Γράφει η Linda Pentz Gunter.
Δεν μας έφτανε η μόλυνση του γήινου τοπίου μας με εκατοντάδες χιλιάδες τόνους πυρηνικών αποβλήτων, που έχουν συσσωρευθεί χωρίς καμία δυνατότητα διαχείρισής τους και μολύνουν ήδη εδώ και χρόνια τον αέρα, το νερό και το χώμα μας, η ανθρωπότητα, μέσα στην τρέλα που την διακρίνει τώρα σχεδιάζει να κάνει το ίδιο στο φεγγάρι. Και, μετά και στον Άρη.
Αν και η ακατάλυτη επιστημονική περιέργεια του είδους μας οδήγησε αναμφίβολα σε μερικές ευεργετικές εφευρέσεις, μας έφερε επίσης αναπόφευκτα απέναντι στη δική μας πτώση. Ο ζήλος μας να δημιουργήσουμε την ατομική βόμβα αγνόησε τη λογική, την ηθική, τις συνέπειες και τις βασικές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η βόμβα μας έφερε τους λεγόμενους κοινωνικούς αντιδραστήρες πυρηνικής ενέργειας, το άσχημο και ανεύθυνο μανιτάρι ενός όπλου που μας οδηγεί διαρκώς στο γκρεμό της εξαφάνισης. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα «κοινωνικό» στην πυρηνική ενέργεια.
Στην αυγή της εποχής της πυρηνικής ενέργειας, δεν υπήρξε καμία σκέψη ως προς την κληρονομιά των θανατηφόρων ραδιενεργών αποβλήτων που θα παράγει. Αυτό το θέμα διακριτικά αποσιωπήθηκε. Τώρα έχουμε διατρέξει αρκετά μέτρα και αφενός δεν έχει βρεθεί λύση στη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων, αφετέρου αγνοούμε και το προφανές: να σταματήσουμε να παράγουμε ακόμα περισσότερα!
Έρχεται λοιπόν η είδηση ότι οι ΗΠΑ θέλουν να τοποθετήσουν πυρηνικούς αντιδραστήρες στη Σελήνη.
Στις ειδησεογραφικές ειδήσεις που ακολούθησαν την ανακοίνωση, γεμάτες με τον συνηθισμένο ενθουσιασμό σχετικά με την εξερεύνηση του διαστήματος (χωρίς φυσικά καμία αναφορά στο κόστος και τις επιπτώσεις του εγχειρήματος) δεν υπήρχε ούτε μία αναφορά για τα ραδιενεργά απόβλητα που θα παράξουν οι αντιδραστήρες.
Το πρόβλημα, όπως και τα ίδια τα απόβλητα, απλά “θα τα κλωτσήσουμε” σε έναν αόρατο κρατήρα στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης.
Θα παραμείνει η Σελήνη μαγεία ή θα γίνει η νέα πυρηνική χέρσα περιοχή; / Alice Popkorn / Creative Commons
Η NASA, το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ και διάφορα πυρηνικά εργαστήρια ωθούν τον μικρό αρθρωτό αντιδραστήρα για πυρηνικά έργα στη Σελήνη και τον Άρη. Απελπισμένοι για να παραμείνουν σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης και να τρώνε τα δολάρια των φορολογουμένων, αυτές οι ανακοινώσεις είναι μουσική στα αυτιά της αποτυχημένης πυρηνικής βιομηχανίας. Οικονομικά καταστροφικό και τεχνικά ανεπίλυτο στη Γη, το SMR, λένε αυτοί οι «ειδικοί», ταιριάζει ιδανικά στις ανάγκες των ανθρώπων που ζουν για μεγάλες περιόδους στο διάστημα.
Δεδομένου ότι καθένας από αυτούς τους μίνι αντιδραστήρες θα έχει πιθανώς αδιάλειπτη ισχύ μόνο 10 κιλοβάτ, θα χρειαστούν πολλοί αντιδραστήρες στη Σελήνη ή τον Άρη για να εκπληρώσουν τις απαραίτητες λειτουργίες για τους ανθρώπους που θα κατοικούν για όσο διάστημα εκεί.
Περιττό να πούμε πως, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει πιστοποιημένος σχεδιασμός, ούτε δοκιμασμένος αντιδραστήρας, ούτε κανένας άλλος ανόητος τρόπος για την αποστολή ενός τέτοιου αντιδραστήρα στη Σελήνη. (Οι πύραυλοι έχουν μια ατυχή συνήθεια να εκρήγνυνται μερικές φορές – ή λίγο μετά – εκτόξευση.) Ωστόσο, το έτος 2026 είναι η φιλόδοξη ημερομηνία στόχος για την εκκίνηση των προαναφερθέντων συστημάτων. Παραφράζοντας το γνωστό τραγούδι των Alan Parsons Project, μιλάμε μάλλον για “pie in the sky”.
Αν και δεν έχει εντοπιστεί σχεδιασμός αντιδραστήρα, πιθανότατα θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού (HEU) το οποίο θέτει τον αντιδραστήρα σε παραβίαση των προτύπων μη διάδοσης. Όπως είπε ο Δρ Έντουιν Λίμαν, της Ένωσης Ενδιαφερόμενων Επιστημόνων στο PBS Newshour, “αυτό μπορεί να οδηγήσει ή να ξεκινήσει έναν διεθνή διαστημικό αγώνα για την κατασκευή και ανάπτυξη νέων τύπων αντιδραστήρων που απαιτούν πολύ εμπλουτισμένο ουράνιο.”
Δεδομένης της χρησιμότητας του υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου για τη χρήση πυρηνικών όπλων και των ανιχνευτών που αποστέλλονται προς το παρόν στη Σελήνη και τον Άρη από «μη φιλικές» χώρες όπως η Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να δούμε τον πειρασμό κλοπής. Θα αναπτύξουν οι ΗΠΑ φρουρούς γύρω από τους σεληνιακούς αντιδραστήρες; Θα δούμε τρομοκρατία στη Σελήνη, ακόμη και πόλεμο;
Τι είναι αυτό πραγματικά; Κέρδος; Κύρος; Ενίσχυση δύναμης; Το Εθνικό Εργαστήριο του Αϊντάχο, το οποίο είναι πρόθυμο να αναπτύξει το σεληνιακό πρωτότυπο SMR, το βλέπει ως ευκαιρία να τονιστεί «η παγκόσμια ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών στην πυρηνική καινοτομία», όπως δήλωσε ο Τζων Βάγκνερ, από το εργαστήριο του Newshour.
Αυτό αντηχεί το μάντρα που επαναλαμβάνεται σχεδόν από κάθε ομοσπονδιακό θεσμικό όργανο και εταιρεία που επιδιώκει να δικαιολογήσει κάποια νέα και υπερβολικά πυρηνικά έξοδα: δεν μπορούμε να αφήσουμε την Κίνα και τη Ρωσία να αναλάβουν περισσότερο ηγετικό ρόλο. Οι ΗΠΑ πρέπει να διατηρήσουν – ή να ανακτήσουν – την υπεροχή στον πυρηνικό τομέα και στο διάστημα. Και πάει λέγοντας.
Η ιδέα για το νέο σύστημα ισχύος σχάσης στην σεληνιακή επιφάνεια / Credits: NASA
Δεν είναι χαριτωμένο να τα αποκαλείς όλα αυτά τρέλα. Με τις συνεχώς διευρυνόμενες κρίσεις στη Γη, που προκαλούνται από τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής καθώς και από την τρέχουσα πανδημία, η δαπάνη υπερβολικών ποσών για να κολλήσει μια χώρα αντιδραστήρες στη Σελήνη ή τον Άρη είναι κάτι παραπάνω από τρέλα. Είναι ηθικά ανεύθυνο. Αφήνει τους περισσότερους από εμάς στη Γη στη μοίρα μας, ενώ, ίσως, κάποια μέρα, λίγοι άνθρωποι θα καταφέρουν αν υπάρξουν οι συνθήκες να ζήσουν στον Κόκκινο Πλανήτη. Σε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή.
Ωστόσο, απροσδιόριστη από την ανηθικότητα και τα έξοδα, και προφανώς χωρίς την παραμικρή ανησυχία για το σωρό ραδιενεργών ρύπων που θα παράγουν αυτοί οι αντιδραστήρες, η NASA και το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, ζητούν με ανυπομονησία προτάσεις.
Και τι θα κάνουν αυτοί οι σεληνιακοί αντιδραστήρες; Θα επιτρέψουν την «ικανότητα για διαρκή σεληνιακή παρουσία, ιδιαίτερα για την επιβίωση σε μία σεληνιακή νύχτα», δήλωσε ο Άντονι Καλομίνο της NASA στο Space News. «Η επιφάνεια του φεγγαριού μας δίνει την ευκαιρία να κατασκευάσουμε και να δοκιμάσουμε ένα σύστημα σχάσης στο διάστημα», είπε.
Η Σελήνη θεωρείται ως το σημείο εκτόξευσης για τον Άρη. Τώρα, φαίνεται, θα γίνει και ο τελευταίος κάδος πυρηνικών απορριμμάτων μας. Εάν υπάρξει μια κατάρρευση, ή ένα ντόμινο ατυχημάτων ανάμεσα στο σύμπλεγμα μικρών πανομοιότυπων αντιδραστήρων εκεί, το φεγγάρι θα είναι η επόμενη περιοχή πυρηνικών μας απορριμμάτων.
Χαίρομαι που λέω «καληνύχτα φεγγάρι». Πώς θα γίνει που με τίποτα δεν θέλω να πω, αλλά δεν θέλω να πω «αντίο φεγγάρι»;
Μετάφραση από αγγλικά: Pressenza Athens.
Βασική εικόνα: “Αρχείο: Starship περνώντας το Φεγγάρι – εκδοχή 2018” από το Space Exploration Technologies Corp / Creative Commons / Wikimedia.
