Ο θάνατος του George Floyd πυροδότησε οργή και διαμαρτυρίες κατά μήκος των ΗΠΑ. Η τραγωδία επίσης ενέπνευσε πορείες σε πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο και στη χώρα μας. Xιλιάδες άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν για τις φυλετικές ανισότητες και την κατάχρηση αστυνομικής βίας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Διεθνούς Διαφάνειας, στις ΗΠΑ, οι μαύροι ενδέχεται να σκοτωθούν από την αστυνομία τρεις φορές περισσότερο από ότι οι λευκοί, παρά το γεγονός ότι αντιπροσωπεύουν μόνο το 13% του πληθυσμού. Όσο αφορά δε το έτος 2019, στις ΗΠΑ υπήρξαν μόνο 27 μέρες κατά τις οποίες η αστυνομία δεν σκότωσε κάποιον άνθρωπο. Σε έρευνα που έγινε από το 2013 μέχρι το 2019 στο συντριπτικό 99% των περιπτώσεων στους αστυνομικούς που ήταν υπεύθυνοι για τους θανάτους δεν ασκήθηκε ποινική δίωξη για έγκλημα. Το βαρόμετρο διαφθοράς του 2017 έδειξε ότι το ένα τρίτο του μαύρου αμερικανικού πληθυσμού πιστεύει ότι η αστυνομία είναι σε μεγάλο βαθμό διεφθαρμένη, ενώ στον λευκό αμερικανικό πληθυσμό μόνο το ένα πέμπτο συμμερίζεται την ίδια άποψη. Η διαφθορά ερεθίζει τα αποτελέσματα των διακρίσεων αλλά ο ακριβής συσχετισμός μεταξύ των δύο φαινομένων βρίσκεται υπό διερεύνηση. Η Διεθνής Διαφάνεια στοχεύει να βαθύνει την έρευνα προς αυτή την κατεύθυνση τους επόμενους μήνες.
Παρόλα αυτά είναι σαφές ότι η κατάχρηση αστυνομικής βίας και η καταστολή εκφράζεται με διάφορους τρόπους και δεν είναι μόνο θέμα των ΗΠΑ.
Στη Νιγηρία υπάρχει μεγάλη ανάγκη να δοθούν εργαλεία στους πολίτες για να καταγράφουν την κατάχρηση βίας από τα σώματα ασφαλείας. Κατά τις δύο πρώτες εβδομάδες των μέτρων εγκλεισμού εξαιτίας της πανδημίας θανατώθηκαν άνθρωποι με σκοπό την εφαρμογή των μέτρων προστασίας. Η τελική καταμέτρηση δείχνει ότι ήταν περισσότεροι από τους θανάτους που τελικά προκάλεσε η ίδια η πανδημία!
Το παναφρικανικό βαρόμετρο διαφθοράς του 2019 κατέδειξε ότι οι πληθυσμοί θεωρούν την αστυνομία τον πιο διεφθαρμένο θεσμό στη χώρα τους, ενώ το 28% των αφρικανικών πληθυσμών που συμμετείχαν στην έρευνα είπε ότι έχουν δωροδοκήσει τα αστυνομικά σώματα τουλάχιστον μια φορά κατά το προηγούμενο έτος.
Αντίστοιχα ζητήματα και ποσοστά δωροδοκίας αναδείχθηκαν και στα βαρόμετρα διαφθοράς που αφορούν την Λατινική Αμερική, τις χώρες της Καραϊβικής, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Ο ρόλος που έπαιξε η χιλιανή αστυνομία στην άγρια καταστολή των μαζικών διαμαρτυριών της Χιλής ενάντια στις πολιτικές Πινιέρα κατά τους προηγούμενους μήνες έκανε το γύρο του κόσμου, όταν ομάδα πολιτών ανέβασε κάμερα με πανοραμική θέα της πλατείας Αξιοπρέπειας στο Σαντιάγο. Έτσι όσοι και όσες ενδιαφέρονταν να ενημερωθούν είδαν χιλιάδες κόσμου να διαδηλώνουν ειρηνικά καθημερινά και κάποια στιγμή κατά το βράδυ να εισέρχονταν αύρες εκτοξεύοντας νερό με χημικά αδιακρίτως προς το πλήθος. Καταγγέλθηκαν βιασμοί, επιθέσεις με σφαίρες στα μάτια που άφησαν πάνω από 350 νέες και νέους ανάπηρους και υπάρχουν οικογένειες που ακόμα αναζητούν τους εξαφανισμένους τους.
Στην Ελλάδα τα περιστατικά αστυνομικής βίας είναι σταθερά υψηλά, όπως καταγράφει η ετήσια έκθεση περιστατικών ρατσιστικής βίας για το 2019. Η λύσσα με την οποία επιτέθηκαν κατά τον τελευταίο χρόνο οι αστυνομικές δυνάμεις στις καταλήψεις, τους αυτοδιαχειριζόμενους χώρους, ακόμα και με εφόδους χωρίς εντάλματα σε γύρω σπίτια, είναι επίσης δυσανάλογη των όποιων ευρημάτων, που σε πολλές περιπτώσεις ούτε καν υπήρχαν. Το θέμα της αστυνομικής βίας απασχόλησε τον εγχώριο αλλά και τον διεθνή τύπο αποδομώντας με φωτογραφίες και ρεπορτάζ τις δηλώσεις του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη ότι πρόκειται για «μεμονωμένα περιστατικά».
Τι δουλειά έχουν τα αστυνομικά σώματα να χλευάζουν το σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου των ανθρώπων και να τους τραμπουκίζουν;
Είναι απαράδεκτο οι πολίτες να φοβούνται για τη ζωή τους ή τη σωματική τους ακεραιότητα ή να δέχονται προσβολές της αξιοπρέπειάς τους, όταν έρχονται αντιμέτωποι με εκπρόσωπο του αστυνομικού σώματος. Ακόμα και στην περίπτωση που η αστυνομία κρίνει ότι πρέπει -αναλογικά με κάποια πράξη- να υπάρξει μια προσαγωγή, το αστυνομικό σώμα οφείλει να σέβεται τα δικαιώματα των πολιτών και όχι να εφαρμόζει κατασταλτικές επιχειρήσεις, να τους δέρνει και να τους ξεβρακώνει.
Στις 21 Οκτωβρίου, σύσσωμη η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα αλλά και όλοι οι ευαίσθητοι – ως προς τα δικαιώματα και τη κατάχρηση βίας – πολίτες αναμένουμε τη δίκη για τη δολοφονία του Ζαχαρία Κωστόπουλου. Εκτός από την επίθεση των καταστηματαρχών εναντίον του, η κατάχρηση της αστυνομικής βίας απέναντι σε έναν άνθρωπο που σαφώς δεν ήταν σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό του, πρέπει να καταδειχθεί και να αποδοθούν ευθύνες.
Θεμελιώδεις συστημικές αλλαγές χρειάζονται, συμπεριλαμβανομένων και μεταρρυθμίσεων που θα στοχεύσουν σε ένα λιγότερο διεφθαρμένο αστυνομικό σώμα, με σκοπό την αντιμετώπιση της κατάχρησης της αστυνομικής βίας. Οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών θα έπρεπε να δώσουν προτεραιότητα στη δημιουργία ενός νέου πλαισίου δράσης και συμπεριφοράς της αστυνομίας, με σκοπό να απονεμηθεί δικαιοσύνη στα θύματα της αστυνομικής διαφθοράς και να αποδοθούν ευθύνες σε όσους καταχρώνται την εξουσία τους ασκώντας βία σε πολλαπλά επίπεδα. Θέλουν όμως; Είναι εφικτή η εξυγίανση του αστυνομικού σώματος; Ή η αστυνομία είναι καταδικασμένη να υπηρετεί τις σκοτεινές πολιτικές των κυβερνήσεων και να θρέφει με τις πρακτικές της ακροδεξιά αντανακλαστικά;
Πιστεύω ότι η απάντηση, σε αυτή την στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας, που ακόμα έχουμε κράτος, οικονομικές αγορές, αστυνομία, στρατό και λοιπούς αντίστοιχους θεσμούς, μπορεί και πρέπει να έρθει από τους ανθρώπους, από τα ίδια τα μέλη του αστυνομικού σώματος. Είναι αυτοί και αυτές που πρέπει να υψώσουν το ανάστημα της διαφορετικότητας εντός της αστυνομίας, μετατρέποντας τη χλεύη σε υπερηφάνεια. Είναι εκείνοι και εκείνες που πρέπει να πέσουν στα γόνατα, μετατρέποντας τη βία σε ντροπή. Και με κάποιο μαγικό τρόπο αυτές οι ανθρώπινες συμπεριφορές μέσα σε έναν τόσο βίαιο θεσμό, θα πρέπει να προσπαθήσουν να σταματήσουν να αποτελούν «μεμονωμένα περιστατικά» με θετικό πρόσημο. Είναι ένας θαρραλέος αγώνας που πρέπει να δοθεί από τους αστυνομικούς που θα τον πιστέψουν. Στις ΗΠΑ, στη Νιγηρία, στη Χιλή, στην Ελλάδα και παντού.
