Συνέντευξη με τον Πάνο Γιαννόπουλο, μέλος της Πρωτοβουλίας κατοίκων Αθήνας για την προστασία των Αγράφων
Γράφει ο Αλέξανδρος Λιτσαρδάκης
Τα Άγραφα είναι μια ορεινή περιοχή της Πίνδου που εκτείνεται κατά μήκος των νομών Ευρυτανίας και Καρδίτσας. Εκεί οι εταιρείες Ανεμοδομική ΑΕΕ και Πουνέντης ΑΕΕ, θυγατρικές του Ελλάκτωρ, σκοπεύουν να ξεκινήσουν την κατασκευή δύο αιολικών σταθμών.
Ο Πάνος Γιαννόπουλος από την Πρωτοβουλία Αθήνας για την Προστασία των Αγράφων μιλά στο omniatv.
Τι είναι τα Άγραφα για τους κατοίκους;
Τα Άγραφα είναι ένας τόπος ιδιαίτερος, ένα από τα πιο άγρια μέρη της Πίνδου και σίγουρα αυτό έχει έναν αντίκτυπο στους θρύλους, στις παραδόσεις και στον ψυχισμό των κατοίκων. Μάλιστα εκεί ακριβώς που σχεδιάζεται να εγκατασταθεί το ένα σετ ανεμογεννητριών, στη Νιάλα, είναι μια τοποθεσία που στο φαντασιακό των κατοίκων έχει λάβει τη μορφή της Ωραίας Κοιμωμένης, γιατί έχει κάποιες κορυφές που μοιάζουν με μια γυναίκα που κοιμάται. Τα Άγραφα για τους κατοίκους είναι τα πάντα. Αλλά και για πολλούς άλλους που δε ζούμε εκεί, είναι βουνό αγαπημένο και ξεχωριστό.. Μια φορά αν βρεθεί κάποιος εκεί τον ερωτεύεται αυτόν τον τόπο, πόσο μάλλον αν έχει μεγαλώσει στα ίδια τα Άγραφα.
Ποιες είναι οι εξελίξεις την τελευταία εβδομάδα στην περιοχή;
Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Η πιο σημαντική εξέλιξη είναι ότι πριν από περίπου τρεις εβδομάδες ανέβηκαν τρια μηχανήματα στο βουνό, στο αιολικό πεδίο της Νιάλας, και μάλιστα ανέβηκαν συνοδεία αστυνομίας και το βουνό περικυκλώθηκε από αστυνομικούς, που έκαναν έλεγχο σε όποιον ήθελε να πλησιάσει. Έκτοτε το βουνό αστυνομοκρατείται, αν και η αστυνομική παρουσία έχει περιοριστεί. Το βουνό έχει γεμίσει, ασφαλίτες, αστυνομικούς, ΟΠΚΕ, ενώ σεκιουριτάδες έχουν ανέβει εδώ και μήνες, και περιφρουρούν μηχανήματα. Το ζήτημα είναι ότι δεν μείνανε εκεί, αλλά η εταιρεία άρχισε και χωματουργικές εργασίες στη Νιάλα. Αυτές οι εργασίες είναι παράνομες, γιατί η απόφαση του ΣτΕ στην οποία χάσαμε, λέει ότι δεν μπορεί να ξεκινήσει καμία εργασία μέχρι να εγκριθεί η ειδική οικολογική αξιολόγηση. Η ειδική οικολογική αξιολόγηση, είναι μια μορφή περιβαλλοντικής μελέτης,που οι εταιρείες έχουν καταθέσει στο Υπουργείο από τον Ιούνιο! Το έργο αυτή τη στιγμή είναι στον αέρα, δεν έχει εγκριθεί και θα είναι εντελώς άτοπο αν εγκριθεί γιατί τα δεδομένα συγκλίνουν ότι αυτό το έργο είναι πέρα από κάθε λογική. Το έργο βρίσκεται στα όρια των νομών Ευρυτανίας και Καρδίτσας. Ο δασάρχης Ευρυτανίας εξέδωσε πρωτόκολλο εγκατάστασης, ενώ η δασάρχης Καρδίτσας δεν εξέδωσε, πράττοντας το αυτονόητο, με δεδομένη την απόφαση του ΣτΕ. Η άδεια του δασάρχη Ευρυτανίας έδωσε το πάτημα για να ξεκινήσουν κάποιες εργασίες, που έχουν προκαλέσει ήδη ζημιά στο βουνό.
Η παράνομη έναρξη εργασιών στη Νιάλα
Μέχρι σήμερα ποιες περιοχές έχουν αδειοδοτηθεί;
Τα Άγραφα είναι ένα εκτεταμένο ορεινό σύμπλεγμα, του οποίου διάφορες κορυφογραμμές, βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια αδειοδότησης. Μιλάμε για σχεδόν 600 ανεμογεννήτριες συνολικά. Πέντε σημεία έχουν δυστυχώς ήδη άδεια εγκατάστασης. Στο ΣτΕ οι προσφυγές αφορούσαν τα δυο από τα πέντε σημεία. Δυστυχώς το ίδιο προβλέπεται και για πολλά ακόμα σημεία της Πίνδου αλλά και σημεία της ελληνική επικράτειας, δεν είναι ένα πρόβλημα που αφορά μόνο τα Άγραφα. Από Βορρά προς Νότο οι περιοχές που έχουν αδειοδοτηθεί αιολικά είναι: Ροδόπη, Σαμοθράκη, Βέρμιο, Πιέρια, Βασιλίτσα, Όρος Χατζή, Άγραφα, Ακαρνανικά Όρη, Παναιτωλικό, Όρη Βάλτου, Φωκίδα, Μάνη, Καβομαλιάς, Ικαρία, Κυκλάδες και φυσικά η Νότια Εύβοια που είναι «πρωταθλήτρια». Μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις μιλάμε για βιομηχανικής κλίμακας αιολικές εγκαταστάσεις, γιατί όταν μιλάμε π.χ. για πάνω από 100 ανεμογεννήτριες στην κορυφογραμμή της Ικαρία, προφανώς έχουμε να κάνουμε με ένα έργο καταστροφικό για το περιβάλλον, που αλλοιώνει με τρόπο μη αναστρέψιμο το τοπίο και προφανώς δεν προορίζεται για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του νησιού.
οριοθέτηση αιολικών σταθμών στην Ελλάδα
Σχετικά με όσα αναφέρθηκαν υπάρχουν νομικές ενέργειες;
Εμείς τους έχουμε ταράξει στη νομιμότητα, δεν υπάρχει κίνηση που να κάνουν και να μείνει αναπάντητη. Πέρα από τις προσφυγές, έχουν γίνει υπομνήματα και η μεγάλη μάχη γίνεται για την ειδική οικολογική αξιολόγηση που έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργεια. Η εταιρεία έχει προσφύγει μάλιστα με εξώδικα προς του υπαλλήλους του Υπουργείου, γιατί θεωρεί ότι την καθυστερούν. Βέβαια και οι δηλώσεις του Υπουργού, του κύριου Γεωργιάδη, δε βοηθούν και προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς απειλεί τους υπαλλήλους και τη δασάρχη Καρδίτσας, δηλαδή τους ανθρώπους που κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Αν αποδειχθεί από τη μελέτη, ότι το αντίκτυπο για το φυσικό περιβάλλον είναι μεγάλο και καταστροφικό, το έργο απλά δεν πρέπει να γίνει.
Ποιές οι παραλείψεις στη Μελέτη Περιβαλλοντικών επιπτώσεων;
Όσον αφορά την υδροδότηση, υπάρχουν πηγές, οι οποίες στις μελέτες των εταιριών δεν εμφανίζονται ποτέ. Μάλιστα ορισμένες από αυτές τις πηγές υδροδοτούν και χωριά. Όταν σκάβεις για να θεμελιώσεις ανεμογεννήτριες, δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι δε θα επηρεαστούν τα υπόγεια ύδατα. Εδώ τα σχέδια για το Βοϊδολίβαδο, δείχνουν ότι θα κοπεί το βουνό για 20-30 μέτρα για να μπορέσουν να στήσουν τις ανεμογεννήτριες, γιατί το βουνό είναι εξαιρετικά επικλινές. Όλα αυτά προφανώς μπορούν να έχουν επιπτώσεις στις πηγές και στα υπόγεια ύδατα. Παράλληλα υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν ότι η απορρόφηση της βροχής δεν είναι η ίδια όταν υπάρχουν τσιμεντένιες εγκαταστάσεις (δρόμοι, βάσεις ανεμογεννητριών κλπ) στα βουνά.
Οι παραλείψεις δεν τελειώνουν εκεί. Σχετικά με τις θερμοκρασίες τα στοιχεία που είχαν κατάθεσει ήταν από μετεωρολογικούς σταθμούς της Λαμίας, ενώ για πολλά ζώα οι έρευνες πεδίου είναι ελλιπέστατες και ολίγων ημερών. Απουσιάζει πλήθος ειδών που ζουν στα βουνά των Αγράφων και δεν υπάρχουν στην μελέτη. Όλο το έργο είναι κόντρα στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και διατήρησης των φυσικών αποθεμάτων. Το διακύβευμα για την ελληνική (και όχι μόνο) φύση είναι μεγάλο.
Οι κίνδυνοι και οι επιπτώσεις στη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής;
Το έδαφος στα Άγραφα είναι σαθρό. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε εργασία μεγάλης κλίμακας έχει αυξημένο βαθμό επικινδυνότητας. Η ανεμογεννήτρια θα μπορέσει να σταθεί, αλλά οι επεμβάσεις για να σταθεί θα πρέπει να είναι τεράστιες. Έργα τέτοιου τύπου ωστόσο εντείνουν και τα κατολισθισιογόνα φαινόμενα τα οποία δεν είναι άγνωστα στην περιοχή. Μια άλλη σοβαρή επίπτωση είναι ότι θα χαθεί κάθε άλλη επιλογή βιώσιμης ανάπτυξης, όπως είναι ο φυσιολατρικός τουρισμός. Κανείς δε θέλει να περπατάει σε περιοχές που από παρθένες βουνοκορφές, έγιναν βιομηχανικές ζώνες με ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Μιλάμε για ανεμογεννήτριες πάνω από τα 1700 μέτρα, πάνω σε παρθένες κορυφογραμμές.
Αυτή τη στιγμή στα Άγραφα για κάποιους μήνες το χρόνο, διαβιούν πάνω από 50 γύπες, οι οποίοι πετάνε ακριβώς πάνω από τις θέσεις των ανεμογεννητριών. Οι εταιρείες στις αξιολογήσεις που έχουν καταθέσει, λένε ότι δεν θα υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Βέβαια πολλές φορές οι εταιρείες λένε θα βάλουμε συστήματα DTBird για να απομακρύνονται οι γύπες. Πόσα μέρη όμως έχουν μείνει για να πετάνε τα αρπακτικά; Οι γύπες σύχναζουν στη Θράκη, μπήκαν αιολικά εκει. Συχνάζουν-φωλιάζουν στα Ακαρνανικά όρη, στην Αιτωλοακαρνανία, μπήκαν ανεμογεννήτριες και εκεί και θα μπουν και άλλες. Στη Νότια Εύβοια, μπήκαν αιολικά όσα δεν πάει. Ένας τόπος έχει μείνει να πετάνε οι γύπες ανενόχλητοι, πάμε και εκεί να βάλουμε ανεμογεννήτριες και να διαταράξουμε το φυσικό περιβάλλον. Πέρα από τους γύπες υπάρχουν και άλλα είδη πτηνών, όπως π.χ νυχτερίδες και πολλά άλλα ενδημικά και μη είδη στα Άγραφα. Υπάρχουν είδη πεταλούδων για τις οποίες υπάρχει κοινοτική οδηγία που λέει ότι οφείλουμε να φροντίζουμε τους βιότοπους που βρίσκονται αυτές. Εμείς τους προστατεύουμε σκάβοντας και δημιουργώντας αιολικές εγκαταστάσεις. Δεν μπορεί να συμβιώσει όλη αυτή η χλωρίδα και η πανίδα με βιομηχανικού τύπου αιολικές εγκαταστάσεις. Πέρα από την επίδραση στο περιβάλλον, υπάρχει και η -πρακτικά μόνιμη- αλλοίωση του τοπίου.
Πώς γίνεται μια περιοχή να χαρακτηρίζεται και Natura και αιολικής προτεραιότητας;
Αυτό είναι μια ελληνική πατέντα. Στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού το Natura δεν είναι συμβατό με βιομηχανικής κλίμακας ανεμογεννήτριες. Αυτή τη στιγμή, οι ανεμογεννήτριες που βρίσκονται σε περιοχές Natura στην Ελλάδα είναι αρκετές εκατοντάδες. Η ελληνική νομοθεσία το επιτρέπει, αλλά υπό προϋποθέσεις. Εγώ αναρωτιέμαι όμως, βάζουμε ανεμογεννήτριες, φεύγουν οι γύπες που ήταν λόγος να χαρακτηριστεί η περιοχή Natura, μετά ποιο το νόημα του χαρακτηρισμού; Χάνουν τα πράγματα την ουσία τους. Ουσιαστικά βαφτίσαμε κάποιες περιοχές Natura και εθνικά πάρκα, αλλά όλες αυτές οι προστασίες είναι σχηματικές, απλά για να λέμε ότι τις έχουμε. Δε ζητήθηκε ποτέ γνωμοδότηση από τον φορέα προστασίας του Εθνικού πάρκου, στο οποίο ανήκουν τα Άγραφα. Σχετικά με την ειδική οικολογική αξιολόγηση, ο φορέας ενημερώθηκε από…εμάς!. Δε θα έπρεπε να συζητάμε καν για ανεμογεννήτριες στα Άγραφα και δε θα το συζητούσαμε καν αν το είχαμε αντιληφθεί το 2012 όταν ξεκίνησε η αδειοδότηση του έργου γιατί τότε μπορούσαμε να προσβάλουμε τα περιβαλλοντικά στοιχεία των μελετών (κάτι που στο ΣτΕ ήταν αδύνατο, γιατί είχε παρέλθει το διάστημα). Η ιστορία είναι στημένη μεθοδικά και ύπουλα, όχι μόνο για τα Άγραφα, μα και για ολόκληρη την Ελλάδα.
Πόσο δύσκολο είναι να πείσεις την κοινή γνώμη ότι αγωνίζεσαι ενάντια στις ανεμογεννήτριες, κοινώς μια Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας, αλλά το κάνεις για το καλό του φυσικού περιβάλλοντος;
Είναι μεγάλο στοίχημα αυτό, γιατί έχουμε μεγαλώσει με την εικόνα της αγελαδίτσας που βόσκει στο λιβάδι, δίπλα στην ανεμογεννήτρια που παράγει «καθαρό» ρεύμα. Ο κόσμος πιστεύει ότι μαζί με τα φωτοβολταϊκά οι ανεμογεννήτριες είναι ότι καλύτερο για να παράγεις ενέργεια. Οι εταιρείες δουλεύουν για να καλλιεργήσουν αυτή την πεποίθηση, με καταχωρήσεις στον Τύπο και χορηγίες σε αγώνες δρόμου και ποδηλατοδρομίες, μέσα στα κατεστραμμένα βουνά. Αυτού του είδους η ενέργεια όμως δεν είναι πανάκεια, η εγκατάσταση αιολικών σταθμών συνεπάγεται και καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Πέραν τούτου, η αιολική ενέργεια δεν μπορεί να σταθεί αυτόνομα, συνεπώς δεν οδηγεί σε απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Στην Ελλάδα νομίζουμε ότι επειδή βάζουμε πολλά αιολικά, έχει μειωθεί το ποσοστό ενέργειας από καύση λιγνίτη, ενώ ουσιαστικά αυτή η μείωση προέρχεται από την αύξηση της συμμετοχής του φυσικού αερίου στην «ενεργειακή πίτα» και όχι από τις ΑΠΕ. Το κλειδί είναι να πάρεις τον κόσμο και να του δείξεις εικόνες από έναν αιολικό σταθμό που βρίσκεται σε φάση κατασκευής. Θυμάμαι είχαμε πάει για περπάτημα με μια φίλη στο Σαγγιά, βουνό της Μάνης, ενώ βρισκόντουσαν τα έργα για κατασκευή αιολικών σταθμών εκεί, και ήταν κάτι το φρικιαστικό.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα των κατοίκων;
Όσον αφορά τα θεσμικά, έχουμε την ειδική οικολογική αξιολόγηση, για την οποία έχουμε καταθέσει πολλά υπομνήματα και εμείς και οικολογικές οργανώσεις. Ελπίζουμε να ληφθούν σοβαρά υπόψη αυτά τα δεδομένα οι υπάλληλοι και να μείνουν ανεπηρέαστοι, από απειλές ανθρώπων τύπου Άδωνις Γεωργιάδης. Όσον αφορά τα μηχανήματα, έχουν γίνει όλες οι νόμιμες ενέργειες που απαιτούνται για την απομάκρυνση τους από το βουνό. Τα μηχανήματα φυλάσσονται από εξαγορασμένους ντόπιους και από εταιρείες security. Όσο η οικολογική αξιολόγηση δεν εγκρίνεται, το έργο είναι στον αέρα. Στο κίνημα ενάντια στην «πράσινη» λεηλασία της φύσης, νομίζω βρίσκεται το μέλλον της κινηματικής δράσης στην Ελλάδα και στον Κόσμο Ενδεικτική ήταν η πορεία που έγινε στην Καρδίτσα, στην οποία βρέθηκαν εκατοντάδες άτομα απ’ όλη τη χώρα. Δυστυχώς όμως οι επιχειρηματίες είναι πολύ μεθοδικοί και ακούμε τον Πρωθυπουργό και τους Υπουργούς να διαβεβαιώνουν για διευκολύνσεις στις αδειοδοτήσεις σχετικών έργων. Στο όνομα της μάχης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής είμαστε έτοιμοι να θυσιάσουμε τις πιο σπάνιες φυσικές ομορφιές του τόπου μας. Αυτό είναι αντιφατικό, παράλογο και εγκληματικό. Σε μια χώρα με τόση χαμηλή επίπτωση στην παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα θα ισοπεδώσουμε τη μισή Πίνδο, για να τη γεμίσουμε με ανεμογεννήτριες, που ηλεκτροδοτούν με τρόπο εξαιρετικά αναξιόπιστο και αβέβαιο.
Εικόνες από κινητοποιήσεις στην περιοχή:
