Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ έπαιξε αναμφισβήτητα σημαντικό ρόλο στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η διαδικασία της Περεστρόικα που εφάρμοσε στην ΕΣΣΔ είχε θερμούς υποστηρικτές αλλά και επικριτές. Η διαδικασία υψηλού επιπέδου συνομιλιών με τον Πρόεδρο Ρήγκαν ξεκίνησε το 1985 και κατέληξε στην πασίγνωστη φωτογραφία της συνυπογραφής της Συμφωνίας για την καταστροφή των πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς (INF Treaty), το Δεκέμβριο του 1987. Ο πρώην Πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, τον Οκτώβριο του 1990. Παραθέτουμε συνέντευξη που έδωσε στον Pavel Palazhchenko και τη Metta Spencer για λογαριασμό του World Beyond War. Τη μετάφραση στα ελληνικά έκανε για την ελληνική συντακτική ομάδα της Pressenza ο Ανδρέας Παπαγγελόπουλος.
Πώς δεχτήκατε την είδηση της πανδημίας;
Νομίζω πως δέχθηκα την είδηση με τον τρόπο που τη δέχθηκε και η πλειονότητα των ανθρώπων. Στην αρχή, είχαμε την ελπίδα ότι θα μπορούσε να ελεγχθεί και να εντοπιστεί. Τα πράγματα όμως πήραν μία πολύ διαφορετική τροπή και η επιδημία διαδόθηκε σε μεγαλύτερη κλίμακα. Αποφάσεις και μέτρα δίχως προηγούμενο έγιναν απαραίτητα. Οι ηγέτες, οι πολίτες και οι διεθνείς οργανώσεις βρέθηκαν σε μία εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Όλο αυτό θα έπρεπε να αναλυθεί σε βάθος. Ωστόσο, προτεραιότητα τώρα είναι να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας και να νικηθεί αυτός ο νέος εχθρός.
Πώς αξιολογείτε τα μέτρα που λαμβάνονται στην παρούσα φάση;
Βασική φροντίδα θα πρέπει να είναι η ασφάλεια των ανθρώπων και να σωθούν ζωές. Υποθέτω ότι σήμερα τα μέτρα που λαμβάνονται βασίζονται στην επιστήμη και στις συμβουλές ικανών ειδικών. Για την ώρα, είναι πρακτικά ομόφωνοι στο θέμα του περιορισμού στο σπίτι που κρίνεται αναγκαίος. Είναι ένα πράγμα που οι αρχές και οι πολίτες πρέπει να αποδεχτούν. Πολλά πράγματα εξαρτώνται από τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Η μεγαλύτερη ευθύνη και η μεγαλύτερη πειθαρχία είναι ουσιαστικές. Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε ότι τα χειρότερα μπορούν να αποφευχθούν.
Είναι καιρός να πάρουμε ένα μάθημα; Συμφωνείτε με την άποψη που λέει ότι, ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος;
Αυτό εξαρτάται για την ακρίβεια από τα μαθήματα που θα πάρουμε. Θυμάμαι από την πρόσφατη ιστορία τον τρόπο που επεξεργαστήκαμε το ζήτημα της πυρηνικής απειλής. Καταλάβαμε ότι επρόκειτο για τον κοινό μας εχθρό, μία απειλή για όλους εμάς και έτσι, οι ηγέτες των δύο εθνών, της Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, δηλώσαμε ότι ένας πυρηνικός πόλεμος δεν θα μπορούσε να έχει νικητή και δεν θα έπρεπε να διεξαχθεί. Στο Ρέικιαβικ υπογράφτηκαν οι πρώτες συνθήκες μείωσης των πυρηνικών όπλων. Στις μέρες μας, το 85% αυτών των οπλοστασίων έχουν αφαιρεθεί. Πρέπει να συνεχίσουμε σε αυτή την οδό, αλλά τώρα βρισκόμαστε μπροστά σε νέες προκλήσεις. Με τους φίλους μου, του Φόρουμ των βραβείων Νόμπελ για την Ειρήνη, κάνουμε έκκληση εδώ και χρόνια για μία ριζική αναμόρφωση της πολιτικής σε διεθνές επίπεδο. Επιτρέψτε μου να παραθέσω ένα απόσπασμα την έκκλησής μας που υιοθετήθηκε το 2005:
«Η εστίαση στην ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών και ο σεβασμός στη ζωή είναι οι βάσεις για την ανθρώπινη ασφάλεια. Οι υπερβολικές αμυντικές δαπάνες γεννούν ουσιαστικά ανασφάλεια. Δύο τομείς που η διεθνής κοινότητα πρέπει να κατευθύνει τα κεφάλαιά της, είναι η εκπαίδευση και η υγεία, ιδιαίτερα σε ότι αφορά το AIDS, την ελονοσία και τη φυματίωση, τόσο για την προστασία, όσο και την πρόληψη». Τι να προσθέσουμε σε όλα αυτά; Μόνο το όνομα αυτής της νέας φρικτής αρρώστιας.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, δεν ακούμε συζητήσεις παρά για όπλα, πυραύλους και αεροπορικά χτυπήματα. Αλλά δεν έχει γίνει ξεκάθαρο στο παρόν ότι, οι πόλεμοι και η κούρσα των αμυντικών εξοπλισμών δεν μπορούν να λύσουν τα επίκαιρα παγκόσμια προβλήματα. Ο πόλεμος είναι μία ήττα, μία αποτυχία της πολιτικής! Αυτή η κοινή τραγωδία μας θυμίζει την επιπολαιότητα να προσπαθούμε να κρυφτούμε χωρίς να κάνουμε τίποτα, αγνοώντας τις απειλές τις οποίες καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Σήμερα στον κόσμο, κανείς δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα καταφέρει να κρυφτεί.
Έτσι δεν θα διστάζω ποτέ να υπενθυμίζω ότι: οφείλουμε να αφοπλίσουμε τις παγκόσμιες στρατιωτικές επιχειρήσεις, τη διεθνή πολιτική και την πολιτική σκέψη και να μεταφέρουμε τα κεφάλαια των στρατιωτικών στόχων σε σκοπούς που υπηρετούν την ανθρώπινη ασφάλεια. Θα πρέπει να ξανασκεφτούμε το σχέδιο της ασφάλειας. Πάνω από όλα, η ασφάλεια θα έπρεπε να σημαίνει παροχή τροφής και νερού, που είναι ήδη σπάνιο, ένα καθαρό περιβάλλον και κατά προτεραιότητα τη φροντίδα της υγείας των ανθρώπων.
Για να πετύχουμε την ανθρώπινη ασφάλεια, πρέπει να καταρτίσουμε στρατηγικές, να κάνουμε προετοιμασίες, να προγραμματίσουμε και να δημιουργήσουμε αποθέματα. Αυτό θα έπρεπε να είναι η ευθύνη των εθνικών ηγετών σε όλα τα επίπεδα.
Πιστεύω ότι οι προετοιμασίες θα πρέπει να ξεκινήσουν από τώρα στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών για μία επείγουσα περίοδο, που θα πρέπει να κρατήσει μέχρι να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Δεν θα έπρεπε να γίνει κάτι λιγότερο από το να αναθεωρηθεί το σύνολο του παγκόσμιου προγράμματος.
Αν μου επιτρέπετε, θα μπορούσα να σας ρωτήσω, τι άλλαξε για εσάς και για το Ίδρυμα Γκορμπατσόφ;
Ναι βεβαίως, προσαρμοζόμαστε σε όλες τις απαιτήσεις και έχουμε ξεκινήσει να εργαζόμαστε από το σπίτι. Επικοινωνώ με τους συναδέλφους μου μέσω τηλεφώνου ενώ παράλληλα έχουμε δημιουργήσει μία πλατφόρμα διαλόγου στο διαδίκτυο. Προσαρμοζόμαστε στις νέες συνθήκες. Μου ζητήθηκε να γράψω ένα συμπληρωματικό κεφάλαιο για την αγγλική έκδοση του βιβλίου μου με τίτλο «Ποια είναι τα σημερινά διακυβεύματα;» για να αναφερθώ στις νέες εξελίξεις. Αποδέχτηκα την πρόσκληση και εργάζομαι πάνω σε αυτό.
