«Τα πουλιά τραγουδούν για να ζητήσουν από τον ουρανό βροχή. Τραγουδούν για την καλλιέργεια του καλαμποκιού, το ζωτικό φαγητό της δημιουργίας. Οι γέροντές μας γνώριζαν καλά τις ανάγκες των ζώων. Τους επέτρεπαν να τρώνε ένα μέρος της συγκομιδής, επειδή έπρεπε να μοιραστούν τους καρπούς της Μητέρας Γης. Οι σκίουροι χορεύουν όταν γεννιέται ένα παιδί. Ξέρουν ότι θα δουλέψει στα χωράφια, γνωρίζουν ότι θα συμβάλει στην παγκόσμια ζωή», λέει ο Don Flavio, ένας huesero (σ.τ.μ. χειροπράκτης) μιας απομακρυσμένης κοινότητας. «Οι παππούδες μας λένε ότι οι πρώτοι άνδρες γεννήθηκαν από τους κόκκους του καλαμποκιού. Μια μέρα οι Θεοί συναντήθηκαν και αποφάσισαν να δημιουργήσουν την ανθρωπότητα. Επέλεξαν το καλαμπόκι λόγω της αντοχής του στον καιρό και έσπειραν αρκετούς κόκκους, από τους οποίους σιγά-σιγά τα φυτά άρχισαν να μεγαλώνουν. Οι πρώτοι άνδρες εμφανίστηκαν από τα κοτσάνια, οι οποίοι άρχισαν να προσεύχονται στον Ουρανό και να τρέφονται με το ίδιο καλαμπόκι με τη μορφή ποζόλ (χυλός καλαμποκιού μετά από ζύμωση)».
Μια ιστορία παρόμοια με αυτή που περιγράφεται στο βιβλίο Πόπολ Βου για τη δημιουργία του ανθρώπου από τους Προγόνους, τους Δημιουργούς και τους Εκπαιδευτές. «Το ποζόλ είναι η καθημερινή μας διατροφή», συνεχίζει ο Don Flavio. «Όταν πηγαίνουμε στα χωράφια για να δουλέψουμε, οι γυναίκες μας ξυπνούν κάθε πρωί πριν από την ανατολή για να αλέσουν τα βρασμένα φασόλια. Ένα μέρος χρησιμοποιείται για τορτίγιες και ένα μέρος για ποζόλ. Όταν επαναστατήσαμε εναντίον των γαιοκτημόνων, το ποζόλ ήταν το μόνο μας φαγητό μαζί με τα άγρια φυτά. Περάσαμε μέρες που κρυβόμασταν στις σπηλιές και στα βουνά και με το πέρασμα του χρόνου το ποζόλ μας άρχισε να χαλάει. Αυτοί που έτρωγαν το χαλασμένο φαγητό ήταν αυτοί που αγωνίστηκαν πραγματικά εκείνες τις μέρες». Οι Ζαπατίστας αυτοαποκαλούνται «αγωνιστές του καλαμποκιού» όταν ζωγραφίζουν τοιχογραφίες ή σχεδιάζουν στα σημειωματάρια τους.
Μια μέρα η Doña Dominga, μια Τσελτάλ που ανήκει στην γυναικεία ομάδα συνείδησης που συγκεντρώνει γυναίκες από διαφορετικές κοινότητες των Τσελτάλ, βλέποντας την κόρη της να ρίχνει σιγά-σιγά καλαμπόκι σε πάπιες και κοτόπουλα, την πλησίασε γρήγορα και άρχισε να την επιπλήττει, προτρέποντάς την να δείξει σεβασμό προς τον Θεό του καλαμποκιού. «Είμαστε γυναίκες και άνδρες του καλαμποκιού», είπε φιλώντας ένα μεγάλο κοτσάνι καλαμποκιού το οποίο είχε μόλις φέρει ο σύζυγός της από το χωράφι του, τον αραβοσιτώνα. «Κοίτα αυτόν τον σπόρο καλαμποκιού, αυτό είναι το αρχικό καλαμπόκι. Δεν χρησιμοποιούμε φυτοφάρμακα στον αραβοσιτώνα μου και δεν έχουμε χρησιμοποιήσει ποτέ τους σπόρους που έχουν προσφέρει διάφορες κυβερνήσεις. Αυτό το καλαμπόκι χάνεται, γνωρίζουμε ότι οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις παλιότερα και σήμερα προσπαθούν να μας κάνουν να αρρωστήσουμε, προσπαθώντας να μας σκοτώσουν με διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, μας δίνουν λίπασμα και φυτοφάρμακα και το αποτέλεσμα είναι η αύξηση των θανάτων από καρκίνο, μια ασθένεια που οι παππούδες μας δεν γνώριζαν. Προσπαθούν να αλλάξουν το καλαμπόκι μας γονιδιακά. Εμείς φταίμε αν υποχωρήσουμε στα κυβερνητικά δώρα».
Όταν η Doña Dominga λέει ότι «ο αραβοσιτώνας μου» χρησιμοποιεί στην πραγματικότητα τον όρο των Τσελτάλ «k’altik», μια λέξη στον πληθυντικό που σημαίνει «ο αραβοσιτώνας μας». Έτσι, είναι ενδιαφέρον το πώς αυτή η λέξη έχει ένα νόημα που στοχεύει στη συμμετοχή ολόκληρης της κοινότητας γύρω από το στοιχείο του καλαμποκιού. Σύμφωνα με τη Doña Dominga και το σύστημα πεποίθησης των Τσελτάλ, η τοπική κοινότητα των Τσελτάλ είναι μία και το καλαμπόκι είναι το στοιχείο που αναγνωρίζει και συγκεντρώνει πολιτιστικά και πνευματικά όλους τους ανθρώπους, μια ζωντανή οντότητα, ένας θεός. «Τα οστά μας είναι φτιαγμένα από καλαμπόκι», λέει ο σύζυγός της. «Γι’ αυτό τρώμε ποζόλ και τορτίγιες για να ζήσουμε. Το καλαμπόκι είναι η δύναμή μας. Χωρίς αυτό δεν υπάρχει ζωή, δεν υπάρχει κοινότητα. Είμαστε οι άνθρωποι του καλαμποκιού. Όταν η κυβέρνηση επιτίθεται στο καλαμπόκι, επιτίθεται σε όλους μας».
Μετάφραση: Pressenza Athens
Σχετικά άρθρα:
Ανακαλύπτοντας ξανά την κουλτούρα των Μάγια Τσελτάλ
Ανακαλύπτοντας ξανά την κουλτούρα των Μάγια Τσελτάλ. 1 – Η Ινδο-θεολογία
Ανακαλύπτοντας ξανά την κουλτούρα των Μάγια Τσελτάλ. 2 – Ο Βωμός των Μάγια
