Στον Evo Morales έχει πιστωθεί ότι έφερε στη χώρα του τα πάνω κάτω. Από τη θέση της φτωχότερης χώρας, κατάφερε να αυξήσει το βιοτικό επίπεδο, δίνοντας προτεραιότητα στην εκπαίδευση, την υγεία, τις συντάξεις, τα δικαιώματα του αυτόχθονου πληθυσμού και δημιουργώντας δείκτες ανάπτυξης πόσιμου νερού, οι οποίοι επικροτήθηκαν ακόμη και από τις πιο νεοφιλελεύθερες εκδόσεις. Το έπραξε με το να εθνικοποιήσει μέρος των φυσικών πόρων, κίνηση την οποία οι περισσότερες χώρες θα θεωρούσαν λογική.
Ωστόσο, αυτοί οι φυσικοί πόροι εξακολουθούν να αποτελούν σημείο έλξης για τις πολυεθνικές εταιρείες αμερικανικών και άλλων συμφερόντων, που δεν ενδιαφέρονται μόνο για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά τώρα που ο κόσμος γίνεται περισσότερο πράσινος και απαιτούνται πιο ισχυρές μπαταρίες για την αποθήκευση της ενέργειας που προκύπτει από τις ανανεώσιμες πηγές, τα τεράστια αποθέματα λιθίου της Βολιβίας αναβοσβήνουν σαν μάτια με δολάρια γνωστού καρτούν. Αλλά αυτό το λίθιο ήταν απαγορευμένος καρπός για τις επιχειρήσεις εξορύξεων της Δύσης υπό την κυβέρνηση Μοράλες, ο οποίος προσπάθησε να οργανώσει την εκμετάλλευσή του, κάνοντας τις δικές του εναλλακτικές συμφωνίες, π.χ. με την Κίνα.
Ο Evo Morales έκανε επίσης λάθη στη διακυβέρνηση, όπως το ότι δεν τήρησε τα αποτελέσματα δημοψηφίσματος που του αρνήθηκε το δικαίωμα μιας τρίτης επανεκλογής και ίσως να δικαιολογήσει τις πυρκαγιές των δασών για τη στήριξη κτηνοτρόφων βοοειδών, αλλά η ισορροπία που έφερε το καθεστώς του, ήταν ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός για τη Βολιβία. Τα προαναφερθέντα, και η εθνοτική καταγωγή του, δεν του συγχωρέθηκαν από τη ρατσιστική, δεξιά, χριστιανική (η νέα πρόεδρος της αντιπολίτευσης που ανέλαβε, φωτογραφήθηκε με υπερμεγέθη Βίβλο και σταυρό στο εξώφυλλο) νεοφιλελεύθερη παράταξη που σχεδίασε το πραξικόπημα που τελικά έλαβε χώρα λίγες μέρες πριν.
Η σκανδάλη ενεργοποιήθηκε από τα συμπεράσματα για παρατυπίες που διαπιστώθηκαν από τους παρατηρητές του ΟΑΚ (Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών) στην εκλογική διαδικασία, στα οποία ο Μοράλες απάντησε καλώντας νέες εκλογές, μάταια, καθώς το πραξικόπημα μαγειρευόταν ήδη.
Η ανάλυση της εκλογικής διαδικασίας από ορισμένους ερευνητικούς οργανισμούς φαίνεται να αντικρούει έντονα τον ισχυρισμό του ΟΑΚ ότι υπήρξαν παρατυπίες στις εκλογές. Παρουσιάζουμε εδώ μερικά ευρήματά τους.
Το Κέντρο Οικονομικής και Πολιτικής Έρευνας (CEPR) στην Ουάσινγκτον έδωσε στη δημοσιότητα μια μελέτη με τίτλο: «Τι συνέβη στην καταμέτρηση ψήφων στη Βολιβία το 2019: Ο ρόλος της εκλογικής αποστολής παρατηρητών του ΟΑΚ”
“Αυτή η εργασία παρουσιάζει τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης των εκλογών και των φύλλων από τις εκλογές της Βολιβίας στις 20 Οκτωβρίου. Κατά την ανάλυση δεν βρίσκει στοιχεία ότι παρατυπίες ή απάτη επηρέασαν το επίσημο αποτέλεσμα που έδωσε στον Πρόεδρο Evo Morales νίκη στον πρώτο γύρο. Η εργασία παρουσιάζει βήμα προς βήμα ανάλυση των όσων συνέβησαν με τον αριθμό των ψήφων της Βολιβίας (και ως προς την ανεπίσημη ταχεία καταμέτρηση όσο και στην επίσημη κρατική πιο αργή διαδικασία καταμέτρησης), επιδιώκοντας να διαλύσουν τη σύγχυση σχετικά με τα όσα συνέβησαν. Η έκθεση περιλαμβάνει τα αποτελέσματα 500 προσομοιώσεων που δείχνουν ότι η πρώτη νίκη του Μοράλες δεν ήταν απλά δυνατή αλλά και πιθανή, με βάση τα αποτελέσματα του αρχικού 83,85% των ψήφων κατά τη γρήγορη καταμέτρηση.
Το λεπτομερές αρχείο έχει ιδιαίτερο αναγνωστικό ενδιαφέρον καθώς και το συμπέρασμα ότι «Η πολιτικοποίηση μιας κανονικά ανεξάρτητης διαδικασίας εκλογικού ελέγχου φαίνεται αναπόφευκτη όταν ένας οργανισμός που είναι επιφορτισμένος με αυτήν την παρακολούθηση – στην προκειμένη περίπτωση ο ΟΑΚ – κάνει αβάσιμους ισχυρισμούς που θέτουν υπό αμφισβήτηση την εγκυρότητα των εκλογών. Πρόκειται για σοβαρή παραβίαση της εμπιστοσύνης του κοινού και ακόμη πιο επικίνδυνη στο πλαίσιο της αιφνίδιας πολωτικής πολιτικής και της εφαρμογής πολιτικής βίας που σημειώθηκε στη Βολιβία. Αυτοί οι αβάσιμοι ισχυρισμοί θα πρέπει να αποσυρθούν και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την εξασφάλιση της ουδετερότητας της εκλογικής παρατήρησης από τον ΟΑΚ στο μέλλον.»
Σύμφωνα με τον καθηγητή μαθηματικών Walter R. Mebane, Jr, από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Τμήμα Στατιστικής του Κέντρου Πολιτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν, και την έκθεσή του με τίτλο: «Αποδεικτικά στοιχεία κατά της υπόθεσης ότι η δολιότητα έπαιξε αποφασιστική σημασία στις εκλογές του 2019 στη Βολιβία», διεξάγονται παρόμοια συμπεράσματα.
Οι διαμαρτυρίες εναντίον του δεξιού πραξικοπήματος συνεχίζονται στη Βολιβία και ο Evo Morales ζήτησε από το Μεξικό, όπου του προσφέρθηκε άσυλο, να σταματήσει η βία και να αποκατασταθεί η ηρεμία. Αλλά οι άνθρωποι είχαν ήδη μια γεύση από τις αλλαγές που μπορούν να τους βελτιώσουν τη ζωή και δεν είναι πιθανό να δεχτούν τη συνήθη εκμετάλλευση, τις διακρίσεις και τη φτώχεια που υπέφεραν στη μακρά ιστορία τους της καταπίεσης χωρίς αντιδράσεις.
