H Ellen ‘t Hoen, είναι δικηγόρος και ασχολείται με τη διεκδίκηση δικαιωμάτων σε ζητήματα δημόσιας υγείας εδώ και 30 χρόνια με εξειδίκευση σε πολιτικές που αφορούν ζητήματα του κλάδου της βιομηχανίας του φαρμάκου και της διανοητικής ιδιοκτησίας. Έχει εργαστεί ως σύμβουλος σε κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Από το 2009 έως το 2012 εντάχθηκε στο δυναμικό της UNITAID με σκοπό να συνδράμει στη δημιουργία του φορέα Medicines Patent Pool, μιας δεξαμενής πατεντών φαρμάκου με σκοπό να γίνουν τα φάρμακα προσιτά σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Σήμερα εργάζεται ως ερευνήτρια στη Μονάδα Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Groningen, στην Ολλανδία. Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις μεταξύ Κόστα Ρίκα και Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της ζητήσαμε να απαντήσει στις παρακάτω ερωτήσεις.
Η Κόστα Ρίκα έκανε στα τέλη Μαρτίου μια σημαντική πρόταση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας φαίνεται να επιθυμεί να την υιοθετήσει. Από την εμπειρία σου στο φορέα Medicines Patent Pool, πώς νομίζεις ότι πρέπει να στηθεί ένας τέτοιος φορέας και ποιος μπορεί να ηγηθεί;
Την περασμένη Παρασκευή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μαζί με τους Προέδρους της Κόστα Ρίκα και της Χιλής έκαναν μια πρώιμη ανακοίνωση των σχεδίων τους να θεσμοθετήσουν μια δεξαμενή πατεντών για την Covid-19. Η επίσημη εκκίνηση έχει σχεδιαστεί για τις 29 Μαΐου. Ο Π.Ο.Υ. θα είναι και πρέπει να είναι ο φορέας που θα ηγηθεί αυτής της πρωτοβουλίας, όμως υπάρχουν και άλλοι φορείς που μπορούν να αναλάβουν κύρια καθήκοντα. Για παράδειγμα το Medicines Patent Pool, που έχει ήδη καταγεγραμμένες επιδόσεις στην αδειοδότηση πατεντών, θα μπορούσε να αναλάβει αυτό το κομμάτι. Όμως ο Π.Ο.Υ. πρέπει να ηγείται, εφόσον μιλάμε για πανδημία, για την αντιμετώπιση της οποίας δεν θα υπάρχει ανάγκη μόνο αδειοδότησης πατεντών. Αυτή η διεθνής δεξαμενή που θα δημιουργηθεί πρέπει να έχει στην κατοχή της δεδομένα, γνώση, τεχνολογία που χρειάζεται για να παραχθούν τα υπό ανάπτυξη προϊόντα.
Σκεπτόμενη την έως τώρα εργασία του Π.Ο.Υ. τι είδους δομικές αλλαγές χρειάζεται κατά τη γνώμη σου ως προς την διακυβέρνηση, τη χρηματοδότησή του και τη διαφάνεια, που θα έκαναν πιο εύκολο το να ηγηθεί σε αυτή την νέα διεθνή δεξαμενή πατεντών επί του παρόντος αλλά και σε επόμενες παγκόσμιες προσπάθειες με σκοπό να βρεθούν απαντήσεις σε μελλοντικές πανδημίες ή σε παραμελημένες ασθένειες;
Δε νομίζω ότι ο Π.Ο.Υ. χρειάζεται δομικές αλλαγές για να τα κάνει αυτά. Θα χρειαστούν αρκετές λεπτομέρειες για να μπουν σε μια ροή και ο Π.Ο.Υ. θα έχει ανάγκη από πόρους για να ανταπεξέλθει. Γι αυτό το λόγο θεωρώ σημαντικό να υποστηρίξει την πρωτοβουλία και η UNITAID.
Νομίζεις ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άργησε να οργανώσει την χρηματική δέσμευση κρατών και ιδιωτών; Θα έχουν κάποια μελλοντική επιρροή οι δηλώσεις που έκαναν την προηγούμενη εβδομάδα ο Εμ. Μακρόν, η Αγκ. Μέρκελ και οι άλλοι ηγέτες της ΕΕ;
Νομίζω ότι είναι δίκαιο να πούμε ότι ο κόσμος δεν ήταν προετοιμασμένος για την πανδημία. Θεωρώ ιδιαίτερης σημασίας το γεγονός ότι Μακρόν και Μέρκελ ξεκάθαρα δήλωσαν ότι το εμβόλιο δεν πρέπει να ανήκει σε κανέναν. Δεν είναι υπέρ των μονοπωλίων και έκαναν χρήση του όρου “Παγκόσμιο Δημόσιο Αγαθό” όταν αναφέρθηκαν στο εμβόλιο για την Covid-19. Όμως μοναχά οι λέξεις δεν αρκούν. Αυτό που τώρα χρειάζεται να κάνουν είναι να χρηματοδοτήσουν υποχρεωτικές συνθήκες για την έρευνα και την ανάπτυξη και τα αποτελέσματα αυτών να τα μοιραστούν με τη διεθνή δεξαμενή πατεντών του Π.Ο.Υ. Υπάρχει μια ευκαιρία να γίνει αυτό τώρα. Οι τρέχουσες συγκρούσεις εταιρειών και κρατών που παίρνουν μέρος στην κούρσα εύρεσης εμβολίου δείχνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο πόσο αναγκαία είναι αυτή η πολιτική εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Κείμενα με σχετικό περιεχόμενο:
Μ. Ματζουκάτο: δεν θέλουμε να χτυπήσουμε τη φαρμακοβιομηχανία, αλλά να διαχειριστούμε το σύστημα όταν αποτυχαίνει να υπερασπιστεί το δημόσιο συμφέρον
Ευρωπαϊκές οργανώσεις για το φάρμακο: απαιτούνται συγκεκριμένες ενέργειες για τις παγκόσμιες δεσμεύσεις καθολικής πρόσβασης
Γιώργος Παπανικολάου: η ανοικτότητα μας προστατεύει από την κακής ποιότητας επιστήμη
Παγκόσμια πίεση στις φαρμακοβιομηχανίες να εγκαταλείψουν τις πατέντες ενόψει κορωνοϊού
