Τι είναι μια εποχή, αν όχι το σύνολο των ανθρώπινων προθέσεων σε δράση; Η συσσώρευση ιστορικού χρόνου, όλα τα ίχνη του παρελθόντος, αλλά και οι φιλοδοξίες εκείνων που είναι ζωντανοί, ωθώντας το παρόν προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Πρόκειται γι’ αυτό το εύθραυστο επίπεδο συνείδησης που καθορίζει τα γεγονότα και φαντάζεται διάφορες πιθανές μελλοντικές εκβάσεις.
Σε κάθε ιστορική στιγμή, τα άτομα και οι λαοί προσπαθούν να ξεπερνούν τις δυσκολίες που επιβάλλουν οι κοινωνίες μας και επιτρέπουν στο είδος να προχωρήσει ένα βήμα μπροστά, ή να υποχωρήσει ένα βήμα. Όλη αυτή η συσσώρευση εμπειρίας, αυτή η μεγάλη συσσωρευμένη μάθηση, περνά από γενιά σε γενιά και δημιουργεί νέες συνθήκες, προσφέροντας κάθε φορά περισσότερες δυνατότητες, στους επόμενους.
Αυτοί οι καιροί είναι από τους πιο περίπλοκους, δεδομένου ότι διατηρούν όλα όσα έχει μάθει ο άνθρωπος στα ευρύτερα πεδία της γνώσης, κατέχουν όλη τη συλλογική εμπειρία, τα αντιφατικά και καθώς δεν είναι σίγουρη η κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν τα συμβάντα.
Ακόμη πιο δύσκολη είναι η τρέχουσα συνθήκη, στις οποίες ένας εξωτερικός παράγοντας – ένας ιός – ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και επιταχύνει την κρίση που έφερε το σημερινό σύστημα σε τόσες πολλές πτυχές του.
Το μυαλό των ανθρώπων, όλων των ανθρώπων, καθορίζει την εποχή, προσανατολίζοντας τα γεγονότα σε αξίες και άυλα που αναπαριστούμε, φανταζόμαστε και θέλουμε να επιτύχουμε. Έχει σημασία αυτό που σκεφτόμαστε αυτή τη στιγμή ή αυτό που νιώθουμε. Αυτές οι σκέψεις και αυτά τα συναισθήματα θα καθοδηγήσουν τις ενέργειες και σύμφωνα με αυτές θα καθοριστούν σε μεγάλο εύρος οι καιροί που έρχονται. Θα καθορίσουν αυτό που απορρίπτουμε ή αυτό που θεωρούμε ξεπερασμένο ή αυτό που θα θελήσουμε να υπερβούμε.
Η κατεύθυνση που θα πάρουμε από το παγκόσμιο σταυροδρόμι στο οποίο είμαστε, πρώτα αποφασίζεται στη συνείδησή μας και στη συνέχεια μετατρέπεται σε συγκεκριμένα γεγονότα. Αλλά αν δεν επιλυθούν, εάν παραμείνουν ως παράδοξα που δεν μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε, θα μας παραλύσουν και έτσι δεν θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε από την οικολογική κρίση, την πυρηνική απειλή, τον αδίστακτο νεοφιλελευθερισμό, τη φτώχεια της μεγάλης πλειοψηφίας, τις διακρίσεις, τη βία και την τρέλα.
Είμαστε όλοι στο ίδιο πλοίο και το πηδάλιο θα μας οδηγήσει εκεί που θα σκεφτούμε. Οι μεγάλες ιδεολογικές ή μυστικιστικές σκέψεις, οι αρχέγονες ιδέες είναι απαραίτητες στους σκοτεινούς καιρούς. Αυτές οι ιδέες που εμφυσούν ζωτικότητα στις καρδιές και φωτίζουν τις πράξεις.
Αυτό είναι η εποχή, συγκεκριμένες ερμηνείες της πραγματικότητας, ένας τρόπος να αποκρυπτογραφήσουμε αυτό που θεωρούμε Ιερό και να τοποθετήσουμε έξω ή μέσα στον εαυτό μας, μερικές ιδέες δύναμης και μερικές αρχές που διέπουν τη δράση.
Πάντα, σε όλες τις ιστορικές στιγμές, υπήρξαν άνθρωποι που προσπάθησαν να συντηρήσουν και να διατηρήσουν τις επικρατούσες συνθήκες (ειδικά αν τους ευνοούσαν) και υπήρχαν εκείνοι που επέλεξαν να τις αλλάξουν. Συνήθως οι αλλαγές, ακόμη και αν καθυστερήσουν, καταλήγουν στο να ανοίγουν νέους δρόμους. Τίποτα δεν είναι στατικό και αναπόφευκτα η ιστορία εξελίσσεται. Αλλά υπάρχουν και στιγμές που οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές και βαθύτερες μεταμορφώσεις μπορούν να επιταχυνθούν, μιλάμε για ευκαιρίες στις οποίες είναι δυνατή η επανάσταση.
Εάν κοιτάξουμε προσεκτικά μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, θα διακρίνουμε μέσα σε αυτήν τα πιο δυναμικά στοιχεία, τους πιο αποφασισμένους ανθρώπους και θα παρατηρήσουμε ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο δημιουργούν σχέσεις και έρχονται σε επαφή, εμπνέουν ο ένας τον άλλον, υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον για να προχωρήσουν ακόμα και όταν βρίσκονται σε απομακρυσμένα γεωγραφικά σημεία ή ακόμα κι αν έχουν διαφορετικές πολιτιστικές προελεύσεις. Τα πιο προοδευτικά στοιχεία εναρμονίζονται μεταξύ τους και αυτό επιτρέπει μια εξελικτική ορμή και καταφέρνει να δώσει δυναμική στη διαδικασία.
Ορισμένες ιδέες αντικαθίστανται από άλλες, παλιές πεποιθήσεις φθείρονται και τελικά τα σημάδια μιας νέας αυγής είναι ορατά στον ορίζοντα. Οι άνθρωποι που το βλέπουν αυτό ή που το αισθάνονται, έρχονται συχνά σε επαφή μεταξύ τους και επηρεάζουν ο ένας τον άλλον.
Αυτό είναι το καθήκον μας τώρα: να βρούμε όλους εκείνους και όλες εκείνες που ανοίγουν ορίζοντες, χτίζουν δυνατότητες πέρα από σήμερα, επιδιώκουν να βγουν από τον τρέχοντα ντετερμινισμό για να κινηθούν προς έναν άλλο τύπο κοινωνίας και ένα συγκεκριμένο ανθρώπινο ον.
Η κοινωνική αλλαγή από μόνη της δεν είναι αρκετή, ούτε η ατομική προσωπική αλλαγή. Τα πράγματα προχωρούν μαζί ή δεν προχωρούν. Αλλά υπάρχουν ήδη πολλοί που έχουν αντιληφθεί και κατά συνέπεια η εποχή μας έχει αναπτύξει πολλές δυνατότητες, πειράματα, προτάσεις, νέες διατυπώσεις που μπορούν να αποκτήσουν δύναμη, αν συναντηθούμε και αρχίσουμε να βλέπουμε τις δυνατότητες.
Το να αλλάξεις την εποχή σημαίνει να “ανοίξεις” προς εκείνους που ήδη κινούνται με κατεύθυνση το μέλλον. Σημαίνει να σηκώσεις το δικό σου δαυλό και να δώσεις σινιάλο, να μπορέσουν να σε δουν, με σκοπό να συναντηθείς, γιατί χρειάζεται ο ένας τον άλλον. Κανένας από εμάς δεν θα βρει μόνος του ή μόνη της την έξοδο, ειδικά αν θέλουμε να γίνει αυτό συμφιλιωμένα και διασφαλίζοντας την ειρήνη.
Πρέπει να οικοδομήσουμε συγκλίσεις, συναντήσεις, διάλογο. Να εκτιμήσουμε την ποικιλομορφία, η οποία με τον δικό της τρόπο και διαφορετικά από ό,τι εμείς, αγωνίζεται επίσης προς την ίδια κατεύθυνση.