Συνέβη ταυτόχρονα, χωρίς συντονισμό. Ξαφνικά, και οι 150 διαδηλωτές ήταν στο δρόμο – λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, τρανσέξουαλ, queers και οι σύμμαχοί τους. Όλοι υπερήφανοι άνθρωποι της Παλαιστίνης βαδίζοντας από την Χάιφα προς τους κήπους Μπαχάι. «Μια κουήρ κραυγή ελευθερίας», έλεγαν.
Θαρραλέα και όμορφη ήταν η διαδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη και διοργανώθηκε από την παλαιστινιακή queer οργάνωση alQaws. Με αυτήν άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στον εσωτερικό παλαιστινιακό λόγο σχετικά με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων της Παλαιστίνης.
«Λένε πως μάτια που δεν βλέπονται γρήγορα λυσμονιούνται», οπότε δείτε μας, είμαστε παντού στην Παλαιστίνη», έλεγαν οι διαδηλωτές/τριες.
Οι διαδηλώτριες και οι διαδηλωτές δεν ενδιαφέρθηκαν να μιλήσουν με ισραηλινά μέσα ενημέρωσης. Το μήνυμά τους δεν απευθύνεται σε Εβραίους ισραηλινούς αναγνώστες. Τα σήματα, τα συνθήματα και οι ομιλίες – ακόμη και τα φυλλάδια διαμαρτυρίας – ήταν όλα στα αραβικά.
Η διαδήλωση δεν πυροδοτήθηκε από κάποιο γεγονός, αλλά μάλλον ήταν μια επίδειξη δύναμης σε απάντηση σε μια σειρά από γεγονότα που είχαν αντίκτυπο στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα της Παλαιστίνης και στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Μερικά από τα πιο πρόσφατα γεγονότα – όπως η πρόσφατη ψηφοφορία του κόμματος “Κοινή Λίστα” για νομοσχέδιο που αφορά θεραπεία για τη μεταστροφή του σεξουαλικού προσανατολισμού και η αντίδραση μετά την απόφαση μιας εξέχουσας παλαιστινιακής εταιρείας παρασκευής ταχίνι να κάνει δωρεά σε μια ισραηλινή οργάνωση ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων – εξακολουθούν να είναι θέματα αμφιλεγόμενα στην παλαιστινιακή κουήρ κοινότητα, και ως εκ τούτου απουσίαζαν σχεδόν εντελώς από τα μηνύματα της διαδήλωσης.
Για να κατανοήσω την επίδειξη της Τετάρτης και τη μετατόπιση του παλαιστινιακού λόγου σχετικά με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ, μίλησα με τρεις ανεξάρτητους ακτιβιστές που ήταν πρόθυμοι να μας εξηγήσουν τη σημασία αυτής της στιγμής.
Σημαίες του ουράνιου τόξου στο Kafr Yasif
Ήταν μια ταραχώδης χρονιά για την παλαιστινιακή ΛΟΑΤΚΙ και τη Μέση Ανατολή. Τον Ιούλιο του 2019, ένας κουήρ έφηβος μαχαιρώθηκε από τον αδερφό του έξω από το ΛΟΑΤΚΙ κέντρο Beit Dror στο Τελ Αβίβ. Εβδομάδες αργότερα, ακτιβιστές/στριες οργάνωσαν την πρώτη διαμαρτυρία ΛΟΑΤΚΙ στην Χάιφα της Παλαιστίνης. Από τότε, η Παλαιστινιακή Αρχή άρχισε να βάζει στο στόχαστρο την οργάνωση alQaws, απαγορεύοντάς της να λειτουργεί στη Δυτική Όχθη.
Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ο φημισμένος Αιγύπτιος ηθοποιός Hisham Selim επαίνεσε δημόσια τον τρανσέξουαλ γιο του, Nour. Τον ίδιο μήνα, ο Ayman Safieh, ένας ταλαντούχος χορευτής και ένα κορυφαίο μέλος της παλαιστινιακής queer κοινότητας, πνίγηκε σε μια παραλία νότια της Χάιφα. Τον Ιούνιο, η Sara Hegazy, υποστηρίκτρια των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων από την Αίγυπτο, αυτοκτόνησε. Η Hegazy είχε λάβει άσυλο στον Καναδά, αφού φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τις αιγυπτιακές αρχές επειδή κυμάτισε τη σημαία του ουράνιου τόξου σε μια συναυλία της Mashrou’ Leila, στο Κάιρο.
Η ακτιβίστρια Sarah Hegazy, φωτογραφία Humena for Human Rights and Civic Engagement/CC BY-SA 4.0.
«Τον τελευταίο χρόνο, αρχίσαμε να μιλάμε για μέλη της queer κοινότητας του παρελθόντος» λέει η Rauda Morcos, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων που βοήθησε να ιδρυθεί η Aswat, η πρώτη παλαιστινιακή οργάνωση για τις queer παλαιστίνιες γυναίκες. «Επειδή είμαστε μια μικρή κοινότητα που συνεχίζει να αναπτύσσεται, θέματα σαν αυτά της Hegazy, δεν είχαν συμβεί στο παρελθόν. Πριν από τον Ayman [Safieh], υπήρχε η Maya Haddad, μια τρανς γυναίκα που επίσης αυτοκτόνησε τον περασμένο Ιανουάριο, ένα χρόνο μετά την επιβίωσή της μετά από απόπειρα δολοφονίας], και μετά από αυτήν υπήρχε η Nada Zaituni, μία θαυμάσια Αιγύπτια ακτιβίστρια, που πέθανε από καρκίνο σε ηλικία 30 ετών. ”
H Morcos σημείωσε ότι η κηδεία του Safieh έδειξε μια θετική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο η παλαιστινιακή κοινότητα αντιμετωπίζει τα ΛΟΑΤΚΙ μέλη της. Παράλληλα με τις προτάσεις να θαφτούν οι κουήρ άνθρωποι της Παλαιστίνης σε ξεχωριστά νεκροταφεία, κανείς δεν μπόρεσε να αγνοήσει το γεγονός ότι η κηδεία μετατράπηκε τελικά σε παρέλαση υπερηφάνειας.
«Πιστεύω ότι το πνεύμα του Ayman θα μπορούσε ακόμα να αισθανθεί την αγάπη των εκατοντάδων ανθρώπων που ήρθαν από και προς το Kafr Yasif, όπου ζει η οικογένειά του. Ήταν σημαντικότατο και συγκινητικό να βλέπει κανείς τις σημαίες του ουράνιου τόξου να κυματίζουν σε όλη την πόλη την ημέρα της κηδείας του, αλλά επίσης αυτό δεν είναι δυστυχώς κάτι δεδομένο», λέει η Morcos.
Τις δύο τελευταίες εβδομάδες, η συζήτηση για τους ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπους της Παλαιστίνης είχε ανεβασμένους τόνους, καθώς η έγινε ακόμη πιο έντονη αφού η Julia Zaher, ιδιοκτήτρια της εταιρείας Alarz tahini με έδρα τη Ναζαρέτ, έκανε μια δωρεά στο The Aguda – ομάδα ΛΟΑΤΚΙ εργασίας του Ισραήλ. Οι αντιδράσεις ήταν περίπλοκες. Συντηρητικά μέλη της παλαιστινιακής κοινότητας μποϊκοτάρισαν την εταιρία Alarz και κάλεσαν άλλους να ακολουθήσουν. Ορισμένες κουήρ παλαιστινιακές οργανώσεις είδαν τη δωρεά ως μέσο δημοσίων σχέσεων που απευθύνονταν σε Εβραίους πελάτες (οι πωλήσεις της Alarz tahini έχουν πράγματι αυξηθεί από τότε, παρά τις εκκλήσεις για μποϊκοτάζ), και πίστευαν ότι η Zaher έπρεπε να είχε στηρίξει μια παλαιστινιακή οργάνωση. Τέλος υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν πλήρως τη Zaher και τις αποφάσεις της.
Φωτογραφία της Alarz tahini, από τα κοινωνικά μέσα της εταιρείας.
Ο σεβασμός δεν θα προέλθει από το Knesset
«Παρόλο που διαφωνώ με τις ενέργειες της Zaher, μπορείτε να δείτε πώς απάντησε η κοινότητα», λέει η Nisreen Mazzawi, ακτιβίστρια φεμινίστρια, ερευνήτρια κοινωνικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα και συνιδρύτρια της οργάνωσης Aswat. «Πολλοί άνθρωποι από την Παλαιστίνη υπερασπίστηκαν την απόφασή της, συμπεριλαμβανομένων γνωστών ακτιβιστών/τριών και δημόσιων προσώπων».
«Δεν νομίζω ότι αυτό θα μπορούσε να ήταν δυνατό πριν από 20 χρόνια και είναι ένα σημάδι επιτυχίας», συνεχίζει η Mazzawi. «Αυτοί οι υποστηρικτές δεν εμφανίστηκαν από το πουθενά. Είναι αποτέλεσμα 20 ετών εργασίας που έχουν κάνει οργανώσεις όπως η Aswat και η alQaws, καθώς και ΛΟΑΤΚΙ οργανισμοί στον αραβικό κόσμο. ”
Στα τέλη Ιουλίου, ένα νομοσχέδιο για τη θεραπεία με στόχο τη μεταστροφή του σεξουαλικού προσανατολισμού πέρασε μια προκαταρκτική ακρόαση στην Knesset (σ.τ.μ. ισραηλιτική βουλή). Από τους εκπροσώπους του κόμματος Κοινή λίστα, μόνο τρεις – οι Ayman Odeh, Aida Touma-Sliman και Ofer Cassif, όλοι από το αριστερό κόμμα Hadash – ψήφισαν υπέρ του νομοσχεδίου, ενώ και οι τέσσερις βουλευτές του Ισλαμικού Κινήματος το καταψήφισαν. Δύο βουλευτές του Hadash και όλοι οι βουλευτές από τα κόμματα Balad και Ta’al απουσίαζαν από την ψηφοφορία.
Η Touma-Sliman είναι γνωστή για τη θαρραλέα υποστήριξή της των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ Παλαιστινιακής κοινότητας ήδη από το 2007, όταν η Aswat διοργάνωσε συνέδριο για Παλαιστίνιες λεσβίες. Μιλούσε επίσης συχνά στα αραβικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζοντας το νομοσχέδιο και γενικότερα για τα κουήρ δικαιώματα.
H Aida Touma-Sliman, φωτογραφία ανεβασμένη από κινητό στο λογαριασμό της στο facebook.
Όμως η ελευθερία για τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ Παλαιστινιακής κοινότητας «δεν θα προέλθει από τη Knesset ή από νόμους που έχουν θεσπιστεί εκεί», λέει η Mazzawi. «Η συζήτηση για το νόμο περί μεταστροφής του σεξουαλικού προσανατολισμού είναι εσωτερική εβραϊκή-ισραηλινή συζήτηση», πρόσθεσε. «Η θρησκευτική αντίθεση στα κουήρ θέματα δεν βασίζεται στο αν είναι μια ασθένεια, αλλά εάν είναι αμαρτία. Ένα νομοσχέδιο που να απαγορεύει τη μεταστροφή είναι πολύ απαραίτητο επειδή αυτός ο τύπος «θεραπείας» γίνεται σίγουρα, αλλά για να είμαι ειλικρινής δεν έχω ακούσει για περιπτώσεις στην αραβική κοινότητα που να προσπαθούν να «θεραπεύσουν» ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Υπάρχουν άλλες μορφές δίωξης σε αυτή την κοινότητα. ”
ΟΗ Mazzawi λέει ότι για να κατανοήσουμε την απόφαση της πλειοψηφίας των μελών της Κοινής Λίστας στην Knesset, πρέπει να κοιτάξουμε σε μέρη όπως η Αίγυπτος, όπου η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τα ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα ως πολιτικά πολεμοφόδια ενάντια στα ισλαμικά κινήματα.
«Οι κοσμικοί ηγέτες όπως ο Αιγύπτιος Πρόεδρος al-Sisi χρησιμοποιούν τα ΛΟΑΤΚΙ θέματα για να δείξουν στον λαό τους και στον κόσμο ότι είναι εξίσου μουσουλμάνοι – αν όχι περισσότερο – από το ισλαμικό κίνημα”, λέει. «Καταδιώκουν τους κουήρ ανθρώπους ως πολιτικό κόλπο για να συγκεντρώσουν ψήφους. Το ίδιο συνέβη με τον πολιτικό σχηματισμό της Κοινής Λίστας. Η απουσία τους από την ψηφοφορία βασίστηκε σε ανησυχίες για το πώς θα αντιδρούσε η βάση των ψηφοφόρων τους».
Οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι της Κοινής Λίστας που απουσίαζαν ή που καταψήφισαν το νομοσχέδιο δεν το έκαναν για ιδεολογικούς λόγους, εξηγεί η Mazzawi, αλλά μάλλον για πολιτικούς υπολογισμούς, σχετικά με τον πως τα άλλα κόμματα της λίστας θα χρησιμοποιήσουν την ψήφο εναντίον τους . «Λυπάμαι που βλέπω ότι πολλοί ηγέτες στην κοινότητά μας δεν παίρνουν μια σαφή, ειλικρινή και γενναία θέση σε αυτό το ζήτημα και ότι το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι οι εσωτερικές πολιτικές εκτιμήσεις», λέει.
Η απελευθέρωση της γης δεν προηγείται της κουήρ απελευθέρωσης
Η Maisan Hamdan, μια κουήρ φεμινίστρια ακτιβίστρια, λέει ότι δεν δικαιολογείται η σιωπή της πλειοψηφίας των βουλευτών από την Κοινή λίστα για την κατάργηση της θεραπείας μεταστροφής του σεξουαλικού προσανατολισμού.
«Δεν έχω πίστη σε εκείνους που απαιτούν ελευθερία για έναν λαό και θέλουν να ελευθερώσουν τη γη, αλλά δεν τους ενοχλούν οι διακρίσεις», λέει η Hamdan, μία από τις ιδρύτριες του Urfod, ενός κινήματος που υποστηρίζει την άρνηση συνείδησης μεταξύ των πολιτών Druze στο Ισραήλ (οι πολίτες Druze υπηρετούν τακτικά στον ισραηλινό στρατό). «Δεν πιστεύω σε αυτήν την ιεραρχία στην οποία η απελευθέρωση μιας χώρας έρχεται πριν από την ελευθερία των γυναικών ή των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Πιστεύω ότι όλοι έχουν το δικαίωμα να ζουν με αξιοπρέπεια. Όχι μόνο είμαστε η τελευταία προτεραιότητά τους, αλλά τα ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα δεν είναι καν στις ατζέντες τους. Σιωπούν όταν δεχόμαστε επιθέσεις, σαν να μην ανήκουμε στην αραβική κοινωνία. Πώς μπορούμε να τους εμπιστευόμαστε;
«Προσωπικά, το εθνικό ζήτημα είναι σημαντικό για μένα», συνεχίζει η Hamdan. «Γράφω για αυτό, συμμετέχω σε διαμαρτυρίες και πιστεύω ότι ο λαός μου έχει δικαίωμα να είναι ελεύθερος. Αλλά θέλω ελευθερία για όλες τις ομάδες της κοινωνίας μας. Εάν πιστεύουν ότι η σιωπή τους τους προστατεύει από την κριτική, θέλω να τους πω ότι υπάρχουμε και είμαστε μέρος της παλαιστινιακής κοινωνίας, είτε τους αρέσει είτε όχι. Δεν μπορούν να προστατευθούν από την κριτική γιατί θα τους επικρίνουμε εμείς.”
Μερικοί λένε ότι οι Παλαιστίνιοι ΛΟΑΤΚΙ σταμάτησαν να είναι αόρατοι από το προηγούμενο έτος. Αισθάνεστε μια αλλαγή στη συζήτηση εντός της παλαιστινιακής κοινωνίας;
Mazzawi: “Υπάρχουν αλλαγές για το καλύτερο και για το χειρότερο. Είναι γεγονός ότι περισσότεροι άνθρωποι συμμετέχουν στις συζητήσεις, και αυτό είναι καλό γιατί τμήματα της κοινότητας εκτίθενται τώρα σε κοινωνικά στρώματα που δεν είχαν ξανακούσει γι’ αυτό το θέμα. Ταυτόχρονα, όσο περισσότερα άτομα μιλούν, τόσο πιο ακραίες γίνονται οι θέσεις.”
Hamdan: «Η αλλαγή συμβαίνει χάρη σε οργανισμούς όπως η Aswat και η alQaws, οι οποίοι μας υποστηρίζουν στην πολιτική αρένα. Από τη μία πλευρά, απορρίπτουν τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ παρουσιάζει τα ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα τόσο εσωτερικά όσο και στον κόσμο, πράγμα που σημαίνει ότι αντιτίθενται στο ροζ πλύσιμο. Από την άλλη πλευρά, παρέχουν έναν ασφαλή χώρο για τους ανθρώπους. Αυτές οι οργανώσεις αποτελούν μεγάλο μέρος της αραβικής κοινωνίας, πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε τους δικούς μας ασφαλείς χώρους που δεν ανήκουν στην εβραϊκή ισραηλινή κοινωνία.
«Η τρέχουσα συζήτηση είναι πολύ σημαντική, διότι παρουσίασε μια ευκαιρία για προβολή των ΛΟΑΤΚΙ θεμάτων στην παλαιστινιακή κοινωνία και είναι πιο τολμηρή από ό, τι στο παρελθόν. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης πιο πιθανό τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα να δεχθούν περισσότερη βία, είτε λεκτική, είτε σωματική, ειδικά σε μια εποχή που τα κοινωνικά μέσα έχουν γίνει ένα τόσο σημαντικό στοιχείο της ζωής μας. Υπό αυτήν την έννοια, η συζήτηση είναι τρομακτική. Αλλά αν επικεντρωθούμε στις θετικές πτυχές, υπάρχει μια αλλαγή προς το θετικό, με την έννοια ότι αυτό το θέμα δεν είναι πλέον ταμπού.”
Φωτογραφία από τα κοινωνικά μέσα της παλαιστινικής κουήρ οργάνωσης alQaws.
Μετάφραση από αγγλικά και προσαρμογή: Pressenza Athens.
