Συνέντευξη της Jessica Dominguez Delgado, κουβανής δημοσιογράφου, από τον Oleg Yasinsky για την Pressenza.
Ενώ σχεδόν όλες οι χώρες, ως μέρος του ίδιου καπιταλιστικού συστήματος, αναγνωρίζουν μια βαθιά κοινωνική κρίση και την οργανική αδυναμία τους να αντιμετωπίσει με επάρκεια τον αγώνα κατά της ασθένειας COVID-19, τι συμβαίνει στην Κούβα; Πώς αντιμετωπίζει την πανδημία ένα τόσο διαφορετικό μοντέλο υγείας;
Στην Κούβα, η πρώτη περίπτωση του Covid-19 εντοπίστηκε στις 11 Μαρτίου, ήταν ένας Ιταλός τουρίστας από τη Λομβαρδία. Εκείνη τη στιγμή τέθηκαν σε εφαρμογή όλοι οι συναγερμοί, αν και με μεγάλη προσοχή.
Δεδομένου ότι το σύστημα υγείας είναι δημόσιο, δωρεάν και καθολικό, η κυβέρνηση είναι υπεύθυνη σε όλους τους τομείς για τον έλεγχο της πανδημίας και την εγγύηση της ιατρικής περίθαλψης για όλους τους ασθενείς. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, 3.468 νοσοκομειακά κρεβάτια και 477 κρεβάτια εντατικής θεραπείας είναι διαθέσιμα για τη θεραπεία της νόσου και έχουν δημιουργηθεί νοσοκομεία και κέντρα απομόνωσης για άρρωστους ή άτομα με υποψία λοίμωξης. Το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας διαβιβάζει επίσημες πληροφορίες καθημερινά, ενημερώνοντας, μεταξύ άλλων, τον αριθμό των νέων κρουσμάτων και θανάτων, καθώς το κράτος είναι η μόνη πηγή δεδομένων.
Μέχρι τις 24 Μαΐου, υπήρχαν 94.060 δοκιμές PCR στη χώρα για ένα σωρευτικό σύνολο 1.941 περιπτώσεων και 82 θανάτων.
Ωστόσο, για να αντιμετωπιστεί η πανδημία, δεν μπορεί κανείς να κοιτάξει μόνο την πλευρά του συστήματος υγείας που έχει αναπτύξει το δικό του πρωτόκολλο θεραπείας, είναι αυστηρό στη φροντίδα των περιπτώσεων και του οποίου το προσωπικό υγείας στην πρώτη γραμμή καταβάλλει καθημερινές προσπάθειες για την πρόληψη της εξάπλωσης. Προκειμένου να κατανοήσουμε την τρέχουσα κατάσταση στη χώρα, είναι σημαντικό να δούμε όλες τις υγειονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και θεσμικές εντολές, που βοηθούν στον έλεγχο της Covid-19.
Στις 20 Μαρτίου οι κύριες αρχές εμφανίζονται στην εθνική τηλεόραση και αναφέρουν τα πρώτα γενικά μέτρα. Έκτοτε, έχουν υπολογιστεί σχεδόν 180 μέτρα που έχουν ανακοινωθεί, ορισμένα από αυτά είναι εθνικά και άλλα τοπικά. Ωστόσο, δεν έχει εκδοθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή γενική καραντίνα στη χώρα.
Το κλείσιμο των συνόρων από τις 24 Μαρτίου, η αναστολή εκπαιδευτικών, πολιτιστικών, αθλητικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων, η προστασία των οικογενειών χαμηλού εισοδήματος · καθώς και η εγγύηση των μισθών στο 100% κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα και 60% τους επόμενους μήνες για τους κρατικούς εργαζόμενους που βλέπουν τις εργασιακές τους δραστηριότητες να διακόπτοντα, καθώς και η απαλλαγή από την καταβολή φόρων για όλους τους αυτοαπασχολούμενους · είναι μερικά από αυτά που είχαν το μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο.
Οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών έχουν αναπτύξει μεμονωμένες πρωτοβουλίες, όπως η κατασκευή μάσκας, δίκτυα για τη διανομή τροφίμων σε ευάλωτα άτομα ή την επαναλειτουργία μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Η αστυνομική περιπολία στους δρόμους έχει επίσης ενισχυθεί για να εγγυηθεί τη δημόσια τάξη και τη συμμόρφωση με τις διατάξεις. Αυτό γιατί παρόλο που αυτή τη στιγμή υπήρξαν πολύ θετικές κοινωνικές αντιδράσεις, οι παρανομίες παραμένουν επίσης σε ένα πλαίσιο έλλειψης αναγκών.
“Μεταξύ 27 Μαρτίου και 30 Απριλίου, 503 άτομα στη χώρα τιμωρήθηκαν για εξάπλωση επιδημιών, ανυπακοή, αντίσταση, περιφρόνηση και συσσώρευση σε 418 δίκες”, δήλωσε πρόσφατα ο Ππρόεδρος του Ποινικού Επιμελητηρίου του Ανώτατου Λαϊκού Δικαστηρίου.
Γενικά, η διαχείριση της κρίσης θεωρήθηκε ευνοϊκή. Εφαρμόστηκαν ορισμένα μέτρα που περιορίζουν τα δικαιώματα, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία, η συνάθροιση και η ελεύθερη έκφραση στο δημόσιο χώρο, καθώς και άλλα που δημιουργούν ένα κοινωνικό και πολιτικό προηγούμενο για το μέλλον. Αναφέρομαι στη διαχείριση και τον συντονισμό μεταξύ της εθνικής κυβέρνησης και των τοπικών αρχών, σε πιθανές οικονομικές λύσεις από τους διάφορους κοινωνικούς παράγοντες, σε νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας ή σε δράσεις για την προώθηση του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ορισμένα δε από αυτά τα μέτρα αντηχούν παλαιές απαιτήσεις πολιτών.
Ποιες ήταν οι κύριες θεραπείες; Υπάρχει πολλή συζήτηση για την Ιντερφερόνη, το κουβανικό φάρμακο που φαίνεται να είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά στη θεραπεία του κορωνοϊού. Επιπλέον, ήταν ένα από τα πρώτα που χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Εδώ και καιρό όμως ο Τύπος σχεδόν σταμάτησε να το αναφέρει. Ποια είναι η ιστορία του φαρμάκου; Χρησιμοποιείται ακόμα στην Κούβα;
Φαίνεται, μετά από περισσότερες από 70 ημέρες αντιπαράθεσης με τον Covid-19, ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο και η επιστροφή στην «κανονικότητα» είναι σχετικά κοντά. Την περασμένη εβδομάδα, σημειώθηκε ο μικρότερος αριθμός περιπτώσεων από την έναρξη της νόσου και αναφέρθηκαν μόνο 2 θάνατοι. Η Αβάνα εξακολουθεί να είναι η πιο δύσκολη περιοχή, αλλά υπάρχουν ήδη αρκετές περιοχές της χώρας στις οποίες εδώ και περισσότερες από 14 ημέρες δεν έχουν σημειώσεις νέες λοιμώξεις.
Το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας καθιέρωσε ένα Εθνικό Πρωτόκολλο Δράσης για την Covid-19 που ορίζει την πρόληψη και τον έλεγχο της νόσου ως προτεραιότητα.
Καθόρισε τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει η κοινότητα, όπου διεξάγεται η ενεργός έρευνα για την ταξινόμηση των περιπτώσεων, τη θεραπεία ευάλωτων ομάδων και την παρακολούθηση των επαφών των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων.
Καθιερώθηκε ως μέρος της διαδικασίας η μεταφορά των επιβεβαιωμένων ή ύποπτων κρουσμάτων σε απομονωμένα κέντρα ιατρικής περίθαλψης, που δημιουργήθηκαν για το σκοπό αυτό. Αποφασίστηκε επίσης να χρησιμοποιηθεί το Biomodulin T – ένα κουβανικό φάρμακο με αποδεδειγμένα αποτελέσματα στην αύξηση της άμυνας – σε άτομα άνω των 60 που παραμένουν σε γηροκομεία. Χορηγήθηκε επίσης δωρεάν το ομοιοπαθητικό φάρμακο PrevengHo-Vir σε ολόκληρο τον πληθυσμό.
Όλα τα ύποπτα κρούσματα υποβάλλονται σε PCR για να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση.
Όσον αφορά τις θεραπείες που χρησιμοποιήθηκαν, στους υπόπτους δόθηκαν ιντερφερόνη άλφα 2b, Oseltamivir – ένας εκλεκτικός αναστολέας των νευρομυινιδασών του ιού της γρίπης – και της αζιθρομυκίνης. Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου αντιμετωπίζονται επίσης με Kaletra – ένα αντιρετροϊκό που χρησιμοποιείται κατά του HIV – και τη χλωροκίνη – ένα φάρμακο που έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό κατά της ελονοσίας. Επιπλέον, συλλέγεται πλάσμα από ασθενείς που γίνονται καλά από την Covid-19.
Σχετικά με την Ιντερφερόνη, η οποία έχει δημιουργήσει τόσες πολλές ερωτήσεις, είναι ένα θεραπευτικό προϊόν για τη θεραπεία της νόσου και όχι για ένα εμβόλιο. Είναι ένα φάρμακο που συμπληρώνει τις ανεπάρκειες ιντερφερόνης που προκαλούνται από το Sars-Cov-2 και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Είναι ένα σημαντικό φάρμακο στην κουβανική βιοτεχνολογία, το πρώτο σκεύασμα του οποίου ελήφθη το 1981 και παράγεται σήμερα σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Σε αυτό το θέμα, ο κουβανός δημοσιογράφος Enrique Torres εξηγεί ότι: «Στις αρχές Φεβρουαρίου, εν μέσω της χιονοστιβάδας των πληροφοριών που συνοδεύουν την εξέλιξη της Covid-19, οι ειδήσεις ότι ένα κουβανέζικο φάρμακο χρησιμοποιήθηκε στην Κίνα για «θεραπεία» κατά της ασθένειας, έγινε viral. Αυτό δημιούργησε λανθασμένες προσδοκίες. (…) Η επιλογή της ανασυνδυασμένης ανθρώπινης ιντερφερόνης άλφα 2b – που διατίθεται στο εμπόριο με το όνομα Heberon Alpha R – από την κινεζική Εθνική Επιτροπή Υγείας ανταποκρίνεται στην αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα του φαρμάκου έναντι ιών παρόμοιων με το νέο κορωνοϊό, αλλά δεν είναι θεραπεία» διασαφήνισε ο πρόεδρος της BioCubaFarma. Επιπλέον, η Marta Ayala, αντιπρόεδρος του Κέντρου Γενετικής Μηχανικής και Βιοτεχνολογίας (CIGB), της Κούβας υπενθύμισε ότι, το 2002, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης του SARS (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο) και το 2012 πριν από το MERS (σοβαρό αναπνευστικό σύνδρομο που σχετίζεται με τη Μέση Ανατολή), οι ιντερφερόνες χρησιμοποιήθηκαν για την πρόληψη της εξάπλωσης και τη θεραπεία ατόμων με λοίμωξη. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι αυτό δεν είναι θεραπεία, αλλά ότι το φάρμακο μπορεί να είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της Covid-19, ειδικά στα πρώτα στάδια της νόσου.”
Στην Κούβα, εκτός από την Ιντερφερόνη, οι αρχές εξήγησαν ότι 15 προϊόντα εθνικής παραγωγής και τρία εισαγόμενα χρησιμοποιούνται στις πιο περίπλοκες περιπτώσεις ασθενών.
Οι γιατροί θεωρούν ότι είναι επιτυχής η αντιμετώπιση ασθενών, ακόμη και πριν επιβεβαιωθεί η διάγνωση για να δώσει επιπλέον ημέρες και να ενισχυθεί με αυτόν τον τρόπο το ανοσοποιητικό σύστημα.
Μετά το εξιτήριο, οι άνθρωποι πρέπει να μείνουν στο σπίτι για 14 ημέρες, σε απομόνωση και με ιατρική παρακολούθηση.
Επιπλέον, διεξάγονται μελέτες πληθυσμού σε διάφορες περιοχές της χώρας χρησιμοποιώντας μια εθνική διαγνωστική τεχνολογία (SUMA). Αυτή η μελέτη επιτρέπει την ανίχνευση ασυμπτωματικών περιπτώσεων της Covid-19.
Είναι σημαντικό να πούμε ότι, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, οι Κουβανοί επιστήμονες αναζητούν επίσης να βρουν ένα εμβόλιο ή μια οριστική θεραπεία για την ασθένεια και υπάρχουν ήδη δύο κλινικές δοκιμές σε εξέλιξη στη χώρα με αυτόν τον στόχο.
Το έργο του κουβανικού ιατρικού προσωπικού είναι γνωστό. Ο διεθνής τύπος έκανε αρκετές αναφορές για το ότι αυτές τις εβδομάδες πήγαν να εργαστούν σε πολλές πληγείσες χώρες. Πώς το σχολιάζεις;
Με τη συσσωρευμένη εμπειρία στη διεθνή ιατρική συνεργασία με διαρκή τρόπο σε καταστάσεις καταστροφών και επιδημιών, οι κουβανικές αρχές έχουν εκφράσει τη βούληση και την προθυμία τους να επεκτείνουν τις ιατρικές υπηρεσίες τους συντρέχοντας στην τρέχουσα διεθνή περίσταση.
Μέχρι στιγμής, υπάρχουν ήδη 25 ιατρικές ομάδες που αποτελούν μέρος του σώματος Henry Reeve που δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση σοβαρών επιδημιών και καταστροφών σε όλο τον κόσμο. Αυτές προστίθενται στις 59 ιατρικές ομάδες που εργάζονται ήδη σε διαφορετικά σημεία, σε μέρη όπου η πρόσβαση είναι δύσκολη και η ιατρική βοήθεια ελλειπής.
Αυτή η πρωτοβουλία δημιουργήθηκε το 2005, ήταν ιδέα του Φιντέλ Κάστρο, μετά τον τυφώνα Κατρίνα που έπληξε τις περιοχές του Μισισιπή, της Αλαμπάμα και της Λουϊζιάνα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, με σκοπό να βοηθήσει τα θύματα. Δεν εκτελέσθηκαν ποτέ οι αποστολές, επειδή η αμερικανική κυβέρνηση δεν έδωσε την άδειά της.
Σε αυτό το πλαίσιο, η συμβολή κουβανών γιατρών, νοσοκόμων και τεχνικών στον κόσμο ανταποκρίνεται σε αιτήματα από χώρες για την τεταμένη κατάσταση των συστημάτων υγείας τους και τη χρήση της κουβανικής εμπειρίας. Όσοι φεύγουν, αποχαιρετούν την οικογένειά τους, χωρίς να γνωρίζουν την ημερομηνία επιστροφής, ακόμη και με τον κίνδυνο να προσβληθούν από την ασθένεια. Αυτοί οι άνθρωποι αξίζουν το χειροκρότημα και τη γενναιόδωρη αναγνώριση από όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο εκείνους που βοήθησαν να σωθούν.
Γνωρίζοντας την περίπλοκη κατάσταση με καύσιμα, τρόφιμα, προϊόντα υγιεινής και φάρμακα στο νησί, πώς αντιμετωπίζετε το ζήτημα τώρα;
Η Κούβα, πριν από την Covid-19, βρισκόταν ήδη σε οικονομική κρίση. Η πρόσβαση σε καύσιμα, τρόφιμα, προϊόντα υγιεινής και φάρμακα ήταν γενικά πολύ δύσκολη. Τώρα είναι πολύ χειρότερα.
Με τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα κλειστά για να αποφευχθεί η συγκέντρωση ανθρώπων, οι αγορές που πουλούσαν προϊόντα σε εθνικό νόμισμα, δηλαδή σε πιο προσιτές τιμές, έκλεισαν επίσης και στα ανοιχτά καταστήματα λειτουργούν μόνο τα τμήματα καθαρισμού και αγοράς, οπότε η λήψη οποιουδήποτε προϊόντος είναι πραγματική οδύσσεια, συγκρίσιμη ίσως με το ταξίδι επιστροφής στην Ιθάκη, όπου χρειάζονται περίπου τρεις ή τέσσερις ώρες κατά μέσο όρο σε μια ουρά για να μπεις και να αποκτήσεις πρόσβαση σε κάποιο απαραίτητο προϊόν.
Από το «κουπόνι προμηθειών» μπορείς να έχεις πρόσβαση τουλάχιστον στα απαραίτητα προϊόντα: ρύζι, ζάχαρη, λάδι, αλάτι, αυγά και κάποια πρωτεΐνη, που διανέμονται εξίσου στις οικογένειες. Ο μηχανισμός που ισχύει στην Κούβα για πολλά χρόνια και σε αυτό το πλαίσιο εξυπηρετεί την κάλυψη της συντριπτικής πλειονότητας των βασικών τροφίμων. Αλλά αυτό δεν έχει χρησιμοποιηθεί εκτενέστερα επειδή, όπως εξήγησε ο Πρόεδρος, δεν υπάρχουν αρκετές εισροές για ορισμένα προϊόντα ώστε να μπορέσουν να διανεμηθούν σε ολόκληρο τον πληθυσμό.
Έτσι, η Κούβα πριν από την Covid-19, είναι η χώρα της ουράς αναμονής. Όταν η κοινωνική απομόνωση εφαρμόζεται για όλον τον πληθυσμό, αυτός φαίνεται να είναι τελικά και ο μόνος χώρος για την όποια κοινωνικοποίηση, ο μόνος επιτρεπτός τρόπος να περάσουν οι μέρες, ακόμα και με μερικό κίνδυνο της υγείας.
Υποθέτω ότι τα νέα μέτρα του οικονομικού αποκλεισμού της Βόρειας Αμερικής βλάπτουν περισσότερους απλούς ανθρώπους στην Κούβα σε αυτήν την κατάσταση. Θα μπορούσατε να δώσετε μερικά παραδείγματα για το πώς σας επηρεάζει;
Ο αποκλεισμός από τη Βόρεια Αμερική υπάρχει, και κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ έχει αυξήσει την έντασή του σε σχέση με την Κούβα. Τους τελευταίους μήνες εμπόδισε την άφιξη των καυσίμων, ιδίως εμποδίζοντας την είσοδο πλοίων σε εθνικά λιμάνια, εμποδίζει την πρόσβαση σε αμερικανικά προϊόντα στον κόσμο, και ιδιαίτερα εμποδίζει την πρόσβαση σε φάρμακα.
Πρόσφατα, μπορώ να δώσω για παράδειγμα τα εμπόδια που τέθηκαν στην εταιρεία Alibaba της Κίνας, η οποία μετέφερε μια δωρεά φαρμάκων από την Κίνα στην Κούβα και η οποία έπρεπε να βρει δημιουργικές λύσεις για να φτάσει στη χώρα.
Έχει επίσης περιορίσει την αποστολή χρημάτων από άλλες χώρες στην Κούβα. Η εταιρεία Wester Union μπορεί να λειτουργήσει μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ακύρωσε τις δραστηριότητές της στην Κούβα από άλλα έθνη, γεγονός που εμποδίζει σημαντικά την οικογενειακή οικονομία, καθώς πολλές οικογένειες εξαρτώνται από την ξένη βοήθεια των ανθρώπων τους που δουλεύουν στο εξωτερικό.
Το θέμα του αποκλεισμού είναι το συνηθισμένο μας θέμα, όχι μόνο από την εποχή της Covid-19 που μας επηρεάζει καθημερινά, όλους. Αλλά ούτε είναι η αιτία όλων των προβλημάτων της Κούβας. Η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Χρησιμοποιείται επίσης ευρέως ως δικαιολογία για να δικαιολογήσει την αναποτελεσματικότητα ή την κακή διαχείριση. Και είναι επίσης κάτι που ενθάρρυνε πάντα τη συλλογική δημιουργικότητα ως τρόπο αντίστασης.
Με την πανδημία, πώς άλλαξε η καθημερινή ζωή των Κουβανών και ποια πράγματα παραμένουν ίδια; Ένα πολύ σημαντικό μέρος της ζωής των Κουβανών συνήθως γίνεται έξω από τις πόρτες, σε μια συνεχή κοινωνικοποίηση με γείτονες, συναδέλφους και περιστασιακούς περαστικούς. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την Αβάνα άδεια. Πώς θα μπορούσες να περιγράψεις την ατμόσφαιρα και το φόντο στην Κούβα σε αυτές τις σπάνιες στιγμές; Πώς άλλαξε η καθημερινή ζωή των Κουβανών και ποια πράγματα παραμένουν ίδια;
Στην Κούβα, όπως σε πολλά μέρη του κόσμου, οι λεωφόροι είναι ερημικές, κενές, δεν υπάρχουν πλέον τουρίστες στο δρόμο, ούτε παιδιά παίζουν στα πεζοδρόμια, ούτε ακούγονται οι κραυγές παραδοσιακών παιχνιδιών ντόμινο. Ο πολυσύχναστος περίπατος της Αβάνας έχει εγκαταλειφθεί για περισσότερο από δύο μήνες και η ζωή γενικά έχει μετακινηθεί σε μια εικονική διάσταση, στο μέτρο του δυνατού, επειδή η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι περιορισμένη και ακριβή.
Όλα αυτά με εξαίρεση τις ουρές: στο περιβάλλον των καταστημάτων, των τραπεζών και των αγροτικών εμπορικών σταθμών φαίνεται ότι δεν υπάρχει κορωνοϊός στο νησί. Οι εικόνες μπορεί να δώσουν την εντύπωση μιας επαναστατικής πορείας, αλλά εδώ ο παράγοντας κινητοποίησης είναι ένα κομμάτι κοτόπουλου ή ένα πακέτο απορρυπαντικού.
Μόνο η μάσκα (που ονομάζεται επίσης nasobuco), ένα αξεσουάρ που υπόσχεται να διαρκέσει στην παγκόσμια σκηνή και είναι κάπως δύσχρηστο για τη ζέστη της Καραϊβικής, θα αποκαλύπτει ότι μιλάμε για την Κούβα, μετά την Covid-19. Διαφορετικά, φαίνεται ότι η ζωή θα συνεχιστεί το ίδιο.
* Η Jessica Dominguez Delgado είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημίου της Αβάνας το 2014, έχει συνεργαστεί με διάφορα μέσα ενημέρωσης και είναι επί του παρόντος συντάκτρια του El Toque, ενός ανεξάρτητου περιοδικού που λειτουργεί υπηρεσία πληροφόρησης για την COVID-19. Τα κύρια θέματα ανάλυσης με τα οποία ασχολείται είναι η εθνική πολιτική με εξειδίκευση στη δημοσιογραφία δεδομένων.
Μετάφραση από ισπανικά: Pressenza Athens.
