Γράφουν οι Francisco Ruiz Tagle και José Gabriel Feres*

Αυτή την υποχώρηση κατάφεραν επιβάλλοντας ένα σύστημα το οποίο για να ευνοήσει την κυριαρχία και την ηγεμονία των ισχυροτέρων ως προς τους πιο ανίσχυρους, μετέτρεψε σε αντικείμενο την ανθρώπινη ύπαρξη, σε εργαλείο που θα εξυπηρετούσε τα άθλια συμφέροντά τους. Χρειάζεται εμείς λοιπόν να ξαναβρούμε μια ωραία μορφή, η οποία θ΄αντανακλά τα καλύτερά μας συναισθήματα, και να ξανασκεφτούμε ένα καλύτερο μέλλον για τη σημερινή γενιά αλλά και για τις μελλοντικές γενιές. Είναι κάτι το οποίο το οποίο αφορά  όλες και όλους μας, το να αναζητήσουμε τρόπους με τους οποίους θα εγκαθιδρύσουμε δεσμούς στοργής μ΄αυτό το άμεσο φυσικό περιβάλλον που είχαμε εγκαταλείψει προκειμένου να κυνηγήσουμε χίμαιρες. Οφείλουμε επίσης να θέσουμε ως στόχο το να συνεργαστούμε έχοντας ως σκοπό την αναδόμηση του κοινωνικού ιστού, που δυστυχώς στις μέρες μας είχε πλέον καταστραφεί από τον αθέμιτο ανταγωνισμό και τον σχιζοφρενή ατομικισμό.

Ο πιο σημαντικός χρόνος για την ανθρώπινη συνείδηση είναι το μέλλον. Σε αυτόν το “νοητό χώρο” συγκεντρώνονται οι προσδοκίες και τα οράματα, τα οποία κινητοποιούν τις σημερινές μας ενέργειες. Από αυτό το νοητό χώρο προέρχονται οι ιδέες που καθοδηγούν την καθημερινότητά μας. Τα περισσότερα από αυτά τα σχέδια που έχουμε ορίσει με επιμέλεια, αποβλέποντας στο να μεταμορφώσουν τις ζωές μας και τις ζωές του άμεσου φυσικού περιβάλλοντος, προέρχονται από τη συσσώρευση υποσχέσεων που είχαν δώσει οι πολιτικοί και οικονομικοί ηγέτες μέσω των ΜΜΕ. Αυτές τις πιθανότητες προόδου, που υποτίθεται πως μας ανοίγονταν, τις υιοθετήσαμε χωρίς να έχουμε μπει στη διαδικασία να τις διερευνήσουμε και ν΄αναρωτηθούμε γι΄αυτές.

Όταν όμως συνειδητοποιήσαμε πως αυτή η ειλικρινής υπόσχεση για μια καλύτερη ζωή είχε αποτύχει και ότι αυτές οι λαμπερές εικόνες που επινοήσαμε ξεκίνησαν να διαλύονται μέσα στο κενό, η απογοήτευση για το μέλλον μετατράπηκε σε οργή. Αναζητούμε λοιπόν να βρούμε τους ένοχους και να τους καταστρέψουμε, διότι αισθανόμαστε ότι έχουμε εξαπατηθεί. Αυτή η ασυγκράτητη ορμή τείνει να αποφορτίζεται μηχανικά είτε διαμέσου της καταστροφικής βίας, είτε μέσω μιας βαθειάς αποθάρρυνσης.

Αν στο κοινωνικό πλάνο, όπου τα πράγματα συνεχίσουν αυτόν τον καθαρτικό δρόμο τα προβλήματα θα επιδεινωθούν. Καθώς ζούμε σε ένα παγκοσμιοποιημένο πια σύστημα, αυτές οι εκρήξεις θα έχουν την τάση να επεκταθούν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, ως έκφραση μιας γενικευμένης απογοήτευσης του κόσμου. Αυτή η κοινωνική μανία χωρίς κατεύθυνση, που μπορεί να έχει πολλαπλές μορφές από την πιο απλή διαμαρτυρία στο δρόμο μέχρι μια τεχνολογική βαρβαρότητα- δεν θα κάνει τίποτα για να βελτιώσει τα πράγματα και τίποτ΄άλλο από το ν΄αυξήσει το γενικότερο χάος που επικρατεί κάτι το οποίο έχει ως επίπτωση την αύξηση της κατασταλτικής αντίδρασης των εξουσιών που έχουν τεθεί σε λειτουργία προκειμένου να τεθεί υπό έλεγχο το χάος και η αταξία που διαρκώς αυξάνονται. Οι υψηλές κοινωνίες (ελίτ) που είχαν ευνοηθεί θα συνθλιβούν από την ευρύτερη ψυχολογικο-κοινωνική έκρηξη και το σύστημα θα διαλυθεί γρήγορα με ποσοστά πόνου και οδύνης για όλους. Τί θα ακολουθήσει; Αυτό που έχουμε δει και σε άλλες ιστορικές στιγμές: ένας Μεσαίωνας μακρύς και σκοτεινός, απλώς αυτή τη φορά θα είναι παγκόσμιος.

Σ΄αυτό το στάδιο, φαίνεται να είναι πλέον ξεκάθαρο πως το σύστημα μας χρησιμοποιούσε για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του διαβεβαιώνοντάς μας πως ο μόνος τρόπος για να έχουμε υλική ευζωϊα, στην οποία και αποβλέπαμε πραγματικά, ήταν να μετατραπούμε σε χυδαία κτήνη και άρπαγες που αναγκάζονταν ν΄ανταγωνιστούν ανελέητα για την απόκτηση όλων αυτών των σπάνιων υλικών αγαθών. Με άλλους όρους,για να έχουμε πρόσβαση στον πλούτο στον οποίο αποσκοπούμε, χρειαζόταν ν΄αποκτηνωθούμε. Ίσως να το πιστέψαμε ίσως και όχι αλλά είχαμε όλοι παρασυρθεί σε αυτόν τον τρόπο από το απάνθρωπο και βίαιο ρεύμα, που το σύστημα είχε ευνοήσει παρουσιάζοντάς το ως υποδειγματική διαγωγή και άριστη συμπεριφορά. Εξάλλου, οι αφρόκρεμες των κοινωνιών αποτελούσαν κύριους μοχλούς αυτού του παραλογισμού κι ενώ τώρα πλέον διαπιστώνουμε ότι αυτές οι απατηλές υποσχέσεις δεν μπόρεσαν να τηρηθούν και ούτε και πρόκειται να υλοποιηθούν στο μέλλον, έχουμε κατακυριευθεί από τη δυσφορία και τον τυφλό θυμό, ενώ η συγκινησιακή φόρτιση απέναντι σ΄αυτούς τους ηγέτες επηρεάζει την κρίση μας.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτό το απάνθρωπο σύστημα μπορεί και πρέπει να μεταρρυθμιστεί ριζικά και άμεσα, άλλωστε ο Νέος Ανθρωπισμός προτείνει έναν διαφορετικό δρόμο από αυτόν του καταστροφικού χάους. Αρχικά πρέπει να αλλάξουμε την κατεύθυνση του βλέμματός μας. Ήρθε ο καιρός να σταματήσουμε να κοιτάζουμε υπεροπτικά είτε αυτό προκύπτει από σεβασμό είτε από μίσος και να ξεκινήσουμε να συνδεόμαστε με το άμεσό μας κοινωνικό περιβάλλον. Πρέπει να επαναφέρουμε, χωρίς αργοπορία, τους δεσμούς στοργής με τους ανθρώπους που μας περιβάλλουν, αυτούς που εγκαταλείψαμε προκειμένου να κυνηγήσουμε χίμαιρες.

“Αντίθετα με άλλες εποχές, γεμάτες με κοινότυπες φράσεις, τις οποίες χρησιμοποιούσαμε για να έχουμε κοινωνική επιβράβευση, ξεκινάμε σήμερα να εκτιμούμε την ταπεινή εργασία και το νόημα μέσα από τα οποία δεν στοχεύουμε στο να γιγαντώσουμε το εγώ μας, αλλά μας ενδιαφέρει να αλλάξουμε τον εαυτό μας και να βοηθήσουμε προς την ίδια κατεύθυνση το κοντινό μας κοινωνικό περιβάλλον, το οικογενειακό, το επαγγελματικό και το προσωπικό να κάνει επίσης το ίδιο. Αυτοί που αγαπούν αληθινά τους ανθρώπους δεν υποτιμούν, ούτε περιφρονούν αυτού του είδους τις προσπάθειες που δεν στοχεύουν στην αίγλη και είναι βέβαια ακατανόητες για τον εκάστοτε καιροσκόπο που έχει διαμορφωθεί στο μακρινό παρελθόν των ηγετών και της μάζας, δηλαδή ένα τοπίο μέσα στο οποίο μάθαμε να χρησιμοποιούμε τους άλλους, για να εκτοξευθούμε στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας.” (Σίλο, 1993)

Μετά, θα πρέπει να συνεργαστούμε με σκοπό να αναδομήσουμε τον κοινωνικό ιστό, ο οποίος στις μέρες μας είχε καταστραφεί από τον ανταγωνισμό και τον σχιζοφρενή ατομικισμό. Σε αυτό το νέο πνεύμα οι ανταγωνιστικές συμπεριφορές και η υφαρπαγή, συστατικά κατά κύριο λόγο του καπιταλισμού, θα πρέπει να αντικατασταθούν από τη συνεργασία και την ανατροφοδότηση, που ανταποκρίνονται σε μια ανθρωπιστική στάση ζωής. Κατά τη διάρκεια επομένως που το σύνολο αυτών των προθέσεων θα αναπτύσσεται και οι άνθρωποι μάθουν ή θα ξαναμάθουν να απελευθερώνονται μαζί, θα αρχίσουν να αντιλαμβάνονται ο ένας τον άλλο, να έχουν αλληλοκατανόηση ως προς τις προτεραιότητες και θα δίνουν έναν κοινό σκοπό, μια κοινή κατεύθυνση, αφομοιώνοντας μορφές αγώνα που βασίζονται στην ενεργή μη βία.

“Μόλις τεθεί σε εφαρμογή αυτή η διαδικασία, θα επαναληφθεί αυθόρμητα μέσα από την εμφάνιση πολλών οργανώσεων ή ομάδων στη λαϊκή βάση και από εκεί θα προκύψουν εργαζόμενους/ες ήδη ανεξάρτητοι από την κηδεμονία όσων χειραγωγούν τα συνδικάτα. Θα εμφανιστούν πολλοί πολιτικοί πυρήνες, χωρίς κεντρική οργάνωση, που θα αγωνιστούν ενάντια στις κεντρικές πολιτικές οργανώσεις. Συζητήσεις θα ξεκινήσουν μέσα σε κάθε εργοστάσιο, σε κάθε γραφείο, σε κάθε επιχείρηση. Το κοινωνικό θεμέλιο θα ξαναξεκινήσει να ενεργοποιείται και ο διαυγής και ειλικρινής αγώνας θα βρει διέξοδο απέναντι στα συμφέροντα του κερδοσκοπικού κεφαλαίου, που χαρακτηρίζεται από την απάνθρωπη δύναμή του και υπέρ των δυνάμεων εργασίας που αποτελούν πραγματικό μοχλό μεταμόρφωσης του κόσμου. Η άμεση και πραγματική δημοκρατία, που εκφράζεται μέσα από τα δημοψηφίσματα, θα είναι αναγκαία, εάν θέλουμε να ξεπεράσουμε την αγωνία της αποχής αλλά και της διαρκούς απειλής κοινωνικών εκρήξεων.” (Σίλο, 1994)

Αυτή η -χωρίς προηγούμενο- αύξηση του πρωταγωνισμού της κοινωνικής βάσης με κατεύθυνση την αλλαγή, που θα έχουμε ευνοήσει να συμβεί, θα υποκινείτα από μια καινούρια νοηματοδότηση και θα αντανακλά νέες μορφές οργάνωσης, πιο ευέλικτες και πιο αποκεντρωμένες.  Αυτές οι μορφές θα έχουν την τάση να αντικαταστήσουν τις κάθετες σχέσεις, που ευνοούν παραδοσιακά την υποταγή, μέσα από ένα δίκτυο δεσμών και συντονισμού διαφορετικών λειτουργιών.

Για τον Νέο Ανθρωπισμό, αυτήν η ιστορική εποχή μας ζητά μια πολύ συγκεκριμένη αποστολή, που δεν είναι άλλη από το να συνεργαστούμε έχοντας ως κοινό γνώμονα την αναδιάρθρωση της κοινωνικής βάσης, καθώς και το να δημιουργήσουμε τους κατάλληλους χώρους για να σκεφτούμε όλοι και όλες μαζί το μέλλον. Τίποτα περισσότερο αλλά και τίποτα λιγότερο. Η αλήθεια είναι πως στο επίκεντρο αυτής της οχλοβοής και της λύπης που προκαλείται από το χάος δεν θα μπορούσαμε να συναντήσουμε κανένα άλλο πιο γοητευτικό πεπρωμένο.

*Ανθρωπιστές

———–

Μετάφραση από τα γαλλικά για την ελληνική Pressenza: Χριστίνα Κηπουρού.