Η Αυτενέργεια είναι μια νεοσυσταθείσα πολιτική οργάνωση. Διαβάζουμε στην ιστοσελίδα τους μεταξύ άλλων: “Η στόχευση αυτής της νέας πολιτικής συλλογικότητας είναι να πειραματιστεί με την άμεση δημοκρατία και να εμβαθύνει σε αυτήν, θέτοντάς την ως πολιτειακό ζήτημα · να δώσει αλλά και να δημιουργήσει χώρο στο πολιτικό κίνημα της ριζικής κοινωνικής αλλαγής. Πρόκειται για μια πολιτική συνέλευση που επιδιώκει να γίνει μέρος εκείνων των θεσμισμένων λειτουργιών και κανόνων που θα υπερασπιστούν εκ νέου το πρόταγμα της ατομικής και κοινωνικής αυτονομίας, πέρα από το κράτος και το κεφάλαιο.”
Την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου η Αυτενέργεια κάλεσε σε συζήτηση για το θέμα των καταλήψεων. Εκτός από τη δική της τοποθέτηση, μας έδωσε τη δυνατότητα να ακούσουμε τις σκέψεις και την εμπειρία εκπροσώπων από τρεις διαφορετικές μεταξύ τους καταλήψεις: αυτή της ΒΙΟΜΕ στη Θεσσαλονίκη, της Πάτμου και Καραβία στην Αθήνα και της Rosa Nera στα Χανιά.
Σημεία από την αρχική τοποθέτηση του εκπροσώπου της κατάληψης της ΒΙΟΜΕ:
Αυτό που διαχωρίζει την κατάληψη είναι το περιεχόμενο που δίνει κανείς. Δεν είδαμε το κράτος σήμερα ή και διαχρονικά να επιτίθεται σε άλλες καταλήψεις, στους αιγιαλούς, στα δάση. Εκεί όχι μόνο δεν επιτίθεται αλλά αντίθετα θεσμοθετεί ώστε το θέσφατο της ατομικής ιδιοκτησίας με κίνητρο το κέρδος να έχει κατάλληλο πλαίσιο. Η ΒΙΟΜΕ, όπως θα ξέρετε είναι το πρώτο εργοστάσιο στην Ελλάδα, χρεωοκοπημένο εργοστάσιο, που οι εργαζόμενοι μετά από πολλές σκέψεις και συζητήσεις αποφάσισαν να το καταλάβουν και να το διαχειριστούν μόνοι τους. Φτάσαμε εκεί μέσα από την όσμωση με τα κοινωνικά κινήματα στην Ελλάδα αλλά και με τα κινήματα της Λατινικής Αμερικής, όπου υπήρχαν παραδείγματα καταλήψεων εργασιακών χώρων. Από την πρώτη στιγμή είδαμε ότι αν δεν υπάρχει άμεση σχέση με την κοινωνία δεν μπορεί να κρατηθεί καμία κατάληψη.
Οι μεγαλύτερες συγκρούσεις με το κράτος γίνονται στα υπουργικά γραφεία, στις αίθουσες διακαστηρίων και είναι συγκρούσεις με όλο το νομικό πλαίσιο που προστατεύει την ατομική ιδιοκτησία. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ιδιοκτήτης στο εργοστάσιο, υπάρχει όμως αστική ιδιοκτησία, η διαδικασία πτώχευσης, που αφού έχει υπολογίσει την τιμή του κάθε πράγματος που υπάρχει μέσα και έξω από το εργοστάσιο, το οδεύει προς εκποίηση, με σκοπό την επανεπένδυση και την εκ νέου δημιουργία κέρδους. Αυτή τη διαδικασία προσπαθούμε να εμποδίσουμε με αυτή την κατάληψη, την ίδια στιγμή που προσφέρουμε εμπορεύματα φιλικά στο περιβάλλον, με ελαχιστοποίηση της τιμής ώστε να είναι προσιτά στις ελληνικές οικογένειες. Προς το παρόν αυτό φαίνεται να το πετυχαίνουμε. Όμως έχουμε άλλες δυσκολίες. Δεν έχουμε άδεια παραγωγής μέσα στο εργοστάσιο. Η κατάληψη έχει δυϊκό καθεστώς. Έξω από το εργοστάσιο νοικιάζουμε έναν χώρο και έχουμε ΑΦΜ, μπορούμε να πουλάμε, να έχουμε εργαζομένους με ένσημα.
Ζητάμε να μας παραχωρήσουν το χώρο του εργοστασίου έναντι των χρεών που έχει συσσωρεύσει η προηγούμενη ιδιωτική χρήση απέναντι στο δημόσιο (χρωστάει στην εφορία, στα δημόσια ταμεία, στο ΙΚΑ). Επίσης δεν θέλουμε να περιέλθει το εργοστάσιο ως ατομική ιδιοκτησία της ΒΙΟΜΕ, αλλά να είναι του δημοσίου, του συνόλου της κοινωνίας και να μπορούμε, με ένα μικρό αντίτιμο, να παράγουμε τα προϊόντα. Παρόλα αυτά βλέπουμε σήμερα ότι υπάρχει μια έλλειψη διεκδίκησης του κόσμου για το “κοινό”.
Σημεία από την αρχική τοποθέτηση της εκπροσώπου από την κατάληψη Πάτμου και Καραβία:
Στην κατάληψη Πάτμου και Καραβία είμαστε από το 1989. Μπήκαμε μετά από κάλεσμα των κατοίκων για να κρατήσουμε τον χώρο για πράσινο. Είχε γίνει αναγκαστική απαλλοτρίωση από τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων για να γίνει ο χώρος σχολείο, γιατί οι ανάγκες της περιοχής για σχολεία ήταν πολύ μεγάλες. Τον Απρίλιο του 89 έγινε η πρώτη κίνηση κατάληψης. Από τις πρώτες συνελεύσεις αποφασίσαμε ότι θα είναι ένα αυτοδιαχειριζόμενο εγχείρημα και έγιναν πολλές προσπάθειες να καταφέρουμε αυτό τον χαρακτήρα.
Η κατάληψη είχε μεγάλη απήχηση στους κατοίκους της περιοχής, εκτός από τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων που ήθελαν σχολείο. Αφενός θέλαμε να μείνουν οι τελευταίοι χώροι πρασίνου σε μια περιοχή σαν τα Πατήσια, αφετέρου καταλαβαίναμε και την ανάγκη για σχολικές μονάδες. Χώροι υπήρχαν για να αξιοποιηθούν ως σχολικές μονάδες, αλλά δεν υπήρχε η πολιτική βούληση. Επίσης ο συγκεκριμένος χώρος δεν κάλυπτε τις προϋποθέσεις για σχολική μονάδα.
Μετά από δύο χρόνια αποφασίσαμε να καταλάβουμε ενδεικτικά άλλους δύο χώρους, για να χτιστούν εκεί σχολεία για τα παιδιά. Αυτό απέδωσε με την υποστήριξη των κατοίκων και καταφέραμε και χτίστηκαν δύο σχολεία στα Πατήσια. Αυτό μας έκανε να καταλάβουμε τις δυνατότητές μας. ‘Ετσι επεκτείναμε τη δράση μας στην κατάληψη Δρακόπουλου (σημερινού χώρου πρασίνου), στου Φιξ και όπου μπορούσαμε να παρέμβουμε.
Η κατάληψη πέρασε διάφορες διαδικασίες, πολύ μεγάλες σε συμμετοχή και δράσεις στιγμές αλλά και ύφεσης, απώλειες δικών μας ανθρώπων, διαμάχες, όλα όσα συμβαίνουν σε μια οικογένεια γιατί αυτό είναι μια κατάληψη ουσιαστικά, είναι μια οικογένεια. Έχουμε δεχθεί και επιθέσεις από φασίστες. Πρόσφατα δεχθήκαμε ένα ειδοποιητήριο από τον ΟΣΚ που θυμήθηκε μετά από 30 χρόνια να μας πει ότι επιθυμεί να αξιοποιήσει το κτίριο. Αυτό λειτούργησε συσπειρωτικά, παρά το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ρεύμα.
Θα ήθελα να προτείνω να βάζουμε οράματα στη λέξη κατάληψη, περιεχόμενα που να γνωστοποιούνται στους κατοίκους και να τους κάνουν να μην φοβούνται και να τις αγκαλιάζουν.
Ο εκπρόσωπος της κατάληψης Rosa Nera, στα Χανιά, είπε μεταξύ άλλων:
Το εγχείρημα της Rosa Nera ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2004. Προϋπήρχε το αναρχικό στέκι Χανίων και η νεολαία με αντικουλτούρα στην πόλη γκράφιτι, πανκ, σκέιτ κόμικς και ενώθηκαν οι δύο ομάδες στη Rosa Nera. Αρχικά είχε ένα κοινόβιο 40-50 ατόμων και πέρασε χαοτικός χρόνος μέχρι να βρεθεί κοινή γλώσσα. Σήμερα η κατάληψη λειτουργεί σε τρία επίπεδα: Α) η πολιτική ομάδα Rosa Nera, κυρίως ενασχόληση με ζητήματα ευρύτερης κοινωνίας, παρέμβαση στην πόλη, παραγωγή λόγου, παρουσία στο δημόσιο χώρο και συνεργασίες με άλλες ομάδες. Β) το κοινωνικό κέντρο που βρίσκεται σε περίοπτη θέση στα Χανιά, κέντρο συζητήσεων, πολιτικών ή πολιτιστικών θεμάτων, μπαρ, χαριστικό παζάρι, βιβλιοθήκη, χώρος για πιτσιρίκια, προβολές, κανονικά εβδομαδιαίο πρόγραμμα και έξτρα εκδηλώσεις. Γ) το στεγαστικό, άνθρωποι που έμεναν και μένουν για μεγαλύτερα ή μικρότερα διαστήματα, άλλοτε είναι ένα είδους πυρηνικού κομμουνισμού, άλλοτε απλά φιλοξενεί ανθρώπους. Σε αυτά υπάρχει ένα ακόμα ξεχωριστό κομμάτι, η δομή φιλοξενίας, περισσότερο προνοιακού χαρακτήρα, όπου έχουν φιλοξενηθεί μετανάστες, ταξιδιώτες, άνθρωποι που μπορεί να μην συμμετέχουν ή να μην ασπάζονται την υπόλοιπη λειτουργία της Rosa Nera.
Λόγω αυτών των επιπέδων δράσεων η κατάληψη έχει αναγνωρισιμότητα από την κοινωνία, ο κόσμος την ξέρει, ο χώρος και οι εκδηλώσεις που φιλοξενούνται βοηθούν στο να είναι κοινωνική αναφορά. Εδώ και δύο χρόνια τυπικά έχει δοθεί το κτήριο σε ιδιώτη να το κάνει ξενοδοχείο και έχει εισπράξει την κοινωνική κατακραυγή καθώς προλάβαμε να ανοίξουμε τη συζήτηση στην πόλη. Στο δημόσιο λόγο ένα μέρος είναι υπέρ της κατάληψης, ένα άλλο μέρος απλά λέει όχι στην περαιτέρω τουριστικοποίηση στα Χανιά, χωρίς να είναι απαραίτητα υπέρ της κατάληψης.
Στη συνέχεια ο εκπρόσωπος της Rosa Nera έθεσε προς προβληματισμό 4 θέματα: 1) ποια είναι η αξία μιας κατάληψης, 2) ποια είναι τα όρια και οι προοπτικές της, 3) αν μπορούν να υπερβούν το ρόλο τους ως κλειστές νησίδες ελευθερίας, 4) αν μπορούν να κοινωνικοποιηθούν στην ουσία τους.
Ακολούθησε συζήτηση.
Η συζήτηση φιλοξενήθηκε στο χώρο του trise (διεθνιστικό ινστιτούτο κοινωνικής οικονομίας), φωτογραφία Pressenza.
