαμαρτυρήθηκε για την πιθανή πτώχευση της εταιρείας Golden Star Ferries[13]. Παγκοσμίως, η 28χρονη Βölek[14] και ο “Mr. Bitcoin”[15].
Η αλήθεια των απεργών πείνας με αφετηρία τη μορφή διαμαρτυρίας, ενός «αλτρουιστικού σκοπού», εντείνεται βαθμιαία σε μία δημόσια και εκούσια αυτοκτονία κατά τον E. Durkheim, «εγωιστική αυτοκτονία»[16], σε κοινή θέα, μία διαχείριση της ατομικής, για τον καθένα, θνητότητας σε όρους συλλογικούς. Όσο υπάρχει ικανότητα αφθονίας στα υλικά αγαθά[17], τόσο πιο έντονα αποδυναμώνονται ή ακραία ισχυροποιούνται οι πρώτες ανάγκες, όπως είναι η γνώση, το φαγητό, ο ρουχισμός. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο ανάπτυξης με τεράστιες επιπτώσεις μαζικού χαρακτήρα όπως είναι η ύπαρξη της φτώχειας στα “αναπτυγμένα” κράτη. Τα τρία επίπεδα μιας απεργίας πείνας[18], είναι τα εξής:
- «Η βασική κατεύθυνση είναι προς το ευρύτερο κοινό. Ο απεργός πείνας στρέφει την προσοχή του κοινού στο ποιος έχει το δικαίωμα να φτιάχνει νόμους.
- Η 2η κατεύθυνση είναι προς τον αντίπαλο. Στη 2η διαδικασία αφήνει στον αντίπαλο όλη την ευθύνη για το σώμα του, μεταξύ άλλων και στους γιατρούς.
- Η 3η κατεύθυνση είναι σε σχέση με το ίδιο το άτομο. Ουσιαστικά ο απεργός πείνας, στρέφει την προσοχή στο ότι οι νόμοι έχουν χάσει την βασική τους λειτουργία και στρέφονται κατά των αξιών για τις οποίες υποτίθεται ότι δημιουργήθηκαν».
Ως προς την πρώτη και τη δεύτερη, η σχέση αυτή με το σώμα που το «καταναλώνει» ο ευρύτερος πληθυσμός και ο αντίπαλος, αναφέρεται σε κοινωνίες που λειτουργούσαν με την ανθρωποφαγική τελετουργία και σε σχέση με την τρίτη ο «διαρκής ατομικός αναστοχασμός» δεν χρειάζεται μόνο στις Επιστήμες του Ανθρώπου, αλλά και στην πράξη, σε «κοινωνίες συνεχόμενου ρίσκου»[19]. Η «αγιοποίηση» και η «δαιμονοποίηση» των Μ.Μ.Ε. που έχουν εκμεταλλευτεί τα social media σαν μία άλλοτε τηλεόραση, δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο, διότι λησμονείται πολύ γρήγορα και χάνεται μέσα σε όλη αυτήν την «καρέ – καρέ» διαδικασία, το πιο ουσιαστικό: η ανθρώπινη μεταχείριση εγκληματιών[20]. Το μήνυμα της κάθε απεργίας πείνας είναι αυτό της ζωής, ακόμη και για ανθρώπους που στέρησαν ζωή. Αλλιώς, μένουμε εμμονικά σε μία θέση τιμώρησης, αδικιών στις αδικίες κατά έναν κυκλικό μονόδρομο, και όχι εξέλιξης του ανθρώπινου είδους[21].
[1] http://www.opengov.gr/ministryofjustice/?p=8596 , Σωφρονιστικός Κώδικας, Άρθρο 31 – Απεργία Πείνας, παράγραφος 3, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
Βλ. Και https://www.athensvoice.gr/politics/703412_dikaiosyni-sta-mesa-mazikis-enimerosis-kai-kratos-dikaioy?fbclid=IwAR1EwKOfE8NJK3OYxDMDL17bqxKxTX-rNz5dukcA590bKvrkrs1Usu-dtBs, Λαμπροπούλου Ε., «Δικαιοσύνη στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και κράτος δικαίου», ημερομηνία δημοσίευσης: 23/02/2021, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[2] Έκδοση Understanding and Addressing the Disinformation Ecosystem του University of Pennsylvania και Knight Foundation, των Fletcher R., Nielsen R. K., “People Don’t Trust News Media – and This is Key to the Global Misinformation Debate”, December 2017, pp. 13 – 17.
[3]https://www.cnn.gr/media/com_news/attachments/211/parembasi_synigoroy_toy_politi_gia_tin_metagogi_koyfontina.pdf , Επιστολή του Συνηγόρου του Πολίτη προς τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής, 20/01/2021, τελευταία πρόσβαση: 27/02/2021.
[4] Δασκαλάκης, Η., Μεταχείριση του εγκληματία, Αθήνα: Σάκκουλα, 1981.
Δασκαλάκης, Η., «Θεσμός της φυλακής», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 68, σελ. 32-37, 1988.
[5] Μεταξύ άλλων σημαντικών επιστημόνων για το μοντέλο των ελίτ.
Λύτρας Ν. Α., Πολιτική Στρατηγική για τις Κοινωνικές Τάξεις – Αναλυτικά Δοκίμια, Αθήνα, Παπαζήσης, 2008.
[6] Foucault, M., Επιτήρηση και τιμωρία: Η γέννηση της φυλακής, Αθήνα, Ράππα, 1976.
[7] Ιορδάνογλου Χ. Ι., Κράτος και ομάδες συμφερόντων. Μία κριτική της παραδεδεγμένης σοφίας, Αθήνα, Πόλις, 2014.
[8]https://www.vice.com/el/article/zmz78w/koyrazomai-kai-3exnaw-pragmata-h-zwh-moy-epeita-apo-apergia-peinas-46-hmerwn, McMahon J., «Κουράζομαι και Ξεχνάω Πράγματα» – Η Ζωή μου Έπειτα από Απεργία Πείνας 46 Ημερών», ημερομηνία δημοσίευσης: 20/11/2017, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[9]https://www.news247.gr/koinonia/vasilis-dimakis-stamataei-tin-apergia-peinas.7650239.html, Φραγκιουδάκης Μ., «Βασίλης Δημάκης: Σταματάει την απεργία πείνας», ημερομηνία δημοσίευσης: 27/05/2020, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[10]https://m.naftemporiki.gr/story/1294131/apergia-peinas-arxizoun-pola-roupa-nikos-maziotis, «Απεργία πείνας αρχίζουν Πόλα Ρούπα – Νίκος Μαζιώτης», ημερομηνία δημοσίευσης: 11/11/2017, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[11] https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/154884_se-apergia-peinas-o-hristodoylos-xiros, «Σε απεργία πείνας ο Χριστόδουλος Ξηρός», ημερομηνία δημοσίευσης: 22/06/2018, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[12]https://www.cnn.gr/ellada/story/77701/mytilini-apergia-peinas-sti-moria-12-syron-prosfygon, «Μυτιλήνη: Απεργία πείνας στη Μόρια 12 Σύρων προσφύγων», ημερομηνία δημοσίευσης: 22/04/2017, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
https://m.naftemporiki.gr/story/1107570/xios-sunexizoun-tin-apergia-peinas-10-prosfuges , «Χίος: Συνεχίζουν την απεργία πείνας 10 πρόσφυγες», ημερομηνία δημοσίευσης: 25/05/2016, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
https://www.lesvosnews.net/articles/news-categories/koinonia/allileggyi-ston-mohamed-apergia-peinas-sto-nosokomeio-mytilinis , «Aλληλεγγύη στον Mohamed A. – Απεργία πείνας στο Νοσοκομείο Μυτιλήνης», ημερομηνία δημοσίευσης: 17/01/2017, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[13]https://m.naftemporiki.gr/story/1325150/olo-to-paraskinio-gia-tin-apergia-peinas-tou-ploioktiti-giorgou-stefanou , Καραγεώργου Λ., «Όλο το παρασκήνιο για την απεργία πείνας του πλοιοκτήτη Γιώργου Στεφάνου – Στα άκρα ο ανταγωνισμός στην ακτοπλοΐα», ημερομηνία δημοσίευσης: 28/02/2018, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[14]https://www.dsa.gr/%CE%BD%CE%AD%CE%B1/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%B8%CE%AC%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%8D-%CF%80%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CF%87%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%BD-%CE%BC%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CE%BA-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1, Ανακοίνωση Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, «Για το θάνατο της απεργού πείνας Χελίν Μπολέκ, στην Τουρκία», ημερομηνία δημοσίευσης: 10/04/2020, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[15] https://www.capital.gr/epikairotita/3403460/to-diplomatiko-thriler-piso-apo-tin-ekdosi-tou-mr-bitcoin-apo-tin-ellada , Στάθης Π., «Το διπλωματικό θρίλερ πίσω από την έκδοση του Mr. Bitcoin από την Ελλάδα», ημερομηνία δημοσίευσης: 9/01/2020, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[16] Durkheim E., Κοινωνικές αιτίες της αυτοκτονίας, Αθήνα, Γερ. Αναγνωστίδη, 1978.
[17] Marcuse H., Ο μονοδιάστατος άνθρωπος, Μτφ.: Λυκούδης Μ., Αθήνα, Παπαζήσης, 1971.
[18] Ήταν πολύ δύσκολο να εντοπίσω επιστημονικά κείμενα που έχουν ασχοληθεί με την απεργία πείνας με έναν ολιστικό τρόπο προσέγγισης.
https://www.doctv.gr/page.aspx?itemID=SPG14103, «Η Τουρκάλα τραγουδίστρια, Χελίν Μπολέκ, πέθανε στις 3 Απριλίου μετά από 288 ημέρες απεργίας πείνας. Με την αφορμή διαβάζουμε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του ψυχαναλυτή Κώστα Νασίκα, για την κοινωνική διάσταση της απεργίας πείνας», ημερομηνία δημοσίευσης: 6/04/2020, τελευταία πρόσβαση: 25/02/2021.
[19] Τσέκερης, Χ., «Ισχυρή αναστοχαστικότητα / ανίσχυρη θεωρία», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 137(137-138), σελ. 233 – 251, 2012.
[20] Το 2027 θα έβγαινε, θα βγει ( ;; ), καθώς συμπληρώνει 25 χρόνια έκτισης της ποινής.
https://thepressproject.gr/enosi-dikaston-kai-eisangeleon-na-anatheorisei-i-politeia-tin-stasi-tis-apenanti-ston-koufontina/?fbclid=IwAR2VaxVaa2_SbrPbwY_WF70J0FGzSxqEVouLu9H60nS7LsmPJm91nnCDgho , «Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων: Να αναθεωρήσει η Πολιτεία την στάση της απέναντι στον Κουφοντίνα», ημερομηνία δημοσίευσης: 24/02/2021, τελευταία πρόσβαση: 27/02/2021.
[21] https://www.lifo.gr/now/greece/giati-afairoyntai-anartiseis-gia-ton-koyfontina-facebook-apantise-stin-aygi?utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR102HSJdhfvLV-AE0wQQmWBS8KC6MITyAdf2tIaWgfGxJPtp4naZ-cTp_s#Echobox=1614422495, «Γιατί αφαιρούνται αναρτήσεις για τον Κουφοντίνα – Το Facebook απάντησε στην Αυγή», ημερομηνία δημοσίευσης: 27/02/2021, τελευταία πρόσβαση: 27/02/2021.
