Το αποτέλεσμα των εκλογών στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ένα πλήγμα για μένα για διάφορους λόγους. Ίσως αφελώς, παρά τις προβλέψεις και τις αρνητικές δημοσκοπήσεις, περίμενα μέχρι το τέλος μια ευνοϊκή νίκη για τον Jeremy Corbyn, μεταξύ άλλων επειδή θα τάραζε τα νερά όχι μόνο στο ίδιο το βασίλειο αλλά και διεθνώς, σημειώνοντας μια ριζική αλλαγή σε θέματα όπως ο αφοπλισμός, το περιβάλλον και η μετανάστευση αλλά και θα σήμαινε τη λήξη δεκαετιών λιτότητας.
Ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η δεξιά και τα μέσα ενημέρωσης έκαναν κάθε δυνατή προσπάθεια για να το αποφύγουν, φέρνοντας σε ακόμη πιο χαμηλά επίπεδα την εκστρατεία υποβάθμισης, του ψεύδους και της συκοφαντίας εναντίον του ηγέτη των Εργατικών. Αλλά πάνω απ’ όλα, ο Boris Johnson κατάφερε να στηριχθεί στην τρέχουσα τάση να ψηφίζει κανείς με το στομάχι, χωρίς λογική σκέψη, αλλά αναζητώντας εύκολες λύσεις και αναζητώντας έναν αποδιοπομπαίο τράγο. Με αυτόν τον τρόπο τα πάντα επιλύονται με μια παράλογη κάθαρση, κατηγορώντας όσους βρίσκονται σε χειρότερη οικονομική και κοινωνική θέση, ελπίζοντας πως με αυτόν τον τρόπο τα πράγματα θα βελτιωθούν.
Έτσι, αυτό που μου τράβηξε περισσότερο την προσοχή στις βρετανικές εκλογές ήταν το γεγονός ότι οι φτωχοί από τη μία διαμαρτύρονται για την καταστροφική κατάσταση που έχει περιέλθει το εθνικό σύστημα υγείας, στη συνέχεια όμως ψηφίζουν εκείνους που το κατέστρεψαν και όχι εκείνους που προτείνουν ως σημείο εκκίνησης της ανοικοδόμησής του, τη φορολογία στους πλούσιους. Πέφτουν στην παγίδα να κατηγορούν για όλα τα δεινά την Ευρώπη και τους μετανάστες και να αντιδρούν σπασμωδικά. Ο Johnson και τα ΜΜΕ μιλούσαν μανιωδώς για το Brexit και στη συνέχεια παρουσίασαν την ψήφο στους συντηρητικούς ως τον τρόπο εξάλειψης του προβλήματος. «Γίνετε Brexit! – Ας τελειώσουμε το Brexit», λες και εγκαταλείποντας την Ευρώπη θα λυνόταν με μαγικό τρόπο όλο το πρόβλημα του Βασιλείου.
Το Εργατικό πρόγραμμα περιλάμβανε προτάσεις για την υγεία, την εκπαίδευση, τη στέγαση και το περιβάλλον, οι οποίες, αν τις έβλεπες μία προς μία, απολάμβαναν μεγάλης δημοτικότητας, με τη συμμετοχή και την κινητοποίηση χιλιάδων ακτιβιστών, ιδιαίτερα των νέων. Ο Corbyn προσπάθησε με κάθε τρόπο να μεταφέρει τη συζήτηση από το Brexit σε κοινωνικά ζητήματα και, ειδικά τις τελευταίες ημέρες, ταύτισε την ψήφο στους Εργατικούς με την υπεράσπιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ένα ζήτημα που επηρεάζει τη ζωή όλων (εκτός ίσως από τους πλούσιους που μπορούν να αντέξουν οικονομικά ιδιωτικές κλινικές). Ακόμα και αυτό το φαινομενικά απλό μήνυμα απέτυχε να φτάσει σε ένα εκλογικό σώμα που προτιμούσε την ψευδαίσθηση ότι εάν φύγει από την Ευρώπη και εκδιώξει τους μετανάστες, τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να προβληματιστούν σοβαρά για τους λόγους αυτής της ήττας μετά από χρόνια συντηρητικής κυβέρνησης, αλλά χωρίς να πέσουν στην παγίδα που γνωρίζουμε πολύ καλά στην Ιταλία: να αποδώσουν την ήττα σε ένα πρόγραμμα που είναι πολύ ριζοσπαστικό και στη συνέχεια να καταφύγουν ως σωτηρία σε πιο μετριοπαθείς επιλογές, που είναι πραγματικά μια γλυκιά εκδοχή της νεοφιλελεύθερης ακροδεξιάς βαρβαρότητας.
Πρέπει επίσης να θυμηθούμε ότι η ψηφοφορία στο Ηνωμένο Βασίλειο αντικατοπτρίζει μια γενική τάση στα εκλογικά σώματα να ψηφίζουν «ισχυρούς» άνδρες όπως οι Trump, Bolsonaro και Salvini, προνομιούχους άντρες που παρουσιάζονται ως σωτήρες του λαού και κατευθύνουν την οργή τους για τις ολοένα και χειρότερες συνθήκες διαβίωσης προς τους πιο αδύναμες εκτοξεύοντας τις διακρίσεις.
Τι έξοδος υπάρχει; Αναζητώντας ένα φως ελπίδας σε αυτή τη σκοτεινή στιγμή, προσπάθησα να εντοπίσω ένα κοινό στοιχείο στα πιο θετικά και ενθαρρυντικά φαινόμενα που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια και το βρήκα σε μια λέξη που συνοψίζει κάτι φαινομενικά στοιχειώδες και απλό, αλλά και ένα πραγματικά βαθύ συναίσθημα: Φτάνει!
Είπαν “φτάνει!” οι Αμερικανοί φοιτητές που έφτασαν σε όρια με τις σφαγές στα σχολεία και που πέρυσι προκάλεσαν πορείες και πρωτοβουλίες εναντίον του λόμπι της οπλοβιομηχανίας. Το είπε η Γκρέτα και οι ακτιβίστριες και οι ακτιβιστές της Παρασκευής για το Μέλλον και εκείνοι του Extinction Rebellion, απορρίπτοντας ένα μέλλον που χαρακτηρίζεται από την κλιματική καταστροφή. Οι Χιλιανοί λένε ότι αξίζουν αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη μετά από χρόνια καταστροφικών νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Οι φεμινίστριες του Me Too, εκείνες της Ni Una menos και όσες προσαρμόζουν την παράσταση ενάντια στην κατασταλτική βία του πατριαρχικού κράτους που βίαζει, μια παράσταση που ταξιδεύει ανά τον κόσμο. Το λένε άτομα και οργανώσεις, που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των μεταναστών και σώζουν ζωές στη θάλασσα και στη ξηρά, απορρίπτοντας την ψευδή ρητορική της εισβολής. Λένε “φτάνει!” οι ιταλικές “σαρδέλες”, που βγαίνουν στους δρόμους για να απορρίψουν το λόγο του μίσους, το ρατσισμό και τον φασισμό που πολλαπλασιάζονται στην πολιτική. Και τόσες άλλες κινήσεις…
Όλα αυτά τα κινήματα, ωστόσο, όχι μόνο αντιπροσωπεύουν μια καταγγελία, αλλά και δημιουργούν κανάλια έκφρασης της ανάγκης και του συναισθήματος για ένωση, αγάπη, ελπίδα, αλληλεγγύη και της προαγωγής του αισθήματος της κοινότητας. Είναι δημιουργικές, αυθόρμητες και οριζόντιες μορφές και αντιστοιχούν σε μια νέα ευαισθησία που πολλαπλασιάζεται ιδιαίτερα στους νέους, αλλά και που πατά και ενισχύεται στις πιο εμπνευσμένες στιγμές του παρελθόντος. Οι νέες και οι νέοι της Χιλής, που δεν είχαν ακόμα γεννηθεί στο πραξικόπημα του Pinochet, σήμερα τραγουδούν με ενθουσιασμό το πασίγνωστο τραγούδι “Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος”. Αυτό είναι μια σαφής ένδειξη αυτής της γέφυρας μεταξύ των γενεών.
Ίσως λοιπόν να είναι αυτός ο δρόμος που χρειάζεται να εξερευνήσουμε και στον οποίο χρειάζεται να εμβαθύνουμε: ενός συναισθήματος που αντηχεί στις καρδιές πολλών ανθρώπων, που συμπεριλαμβάνει την εκτίμηση της διαφορετικότητας, δίνει ελπίδα και ανοίγει το μέλλον πέρα από αποτυχίες και τις αναπόφευκτες ήττες. Σε αυτές τις στιγμές ο νέος κόσμος – ακόμα εύθραυστος και κατακερματισμένος – προσπαθεί να σπάσει το βίαιο σύστημα που χρησιμοποιεί κάθε μέσο να διατηρήσει την εξουσία του.
