Συνέντευξη του Ερίκ Τουσέν στον Henri Wilno

Σε ένα πρόσφατο άρθρο σου έγραψες: «ο κορωνοϊός αποτελεί τη σπίθα ή την έκρηξη της χρηματιστηριακής κρίσης αλλά δεν είναι η αιτία της». Θα μπορούσες να εξηγήσεις τις σκέψεις σου σχετικά με αυτό το ζήτημα;  

Ενώ τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης και οι κυβερνήσεις ισχυρίζονται διαρκώς ότι η κρίση της χρηματιστηριακής αγοράς προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού, επέμεινα στο γεγονός ότι όλα τα συστατικά για μια νέα οικονομική κρίση ήταν ήδη έτοιμα εδώ και αρκετά χρόνια και ότι ο κορωνοϊός ήταν η σπίθα ή η έκρηξη για την κρίση της χρηματιστηριακής αγοράς, αλλά δεν ήταν η αιτία της. Η ποσότητα εύφλεκτης ύλης στον χρηματοοικονομικό τομέα είχε φθάσει σε σημείο κορεσμού εδώ και αρκετά χρόνια και ήταν ήδη γνωστό ότι μια σπίθα θα μπορούσε να προκαλέσει την έκρηξη, αλλά δεν ξέραμε πότε και τι θα την προκαλούσε. Αυτό που ξέραμε ήταν ότι θα ερχόταν.

Ένα πρώτο σημαντικό κραχ στη χρηματιστηριακή αγορά σημειώθηκε τον Δεκέμβριο του 2018 στη Γουόλ Στριτ. Υπό την πίεση μερικών από τις μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες και της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) των Ηνωμένων Πολιτειών άρχισε και πάλι να μειώνει τα επιτόκιά της. Και, κατά συνέπεια, ξεκίνησε και πάλι, πολύ ζωηρά, η φρενίτιδα της αύξησης τιμών των μετοχών και μεγάλες εταιρείες συνέχισαν να επαναγοράζουν τις δικές τους μετοχές στο χρηματιστήριο για να ενισχύσουν το φαινόμενο. Έτσι λοιπόν αυτές οι μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες αύξησαν το χρέος τους και τα μεγάλα επενδυτικά ταμεία αύξησαν την αγορά εταιρειών κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανικών, καταφεύγοντας επίσης στον δανεισμό.

Και ύστερα, και πάλι στη Γουόλ Στριτ, το διάστημα από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2019, υπήρξε μια μεγάλη κρίση έλλειψης ρευστότητας. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα παρενέβη, ξανά και σε μαζική κλίμακα, διοχετεύοντας συνολικά εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση των αγορών. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και οι άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες (του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιαπωνίας, της Κίνας…) εφάρμοσαν, λίγο πολύ, την ίδια πολιτική και έχουν μεγάλη ευθύνη όσον αφορά τη συσσώρευση εύφλεκτων υλικών στον χρηματοοικονομικό τομέα.

Φυσικά,  η έκταση της μείωσης της παραγωγής, από το Μάρτιο του 2020 θα είναι τεράστια και δεν θα έχει προηγούμενο σε καμία από τις κρίσεις των τελευταίων εβδομήντα ετών. Εν πάση περιπτώσει, η κρίση στον παραγωγικό τομέα είχε ήδη αρχίσει το 2019, σε μεγάλη κλίμακα, ιδίως στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, καθώς σημειώθηκε τεράστια πτώση των πωλήσεων στην Κίνα, την Ινδία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και σε πολλές άλλες χώρες. Επίσης υπήρξε υπερπαραγωγή στον τομέα της κατασκευής εξοπλισμού και εργαλειομηχανών στη Γερμανία, η οποία περιλαμβάνεται στους τρεις μεγαλύτερους παραγωγούς στον κόσμο σε αυτόν τον τομέα. Μια από τις αιτίες ήταν η απότομη μείωση της κινεζικής βιομηχανικής ανάπτυξης, η οποία είχε σοβαρές συνέπειες για τις χώρες που εξήγαγαν στην Κίνα εξοπλισμό, αυτοκίνητα και πρώτες ύλες. Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2019, σημειώθηκε ύφεση στον τομέα της βιομηχανικής παραγωγής στη Γερμανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, τη Νότιο Αφρική, την Αργεντινή… και σε διάφορους βιομηχανικούς τομείς στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η πανδημία του κορωνοϊού είναι ο εκρηκτικός μηχανισμός. Αν και θα μπορούσαν να αποτελέσουν εκρηκτικούς μηχανισμούς κάποια σοβαρά γεγονότα άλλης φύσης. Για παράδειγμα, η κήρυξη πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, ή μια άμεση παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών στη Βενεζουέλα. Και η χρηματιστηριακή κρίση θα αποδιδόταν σε οποιοδήποτε από αυτά τα γεγονότα. Ωστόσο, θα έλεγα ότι αυτός ο πόλεμος, του οποίου οι συνέπειες θα ήταν πολύ σοβαρές, αναμφισβήτητα, θα αποτελούσε τη σπίθα και όχι τη βαθύτερη αιτία. Αν και είναι προφανές ότι υπάρχει μια αναντίρρητη σχέση μεταξύ των δύο φαινομένων (της χρηματιστηριακής κρίσης και της πανδημίας του κορωνοϊού), αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι δεν είναι απαραίτητο να καταγγείλουμε τις απλουστευτικές και χειριστικές εξηγήσεις που αποδίδουν όλη την ευθύνη στον κορωνοϊό.

Τι μας δείχνει η κρίση του κορωνοϊού αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη λειτουργία της και τη σχέση ανάμεσα στα κράτη μέλη;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα θεσμικά της όργανα είναι γυμνά μπροστά στην πανδημία του κορωνοϊού: ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν διαθέτει ούτε καν μια ομάδα δέκα γιατρών για να στείλει στη Λομβαρδία ή στην Ισπανία. Αντίθετα, η ΕΕ δαπανά 420 εκατ. Ευρώ για την Frontex, την υπερ-εξοπλισμένη συνοριακή αστυνομία. Η ΕΕ δεν διαθέτει ούτε κινητά νοσοκομεία, ούτε αποθέματα σε αναπνευστήρες ή μάσκες για να είναι σε θέση να βοηθήσει μια χώρα μέλος. Ωστόσο, είναι εξοπλισμένη με ευρωπαϊκά αεροσκάφη για να κατασκοπεύει τις μετακινήσεις ανθρώπων που διακινδυνεύουν τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να ασκήσουν το δικαίωμά τους στο άσυλο. Και αυτοί οι άνθρωποι, κάθε χρόνο, πεθαίνουν κατά χιλιάδες στη Μεσόγειο. Ευτυχώς, η Κούβα μόλις έστειλε 50 γιατρούς για να βοηθήσουν τον πληθυσμό της Ιταλίας. Πρέπει να αγωνιστούμε για την αναζωογόνηση του διεθνισμού στους λαούς.

Παρακολουθείς, ειδικότερα, την κατάσταση στον «τρίτο κόσμο»; Ποιες περιοχές θα πληγούν περισσότερο; Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες…; Και οι χρεωμένες χώρες;

Όλοι οι λαοί του «Παγκόσμιου Νότου» απειλούνται από αυτή την πολυδιάστατη κρίση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Η πανδημία του κορωνοϊού είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας και η εξάπλωση του ιού προκαλεί τεράστιο ανθρώπινο πόνο. Αυτή η πανδημία πρόκειται να πλήξει σε μεγάλο βαθμό τις χώρες του «Παγκόσμιου Νότου», των οποίων τα ήδη αδύναμα ή πολύ εύθραυστα συστήματα δημόσιας υγείας υπέστησαν φρικτή κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια 40 ετών νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Επομένως, το ποσοστό θνησιμότητας θα είναι πολύ υψηλό. Χρησιμοποιώντας το πρόσχημα της απαραίτητης δημοσιονομικής λιτότητας για την εξόφληση του δημόσιου χρέους, οι κυβερνήσεις και οι μεγάλοι πολυμερείς θεσμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εφάρμοσαν πολιτικές που επιδείνωσαν τα συστήματα δημόσιας υγείας. Οι χώρες του «Παγκόσμιου Νότου» αντιμετωπίζουν σήμερα μια νέα κρίση χρέους, τα κέρδη τους από τις εξαγωγές μειώνονται καθώς η τιμή των πρώτων υλών καταρρέει, ενώ τα ποσά που πρέπει να καταβληθούν για τα χρέη είναι τεράστια. Εάν οι χώρες αυτές θέλουν να αντιμετωπίσουν την πανδημία του Covid-19, πρέπει να αναστείλουν την πληρωμή του δημόσιου χρέους και να χρησιμοποιήσουν αυτά τα χρήματα για τη δημόσια υγεία.

Τι πρέπει να κάνουμε;

Είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε για την εφαρμογή ενός ευρύτατου αντικαπιταλιστικού προγράμματος, το οποίο θα περιλαμβάνει μια σειρά από θεμελιώδη μέτρα:

την αναστολή της πληρωμής του δημόσιου χρέους που ακολουθείται από την ακύρωση όλων των παράνομων χρεών, είτε ιδιωτικών είτε δημόσιων

την απαλλοτρίωση χωρίς αποζημίωση των μεγάλων μετόχων των τραπεζών προκειμένου να δημιουργηθεί μια πραγματική δημόσια υπηρεσία αποταμίευσης, δανεισμού και ασφαλίσεων υπό τον έλεγχο των πολιτών

το κλείσιμο των χρηματιστηρίων

τη δημιουργία μιας πραγματικής εθνικής υπηρεσίας δημόσιας υγείας

την απαλλοτρίωση φαρμακευτικών εταιρειών και ιδιωτικών ερευνητικών εργαστηρίων και τη μεταφορά τους στο δημόσιο τομέα υπό τον έλεγχο των πολιτών

την απαλλοτρίωση χωρίς αποζημίωση των εταιρειών του τομέα της ενέργειας (προκειμένου να μπορεί να υλοποιηθεί με προγραμματισμό ο αγώνας κατά της οικολογικής κρίσης)

και πολλά άλλα ριζοσπαστικά και θεμελιώδη μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των έκτακτων μέτρων για την άμεση βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού. Πρέπει να καταργηθούν οι συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών και να γίνει μεταφορά της παραγωγή στον μέγιστο βαθμό, ώστε να ευνοούνται τα μικρά κυκλώματα.

Η αναγκαία ανταπόκριση στην πανδημία του κορωνοϊού πρέπει να γίνει η ευκαιρία να προχωρήσουμε προς μια πραγματική επανάσταση που θα αλλάξει ριζικά την κοινωνία, τον τρόπο ζωής, τον τρόπο ιδιοκτησίας και τον τρόπο παραγωγής. Αυτή η επανάσταση μπορεί να συμβεί μόνο αν τα θύματα του συστήματος δραστηριοποιηθούν και οργανωθούν, προκειμένου να εκδιώξουν το 1% του πληθυσμού και τους αυλοκόλακές τους από τα κέντρα εξουσίας, ώστε να δημιουργήσουν μια πραγματική δημοκρατία. Μια οικολογική και σοσιαλιστική, αυτοδιαχειριζόμενη και φεμινιστική επανάσταση είναι απαραίτητη.

Πρώτη δημοσίευση στα γαλλικά: npa2009.org

Πηγή στα ισπανικά: Spanish Revolution

Μετάφραση από τα ισπανικά: Αρετή Μαθιουδάκη