“Το δικαίωμα στο κρύο, είναι το δικαίωμα των λαών Ινουίτ να προστατέψουν τον τρόπο ζωής τους απέναντι στην κλιματική απειλή”.
Η Sheila Watt-Cloutier, τιμώμενο πρόσωπο στην Έκθεση Βιβλίου του Μόντρεαλ, παρουσίασε στις 23 του περασμένου Νοέμβρη μία διάλεξη πάνω στο θέμα: οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τρόπο ζωής των Ινουϊτών Η κυρία Watt-Cloutier είναι η συγγραφέας του βιβλίου “Το δικαίωμα στο κρύο” (The Right to Be Cold, που εκδόθηκε το 2015). Όσο καιρό στρατεύεται έγινε ένα μοντέλο οικολογικού ηγέτη. Πέρασε τη ζωή της υπερασπίζοντας τα δικαιώματα των Αυτοχθόνων του Καναδά, της Γροιλανδίας, της Ρωσίας και της Αλάσκας. Γεννήθηκε το 1953 στο Kuujjuaq του Nunavik ή Fort Chimo με την παλαιότερη του ονομασία. Καθώς το κλίμα θερμαίνεται, τόσο οι αρκτικοί πάγοι εξαφανίζονται και έτσι υπάρχουν επιπτώσεις στην αρκτική ζωή. Εδώ και μερικά χρόνια, ο πάγος δεν ξανασχηματίζεται γύρω από το Βόρειο Πόλο κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Έτσι, η ζωή των Ινουϊτών αλλά και όλης της βόρειας πανίδας, απειλείται. Στις 14 Ιουλίου 2019, η θερμοκρασία που καταγράφηκε στην καναδική βάση του Alert (το πιο βόρειο κατοικήσιμο σημείο του πλανήτη, 817 χλμ από το Βόρειο Πόλο) έσπασε το απόλυτο ρεκόρ φτάνοντας του 21 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 1 βαθμό περισσότερο από το προηγούμενο ρεκόρ που καταγράφηκε στις 8 Ιουλίου του 1956. Είναι η υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ πάνω από τον 80ό βόρειο παράλληλο.
Εικόνες από δορυφόρο που δείχνουν 15 χρόνια αλλαγών στην Αρκτική και λιώσιμο των πάγων
Η Sheila Watt-Cloutier στη διάλεξη που έδωσε, εξήγησε ότι: “Με τη κλιματική υπερθέρμανση, η ήδη εύθραυστη από το μοντέρνο τρόπο ζωής καθημερινότητα του λαού Ινουίτ απειλείται ολοένα και περισσότερο. Όταν γίνεται αναφορά στα ΜΜΕ για την Αρκτική, είναι συνήθως για τα ζώα. Μας λένε ότι πρέπει να σώσουμε τις φώκιες και τις πολικές αρκούδες. Να σας θυμίσω την επίσκεψη του τραγουδιστή Paul Mc Cartney και της συζύγου του όπου κατέδειξαν το κυνήγι της φώκιας, χωρίς την παραμικρή κατανόηση πάνω στο τρόπο ζωής των Ινουϊτών. Τα ΜΜΕ μιλούν ελάχιστα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που επηρεάζουν τη καθημερινότητα της φυλής. Ζώντας κανείς σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχει βλάστηση, δεν έχει άλλες επιλογές από το να γίνει κυνηγός. Οι Ινουίτες είναι κυνηγοί.”
Το 2015, κατά την επίσκεψη τους, ο Paul Macartney και η οργάνωση Humane Society International (HSI) ζήτησαν από την κυβέρνηση του Καναδά να απαγορέψει το κυνήγι της φώκιας. Τα ΜΜΕ μνημόνευσαν κατ’επανάληψη το διακύβευμα, ωστόσο η καναδική κυβέρνηση απέρριψε τελικά αυτή την πρόταση. Παρόλα αυτά, ορισμένοι θυμούνται τις εικόνες εκείνες με τα μωρά-φώκιες να δίνουν τον τόνο κατά τη δεκαετία του ’70 σε μία παγκόσμια εκστρατεία αποκαλύψεων για το θέμα αυτό. Οι εικόνες αυτές μεταδίδονταν επανειλλημένα από τα τηλεοπτικά δίκτυα της εποχής. Παρόλο που δεν είχαν κινηματογραφηθεί στο Nunavut, αλλά στο νότο του Κεμπέκ και την Terre-Neuve-et-Labrador. Τα θανατηφόρα χτυπήματα με ρόπαλα των μωρών-ζώων ήταν γροθιά στο στομάχι της κοινής συνείδησης, ουδέποτε όμως έλαβε χώρα στα εδάφη των Ινουϊτών.
Βασικά, οι κοινότητες των Ινουίτ αγνοήθηκαν εντελώς στο διάλογο για το κυνήγι της φώκιας, η οικονομία τους σχεδόν εκμηδενίστηκε από την απαγόρευση της πώλησης προϊόντων προερχόμενα από μωρά-φώκιες μέσω ενός διατάγματος της Ευρώπης, τη δεκαετία του ’80. Το Φεβρουάριο του 2011, η κυβέρνηση του Καναδά απευθύνθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου για την αμφισβήτηση και την αναίρεση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Η Νορβηγία επιπροσθέτως προχώρησε σε μηνύσεις. Ωστόσο ο Οργανισμός αρνήθηκε να ανατρέψει την ευρωπαϊκή απόφαση. Η απαγόρευση είναι σε ισχύ μέχρι σήμερα. Απέναντι στο οικονομικό δράμα των Ινουϊτών, μερικές οικολογικές ομάδες κάνανε τρομερά σφάλματα τη δεκαετία του ’80. Η οργάνωση Greenpeace του Καναδά εξέφρασε για πρώτη φορά, δημόσια συγγνώμη, το 1985 και για δεύτερη φορά το 2014.
Σήμερα, το 80% του λαού Ινουίτ ασχολείται ακόμα με το κυνήγι και το ψάρεμα. Το κυνήγι αποτελεί απαραίτητο παράγοντα για τη διατροφή του και παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην οικονομία του, κυρίως από την πώληση του κρέατος και του δέρματος σε άλλες αγορές της Ευρώπης. Πρόσφατα, οι Ινουίτες άρχισαν να θεωρούν το κυνήγι σαν μία εργασία μειωμένου ωραρίου, πολλοί από αυτούς είναι μισθωτοί στα ανθρακορυχεία, το φυσικό αέριο, την πετρελαιοβιομηχανία. Στον Καναδά, ο πληθυσμός των Ινουϊτών αγγίζει τις 55.000.
“Είναι δύσκολο για τους πληθυσμούς του Νότου να διαχειριστούν την κατάσταση των Ινουϊτών οι οποίοι είναι αποκομμένοι. Αλλά μέσα στο πλαίσιο των κλιματικών αλλαγών, η Αρκτική είναι το κλιματιστικό του πλανήτη και οι λαοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν, όπως και τα ΜΜΕ να καταλάβουν καλύτερα, την ευθραυστότητα και τη σημασία της Αρκτικής.”
(photo crédit Felix Audette)
Σχετικά με τη Sheila
H Sheila Watt Clouthiera έζησε σύμφωνα με τον Ινουϊτικό παραδοσιακό τρόπο ζωής μέχρι τα 10 της χρόνια, τη στιγμή που έφυγε για τις δευτεροβάθμιες σπουδές της στη Νέα Σκωτία. Αργότερα η Sheila, ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Κοινωνιολογία και την Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Mc Gill του Μόντρεαλ. Από το 1995 μέχρι το 1998 υπήρξε γραμματέας διοίκησης στην εταιρία Makivik, έγραψε το Silatunirmut: την οδό της σοφίας (Silatunirmut: The Pathway to Wisdom) καθώς επίσης και ένα βίντεο για τη ζωή Ινουίτ με τίτλο: Capturing Spirit, The Inuit Journey. Υπήρξε παράλληλα την ίδια περίοδο, πρόεδρος του καναδικού τομέα της Συνάντησης Ινουϊτών από το 1995 έως το 1998 και εκπρόσωπος μίας βόρειας συμμαχίας που εξασφάλιζε την απαγόρευση χρήσης και παραγωγής επίμονων ρυπογόνων οργανικών στο περιβάλλον, ιδιαιτέρως στη διατροφική αλυσίδα του Βορρά.
Το 2002, εκλέγεται πρόεδρος της Ινουϊτικής Συνάντησης των Πόλων, θέση την οποία θα κρατήσει μέχρι το 2006. Το Συμβούλιο ομαδοποίησε επίσης τους Yupiks της Αλάσκας και της Σιβηρίας.
Διαπιστώνοντας την επιρροή της μόλυνσης και της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον παραδοσιακό τρόπο ζωής των Ινουϊτών, ρίχτηκε στη μάχη για την οικολογία. Το 2005, μαζί με 62 Ινουϊτες καταθέτει μήνυση με τη μορφή έκθεσης 167 σελίδων στην Παναμερικανική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην οποία παρουσίασαν το πώς η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τα αέρια εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου αποτελεί αιτία βλαβών στο λαό Ινουϊτ. Το 2007, έπειτα από πρωτοβουλία των Νορβηγών βουλευτών Borge Brende (πρωην υπουργό Περιβάλλοντος) και Heidi Sorensen (οικολόγου), ήταν προτεινόμενη από κοινού με τον Άλ Γκόρ για το Νόμπελ Ειρήνης.
Τον Οκτώβριο του 2015, λαμβάνει το Εναλλακτικό Νόμπελ Ειρήνης (Right Livelihood Award) για την ακατάπαυστη δουλειά της γύρω από την προστασία των Ινουϊτών της Αρκτικής και κυρίως για το δικαίωμά και τη διατήρηση των μέσων επιβίωσής τους και του πολιτισμού τους, ήδη βαριά απειλούμενο από την κλιματική αλλαγή.
Μετάφραση από τα γαλλικά για την ελληνική Pressenza: Ανδρέας Παπαγγελόπουλος
