Το θυμόμαστε 10 χρόνια μετά.
Ένα χρόνο νωρίτερα γεννήθηκε η ιδέα της «Αποβίβασης»: ένα πλοίο με Ιταλούς κατοίκους εξωτερικού που δηλώνουν την αγάπη τους για τη χώρα που άφησαν και θέλουν να συμμετέχουν σε εκείνα τα κινήματα αντίστασης που έχουν διαδοθεί παντού, αλλά δυσκολεύονται να ενοποιηθούν. Ένα βλέμμα απ’ έξω, που μας βοηθάει να κατανοήσουμε και να εστιάσουμε σε προβλήματα που έχουν ριζώσει. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 άρχισε να συμβαίνει μια αργή διάβρωση των δικαιωμάτων. Είναι φανερή μια συνεχής υλική και, ακόμη περισσότερο, πολιτική και πολιτιστική φτωχοποίηση, ένας εκβαρβαρισμός που μετατρέπει σε νέους πυλώνες στήριξης της εξουσίας μίας νέας χυδαίας και ρατσιστικής δεξιάς την εμπορική τηλεόραση, το εμπορικό κέντρο, τις εργασιακές συμβάσεις-σκουπίδια, τις περικοπές στην υγεία και τη δημόσια παιδεία.
Αυτή τη στιγμή η Ιταλία είναι «πρωτοπόρα» για άλλη μια φορά στην ιστορία. Αυτοί που κατέχουν την εξουσία είναι ανάξιοι, ένα αισχρό θέαμα, κάτι μεταξύ θράσους και ανδροκρατίας. Και όμως έχουν επιτυχία και ο κόσμος αναρωτιέται: «Γιατί;»
Γιατί ο ιταλικός λαός, που παρήγαγε κοσμήματα πολιτισμού και πολιτικής σοφίας, τώρα παραδέρνει μέσα στη λάσπη;
Οι Ιταλοί του εξωτερικού ντρέπονται. Μέσα τους είναι ανάμικτο ένα αίσθημα ενοχής και αδυναμίας, καθώς παρακολουθούν ως θεατές αυτή τη γρήγορη παρακμή.
«Η αποβίβαση» είναι μια κίνηση αγάπης, αυτοεκτίμησης πάνω απ’ όλα, γιατί δεν θέλουν να έχουν «μια παρόμοια κατάντια». Είναι η διάθεση να αποδείξουν ότι υπάρχουν και άλλα πράγματα, που δεν φωτίζονται από το φως της κάμερας. Είναι μια κίνηση αξιοπρέπειας.
Κινήματα, αγώνες, μορφές αντίστασης, είναι διάχυτα στην ιταλική επικράτεια.
Έτσι δουλέψαμε για έναν ολόκληρο χρόνο για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου. Ήταν μια δουλειά εξύφανσης σχέσεων, με κέντρο τη Βαρκελώνη. Δημιουργήθηκαν όμως ομάδες εξίσου σημαντικές στη Γένοβα, τις Βρυξέλλες, το Παρίσι, το Μιλάνο, που συνενώθηκαν και με ομάδες από τη Μαδρίτη, το Λονδίνο, τη Ρώμη, το Τορίνο, από το Νότο, από τη Σαρδηνία, από τη Γερμανία.
Μια εμπειρία που ασφαλώς άγγιξε ελάχιστα τις «υψηλές» πολιτικές δυναμικές, αλλά που έδωσε την ευκαιρία σε εκατοντάδες ανθρώπους να συναντηθούν, έχοντας ένα κοινό όνειρο που ταυτόχρονα ήταν και μια ορατή δράση.
Πήραμε την «ευλογία» του Σαραμάγκου που πέθανε λίγες εβδομάδες πριν από το εγχείρημά μας. Δεχτήκαμε μεγάλη αλληλεγγύη, προξενήσαμε μεγάλη συμπάθεια. Έλαβε χώρα ένα είδος Κοινωνικού Φόρουμ πρώτα πάνω στο πλοίο, για 24 ώρες, και μετά στη Γένοβα, όπου φιλοξενηθήκαμε για τη νύχτα πάνω από 400 άτομα. Η Γένοβα μας υποδέχτηκε υπέροχα με 5 πλατείες, που διοργανώθηκαν συνελεύσεις, εκθέσεις, συναυλίες, παραστάσεις με θέμα διάφορα δικαιώματα: το δικαίωμα στην υγεία, την εκπαίδευση, την ιθαγένεια, το περιβάλλον, την ειρήνη και την εργασία.
Καρπός αυτής της εμπειρίας ήταν στη συνέχεια ένα ντοκιμαντέρ και ένα βιβλίο. Αλλά, πάνω απ’ όλα, ήταν οι σχέσεις που διατηρήθηκαν, ακόμη και στο πέρασμα του χρόνου.
Η αποβίβαση, το πλοίο των δικαιωμάτων, αποτέλεσε κομμάτι εκείνου του καρστικού ποταμού που πάντα υπήρχε στην Ιταλία και που χάρη σ’ αυτό, σε μια ιστορική στιγμή, ήμασταν μέρος μιας χώρας στην οποία είχαν υπάρξει πολύ υψηλά επιτεύγματα για τον πολιτισμό αυτού του κόσμου: δημόσια παιδεία και υγεία για όλους, χάρτα δικαιωμάτων των εργαζομένων, κλείσιμο των ψυχιατρείων, δικαιώματα. Από εκείνο το βάθρο που κατακτήθηκε με σκληρούς και πανέμορφους αγώνες, μας κατέβασαν κακήν κακώς.
Να ξέρουν, αυτοί που κυβερνάνε αυτή τη χώρα, ισχυρές εξουσίες κάθε είδους, νόμιμες και παράνομες, που συνήθως πάνε χέρι χέρι, ότι είμαστε εδώ, ότι η θράκα είναι ακόμη αναμμένη, ότι έρχεται από πολύ μακριά, ότι όλα τα σημειώνουμε και ο κατάλογος είναι μακρύς, ότι υπάρχει ένα όριο σε όλα και ότι οι εποχές αλλάζουν.
Θα είναι δικό μας το καθήκον να φορτωθούμε στις πλάτες μας τις ευθύνες και τις δεσμεύσεις για τις οποίες θα μας καλέσει σύντομα η ιστορία. Ας το κάνουμε με σαφήνεια και αποφασιστικότητα, αλλά και με γενναιοδωρία, χαρά και αγάπη.
Ντοκιμαντέρ (με αγγλικούς υπότιτλους):
Μετάφραση από τα ιταλικά: Pressenza Italy
