Μας εκπλήσσει η αποκάλυψη μιας νέας γενιάς αιφνιδίασε με την ύπαρξή της τους τελευταίους μήνες στη Χιλή. Εξέφρασαν, υπονομεύοντας την οικονομική και δημόσια τάξη, ότι δεν τους αρέσει το κοινωνικό σύστημα στο οποίο ζουν. Διαδήλωσαν και ανέπτυξαν μεταξύ τους ένα αίσθημα στοργής, αλληλεγγύης, αμοιβαίας αναγνώρισης, το οποίο μεταδόθηκε σε όλη τη γενιά τους και επίσης παρέσυρε τα υπόλοιπα μεγαλύτερα αδέλφια τους, τους γονείς και τους παππούδες τους. Ξαφνικά, όπως και σε μια ιστορία του Σαραμάγκου, όλοι συνειδητοποιήσαμε ότι το πολιτικό, οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα ήταν παράλογο, ότι η επίσημη δημοκρατία των πολιτικών ήταν μια υποκρισία, ότι η κυβέρνηση προστάτευε μια ελίτ.

Ένας κόσμος, που μέχρι την προηγούμενη ημέρα ήταν μια απόλυτη αλήθεια, κατέρρευσε. Δεν θέλουμε πλέον να ανταγωνιζόμαστε, δεν μας ενδιαφέρει πλέον ο καταναλωτισμός ούτε το σχολικό έτος, δεν θέλουμε να ξεπεράσουμε τον γείτονά μας, δεν πιστεύουμε στην τηλεόραση, τον πρόεδρο ή το κοινοβούλιο. Ο θεός του χρήματος ξεκίνησε να δείχνει την επιθανάτια αγωνία του και έτσι δεν μπορεί πλέον να υπαγορεύει τους κανόνες της συνύπαρξης. Αντίθετα, λεκιάζει όλα όσα αγγίζει.

Η κραυγή που ενώνει τις πολυάριθμες πορείες τραγουδάει: η Χιλή ξύπνησε, ξύπνησε, ξύπνησε.

Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτή η αφύπνιση;

Η πιο κοινή άποψη είναι ότι οι αδικίες του νεοφιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού συστήματος ήταν η αιτία. Συνεπώς, η οικονομική ανησυχία των μεσαίων τάξεων και των φτωχών είναι η αιτία ενός επαναστατικού φαινομένου. Επανάσταση με αυτή την περίπτωση, χωρίς κόμματα ή οπλαρχηγούς να την οδηγούν. Το σύστημα είχε φθάσει σε ένα επίπεδο ατιμωρησίας που εξαντλούσε την κοινωνία, η οποία τώρα δεν θα σταματήσει την πίεση έως ότου μια συντακτική συνέλευση επαναπροσδιορίσει τη σχέση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, τους δημοκρατικούς κανόνες, την ιδιοκτησία φυσικών πόρων, τα πρότυπα κοινών αγαθών υγείας και εκπαίδευσης, το ομοσπονδιακό και πολυεθνικό κράτος.

Αυτή είναι μια περισσότερο ή λιγότερο αποδεκτή υπόθεση, χαρακτηριστική των οικονομικών φιλοσοφιών του 20ού αιώνα. Κάποιοι διαβάζουν ακόμη σε αυτό την αρχή του τέλους του νεοφιλελευθερισμού, αφού στην ίδια χώρα όπου δοκιμάστηκαν οι θεωρίες τους, τώρα θα ανατραπούν από τους ανθρώπους που κάποτε είχαν αυταπάτες γι’ αυτές.

Είναι ενδιαφέρον, αλλά νομίζω ότι υπάρχουν και άλλοι τομείς που θα ήθελα να διερευνήσω.

Είναι πιθανό ότι το φαινόμενο των γενεών δεν είναι αποκλειστικό στη χώρα αυτή, αλλά ότι έχει πλανητικά χαρακτηριστικά. Η περίπτωση του Χονγκ Κονγκ είναι εντυπωσιακή λόγω της ομοιότητας.

Μια γενιά θα μπορούσε να ξυπνάει σε όλο τον κόσμο και να ανοίξει τα μάτια της στον ορίζοντα του μέλλοντος. Είναι με το «ξυπνούν» που δεν θέλουν πλέον αυτό το σύστημα αντι-αξιών, πνιγμένο από το οικονομικό κεφάλαιο που επιδιώκει να πειθαρχήσει την ελευθερία μέσω οικονομικών και χρηματιστηριακών μοχλών. Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για τον αγώνα κατά του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος ή κατά του βασιλιά της Ισπανίας ή κατά της οικονομικής εξουσίας των πολυεθνικών ή του εθνικού κράτους: κάτι άλλαξε στην ευαισθησία των νέων γενεών που ξύπνησαν και ανακάλυψαν ότι αφορά τους ίδιους, τον κόσμο τους και ότι έχουν το καθήκον και το δικαίωμα να τον μεταμορφώσουν. Ανεξάρτητα από το ποιο σύμβολο συνθέτει αυτό το εξατομικευμένο και απατηλό σύστημα που θέλουν να απογυμνώσουν, ανεξάρτητα από ποιο σύμβολο περιορίζει την ελευθερία και την πολυμορφία, ανεξάρτητα από τις μεθόδους που επιδεινώνουν τις άχρηστες και χωρίς νόημα επιθυμίες μας να θέλουμε περισσότερα, η νέα γενιά ξεσηκώνεται σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη και φαίνεται να κινείται προς μια ενδιαφέρουσα κατεύθυνση. Ξαφνικά ανακάλυψαν ότι τα συμπτώματα της κατάθλιψης, του πανικού, της αυτοκτονίας, ακόμα και των τυχερών παιχνιδιών που υπέστησαν, οφείλονταν στην ασφυξία των ατομικιστικών και ανταγωνιστικών αξιών που εισάγουν διακρίσεις και όχι σε ψυχικές ασθένειες όπως τους έκαναν να πιστεύουν. Με αυτόν τον τρόπο ξεκινούν μια επανάσταση που παραβιάζει τα έθιμα του ενιαίου οικονομικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος και καταλαβαίνουν ότι είναι οι πρωταγωνιστές.

Αυτές οι γενιές γεννήθηκαν χωρίς τις τυπικές αναφορές του συστήματος, οι οποίες ήταν ήδη σε αποσύνθεση: η εκκλησία, η δημοκρατία, οι πολιτικοί, ένα σύστημα ικανό να σκοτώνει και να καταστρέφει ολόκληρο τον πλανήτη για τα χρήματα. Τουλάχιστον αυτή είναι η εκπροσώπηση ενός θεσμού που δεν είναι σε θέση να αποφύγει την πυρηνική, περιβαλλοντική, οικονομική και ηθική κατάρρευση.

Οι λαοί συντονίζονται σε αυτό το παγκόσμιο τοπίο με μια γενιά χωρίς τις παραδοσιακές αναφορές του συστήματος. Δεν είναι πλέον μόνο οι νέες γενιές, αλλά όλες συγχρονίζονται σε ένα πνεύμα που μέχρι σήμερα ήταν άγνωστο. Υποψιάζομαι ότι θα ξεπεράσει κάθε καλούπι που θέλει να το περιορίσει, καλούπια που θα πέσουν το ένα μετά το άλλο μπροστά στη ροή της νέας ενέργειας μιας κρίσιμης γενιάς που εγκαινιάζει μια νέα ιστορική στιγμή και ίσως σηματοδοτεί μια νέα εποχή.

Η παραδοσιακή ανάλυση της ταξικής πάλης και θεωρώντας ότι ο άνθρωπος είναι ένα οικονομικό ον, και ότι αυτός είναι ο παράγοντας της αλλαγής (δηλαδή όλοι κινούμαστε από τα χρήματα, δηλαδή η ψυχή μας είναι ουσιαστικά διεφθαρμένη), μπορεί να μην είναι έγκυρη. Όταν παρασυρθούμε από αυτό το είδος σκέψης, δεν έχουμε όλα τα στοιχεία για να μάθουμε πώς να δράσουμε σε αυτήν την επανάσταση που θέλουμε να προωθήσουμε.

Μειώνοντας τον ανθρώπινο κινητήρα σε παραγωγικούς παράγοντες και θεωρώντας ότι η μαζική βία είναι μια επαναστατική βία και μπορεί να «χρησιμοποιηθεί» για έναν «ανώτερο σκοπό», μπορεί να μην είναι αρκετό για να αναλύσει την πολυπλοκότητα του τι πρόκειται να έρθει.

Προσπαθώ, λοιπόν, να βρω μια υπαρξιακή και ανθρωπιστική γωνία για να κατανοήσουμε τη στιγμή που ζούμε και να αξιολογήσουμε τη δράση που θα συνοδεύει αυτήν την αλλαγή προς την καλύτερη κατεύθυνση.

Μεταξύ των αιτιών της απώλειας κοινωνικών, ηθικών και θρησκευτικών αναφορών είναι η διάβρωση των πολιτιστικών πεποιθήσεων που έρχονται σε σύγκρουση με ένα νέο τεχνολογικό και παγκοσμιοποιημένο τοπίο. Θα μπορούσε αυτή η αποσταθεροποίηση των αναφορών ταυτότητας και του ίδιου του Εγώ να επηρέασε τη συνείδηση ​​από τις βαθύτερες πνευματικές της ανάγκες. Ένα είδος πνευματικής κενότητας, που προκαλείται από την πτώση των πεποιθήσεων και των μοντέλων που μέχρι πρόσφατα μας οδηγούσαν, επιτρέπει στην προσωπική και κοινωνική συνείδηση ​​να έχει πρόσβαση στην εμπειρία του βαθύτερου και πιο ουσιαστικού κίνητρού της. Ο απελευθερωμένος νους από τα παλιά καλούπια που τον περιείχαν (θρησκευτικές, ιδεολογικές, νομικές και οικονομικές πεποιθήσεις) αναζωογονεί μια ουσιαστική αναζήτηση που δεν είναι απομονωμένη, αλλά μαζί με άλλους που αντιλαμβάνονται τον εαυτό του ως ανθρωπότητα.

Αν συμβαίνει αυτό, το πνεύμα της ύπαρξης, η αίσθηση, εκείνη που ξεπερνά τον εαυτό της, ξυπνάει σε αυτές τις γενιές και αγγίζει τον άνθρωπο στη Γη. Το σύστημα τρέμει, ο τελευταίος του θεός, το χρήμα, πεθαίνει και προσαρμόζει τις μεθόδους του για να σταματήσει ένα νέο ψυχοκοινωνικό φαινόμενο που ξέσπασε μόλις ένιωσε νικηφόρο.

Αν και χαιρόμαστε διότι το πνεύμα ξαναγεννιέται στην καρδιά του καθενός από εμάς, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτή η επανάσταση ανήκει στους νέους. Στο υπαρξιακό τοπίο της νεολαίας δεν υπάρχουν ούτε εκκλησίες, ούτε ιδεολογίες, ούτε πολιτικοί, ούτε ηγέτες, ούτε κυβερνήσεις. Υπάρχει η τεχνολογία και η άμεση επικοινωνία. Είναι η σπίθα που πυροδοτεί τη νέα εποχή.

Είναι οι πρωταγωνιστές αυτής της ιστορικής στιγμής. Αν λοιπόν η ιστορία κάποτε «μετριόταν με τους φτωχούς του κόσμου», σήμερα ανοίγει τον δρόμο σε μια νεολαία για την οποία δεν υπάρχουν πλέον τα σχήματα της νεωτερικότητας και του μεταμοντερνισμού.

Φαίνεται ότι παρακολουθούμε το τέλος ενός κόσμου και αυτό κάνει τα θεμέλια της ψυχής μας να τρέμουν.

Αλλά θα μπορούσε επίσης να γινόμαστε μάρτυρες της γέννησης του ανθρώπινου όντος του μέλλοντος, της δημιουργίας ενός τύπου παγκόσμιας κοινωνίας άνευ προηγουμένου μέχρι τώρα. Είμαστε ίσως οι τυχεροί παρατηρητές της ιστορικής και εκ προθέσεως δημιουργίας του ανθρώπινου όντος.

Είτε η ιστορία και η δική μας ζωή καθοδηγούνται από παράγοντες της παραγωγής ή της οικονομίας της αγοράς, είτε αντιμετωπίζουμε ένα σύστημα πεποιθήσεων και αξιών που πέθανε και παράγει ένα ψυχικό κενό που επιτρέπει την επαφή με μια νέα πνευματική σημασία και ένα υπερβατικό νόημα της ζωής, θα είναι σημαντικοί λόγοι για να καθορίσουμε τη δράση μας σε αυτή τη στιγμή που πρέπει να ζήσουμε.

Εάν πρόκειται για μια εξελικτική σπείρα, η παγκόσμια κρίση θα καταλήξει πιθανώς να καταστρέψει τους τελευταίους πυλώνες των σύγχρονων πολιτισμών για να αντικατασταθούν από έναν απρόβλεπτο πλανητικό πολιτισμό. Όποιο και αν είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο θεωρούμε ότι βρισκόμαστε, πρέπει να σκεφτούμε πώς θα συνεργαστούμε ως άτομα και ως κοινότητες για την οικοδόμηση της μελλοντικής ανθρωπότητας. Είμαστε η αρχική συνθήκη των καιρών και μπορούμε να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει σε μας και να κάνουμε το καλύτερο για την κοινή ανθρώπινη κατασκευή.

Βλέπουμε στους δρόμους της ποίησης που εκφράζονται σε χάρτινα πλακάτ που φτιάχνει ο καθένας, μεταφράζοντας όλα μια αξιοπρέπεια που συντονίζεται με τους συντρόφους και τις συντρόφισσες της πορείας: «Δεν αφήνουμε τον δρόμο μέχρι να αξίζει να ζούμε». «Δεν ήταν κατάθλιψη, ήταν καπιταλισμός». «Ένας βιασμός δεν διαγράφεται, ένα γκράφιτι ναι. Μια χαμένη ζωή δεν γυρίζει πίσω, το υλικό ναι.», μεταξύ πολλών άλλων που δείχνουν κάτι πολύ μεγάλο που χοχλάζει σε κάθε πλακάτ. Φαίνεται ότι μια πολύ σημαντική δύναμη έχει ξυπνήσει από το βάθος της ψυχής, μια ζωτική δύναμη που βιώνεται μαζί με τους άλλους και χρωματίζει τη ζωή με νόημα, μια δύναμη που επικοινωνείται από τον έναν στον άλλο, που μας κάνει να αγαπάμε τις διαφορές μας και να αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας ως ίσους, ένα όμορφο συναίσθημα που θέλει το καλύτερο όχι μόνο για μένα αλλά και για τους άλλους, ένα αίσθημα ανθρωπιάς που χαϊδεύει το λόγο για να βρεθούν νέες έννοιες. Η αδικία, η κακοποίηση, η βία και οι διακρίσεις δεν είναι πλέον μετρήσιμες. Μια κοινωνία που ανέχεται την οικονομική βία συγκεντρώνοντας τον πλούτο δεν είναι πλέον ανεκτή. Δεν είναι πλέον επιτρεπτό να κυριαρχεί κάποιος στον κόσμο με τη βία ή με ψυχολογικούς ή χημικούς χειρισμούς. Κανείς δεν αποδέχεται την ανάπτυξη καταστρέφοντας το οικολογικό σύστημα πια. Η σεξουαλική βία, ο θρησκευτικός ή ιδεολογικός φανατισμός είναι επίσης απαράδεκτα.

Φαίνεται ότι ένα νέο πνεύμα εκδηλώνεται μέσα από την κατάρρευση των σημερινών μοντέλων και σχημάτων.

Ποια είναι η ζωτική δράση για αυτή τη στιγμή που πρέπει να ζούμε; Πώς τοποθετούμε τους εαυτούς μας προσωπικά και μαζί με την κοινότητά μας για να συμβάλουμε στην κατασκευή αυτού που έρχεται; Ποια προσωπική αρετή θέτω στην υπηρεσία του συνόλου για να προχωρήσει προς την πρόοδο από όλους και για όλους; Η κρίσιμη γενιά, αυτή η καμπή μεταξύ ενός κόσμου που πεθαίνει και ενός άλλου που γεννιέται, έχει τελικά φτάσει. Πώς πιέζουμε στην προσωπική και κοινοτική μας κατάσταση, στην ζωτική μας κατάσταση, έτσι ώστε η δύναμη που μας κινεί να συνεχίζει να μεγαλώνει, να μεταδοθεί και να εμπνεύσει την πλανητική κοινωνία, προς το κοινό καλό, την προσωπική απελευθέρωση, χωρίς τοίχους ή φυσικά ή νοητικά σύνορα;

Μετάφραση: Pressenza Athens