(Η Pressenza δημοσιεύει την επιστολή του Ντάριο Έργκας σχετικά με την κοινωνική έκρηξη που συμβαίνει αυτές τις μέρες στη Χιλή)

Αγαπημένες φίλες και φίλοι,

Βρίσκομαι στο Πάρκο Μελέτης και Περισυλλογής Πούντα δε Βάκας, στην οροσειρά των Άνδεων, ενώ τα μέλη της οικογένειάς μου χτυπούν κατσαρόλες (μη βίαιη μορφή διαμαρτυρίας) σε κάποια γειτονιά του Σαντιάγο.

Η Σιμόν μου έστειλε τη δική της περιγραφή της διαδήλωσης και μου φαίνεται πως διαβλέπω εκεί μια ανάγκη να συναντηθούμε, να αναγνωρίσουμε μια δυσφορία που είναι κοινή σε όλους μας και να την εκδηλώσουμε ωθούμενοι από ένα συναίσθημα πολύ διαφορετικό από αυτό που μεταφέρουν τα αγχωτικά νέα της τηλεόρασης και των κοινωνικών δικτύων. Ο γιος μου ο Μαουρίσιο περνά τη νύχτα του σε ένα οδόφραγμα κοντά στον ποταμό Calle-Calle, όχι πολύ μακριά από το σημείο της εισβολής σε ένα φαρμακείο από όπου κάποιοι πήραν χημικά για να τροφοδοτήσουν μια μεγάλη φωτιά.

Είμαι έκπληκτος από το γεγονός ότι δεν εκπλήσσομαι από αυτήν την έκρηξη της δυσαρέσκειας στη χώρα μου. Θαύμασα του Περουβιανούς όταν έστειλαν στη φυλακή όλους τους διεφθαρμένους προέδρους τους και δεν επέτρεψαν στους βουλευτές να χειραγωγήσουν τους δικαστές με νόμους ατιμωρησίας. Επίσης είδα πριν λίγες μέρες το ξεσήκωμα των αυτόχθονων λαών στον Ισημερινό που κορυφώθηκε με την πορεία των γυναικών που είχε ως αποτέλεσμα την απόσυρση των μέτρων που είχε επιβάλλει το ΔΝΤ. Αναρωτιόμουν αν τελικά ο Xi Jinping στην Κίνα θα κατέστελλε τις διαδηλώσεις εκατομμυρίων νέων ανθρώπων στο Hong-Kong, για να αποφύγει την εξάπλωση της διαμαρτυρίας σε άλλες επαρχίες της κολοσσιαίας δικτατορίας του. Τα κίτρινα γιλέκα είναι ακόμα νωπά στη μνήμη μας. Χιλιάδες Καταλανοί κατέλαβαν το αεροδρόμιο εξοργισμένοι με τη φυλάκιση των ηγετών τους. Τέλος φαίνεται λες και ένα ψυχοκοινωνικό κύμα αγανάκτησης διατρέχει τον πλανήτη και οι ισχυροί δεν μπορούν πια να κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν. Δεν υπάρχει κοινωνιολογική εξήγηση που να μπορεί να σταθεί αυτήν τη στιγμή. Ρίχνουν το φταίξιμο σε φαντάσματα που υπάρχουν μόνο στο κεφάλι τους, στους κομμουνιστές, τους αναρχικούς, τους κουκουλοφόρους, τους τσαβιστές, τους οπαδούς του Μαδούρο. Δεν είναι έτσι. Θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι οι άνθρωποι υπάρχουν και ότι το χρήμα έρχεται και φεύγει. Φαίνεται ότι πιο πολύ τούς φεύγει αυτήν τη στιγμή, αν κρίνει κανείς από τη βεβιασμένη στρατιωτική κατοχή της πόλης, ενώ την ίδια ώρα ο Πρόεδρος χαλαρώνει σε μια πιτσαρία στη Vitacura.

Μια ελίτ κατέχει τα πάντα, τη γη, το νερό, τα πλούτη, την υγεία, τη σύνταξη και τα έχουν όλα δεμένα με νόμους που προστατεύουν την οικονομική βία. Έτσι μπορούν να αισχροκερδούν εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και να φιμώνουν τη φωνή των θυμάτων τους. Οι διαμαρτυρίες εκδηλώθηκαν, συγχρονίστηκαν και με προβοκάτορες ή χωρίς αυτούς, πολύ γρήγορα κάποιες ομάδες εκτράπηκαν σε πλιάτσικα, πυρκαγιές και συγκρούσεις, αυξάνοντας το χάος.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η βία αυξήθηκε, ότι θα αυξηθεί η καταστολή επειδή οι ισχυροί φοβήθηκαν και ξεπέρασαν και πάλι ένα ζοφερό όριο: κάλεσαν το στρατό, επέβαλλαν απαγόρευση κυκλοφορίας και καταστάσεις εξαίρεσης. Οι ισχυροί στην υπηρεσία του παγκόσμιου κεφαλαίου, προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο και χρησιμοποιούν τις ένοπλες δυνάμεις. Αλλά θα μπορούσαν άραγε οι ένοπλες δυνάμεις να θυμηθούν τις εμπειρίες του παρελθόντος και να μην τους κάνουν τη χάρη;

Νομίζω πως δεν μπορούμε να «γυρίσουμε πίσω» στη στιγμή πριν από αυτήν την κοινωνική εξέγερση. Υποτίθεται ότι είχαμε το καλύτερο οικονομικό μοντέλο που στηρίχτηκε από τις μεταδικτατορικές κυβερνήσεις της δεξιάς και της αριστεράς με εξαίρεση τους ανθρωπιστές. Και κατέληξαν όλα όπως κατέληξαν: όλοι χρεωμένοι μέχρι το λαιμό, εξαπατημένοι από χρέη με νόμιμους ανατοκισμούς, με ιδιωτικοποιημένα τα κοινά αγαθά και παραδομένα σε άτομα που επιδιώκουν την κερδοσκοπία, το κέρδος, την αποδοτικότητα, και ποτέ, μα ποτέ, την ευημερία όλων, την πρόοδο όλων, την αρμονία, την ειρήνη, το κοινό. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω, όπως δεν μπορούν ούτε στο Χονγκ-Κονγκ, τη Συρία, το Κίτο, την Καταλονία. Χρειάζεται να δώσουμε μια υπερβατική απάντηση που θα μας κάνει να αναπτυχθούμε ως άτομα και ως κοινωνία.

Ο νους μας είναι σκοτισμένος και όχι μόνο από τα τελευταία γεγονότα. Αυτά αυξάνουν την αναστάτωση καθώς κινδυνεύουν ζωές, μας κάνουν να συγκρουόμαστε μεταξύ μας, αποδυναμώνοντάς μας και ωθώντας μας να απαντήσουμε στη βία με βία. Αυτή η αναστάτωση έρχεται από προηγουμένως, έρχεται από την πίεση του χρέους, από τον ανταγωνισμό, από την έλλειψη αλληλεγγύης και από το σπάσιμο των δεσμών της φιλίας. Έρχεται από το ότι πιστέψαμε πως καθένας μπορεί να σωθεί από μόνος του, χωρίς να νοιαστεί για τους πιο αδύναμους. Δεν είναι υπεύθυνοι μόνο οι ισχυροί. Αυτοί δυναμώνουν όταν αποδεχόμαστε ένα σύστημα αντι-αξιών που μας απομακρύνει από την συμπόνια και το αίσθημα της κοινότητας.

Τώρα μοιάζει να ξυπνά μια συλλογική συνείδηση της οποίας μετέχω, αλλά στους δρόμους συναντάμε τα κουφά αυτιά της εξουσίας και τη δειλή και δυσανάλογη καταστολή.

Τι μπορώ να κάνω; Δεν υπάρχουν εύκολες συνταγές ή λύσεις. Ούτε και για τους προνομιούχους, επειδή τη βία την εξαπολύουν και ενάντια στα παιδιά τους, ενάντια στο λαό τους και έτσι ραγίζει και η δική τους ψυχή.

Το πρώτο, νομίζω, είναι να κατανοήσουμε το νόημα της διαμαρτυρίας και να μπορέσουμε να ενεργήσουμε κατ’ αντιστοιχία. Αφορά στο να μπει τέλος σε ένα σύστημα οικονομικής βίας που εκφράζεται κυρίως στο χρέος, κάθε είδους, αλλά αυτό που συνδέεται με την εκπαίδευση ή την υγεία, ή τις συντάξεις, ή τις μετακινήσεις είναι απλά εξοργιστικό. Αυτή είναι η σύγκρουση. Είναι αλήθεια πως έχω χρέη, αλλά οι τόκοι που πληρώνω είναι καταχρηστικοί και άδικοι. Το να πληρώσω το αρχικό χρέος, οκ, αλλά χωρίς τη διόγκωση που έχει επέλθει από τους απανωτούς τόκους. Να συμφωνήσουμε τη μη καταβολή των τόκων των χρεών είναι προτεραιότητα. Επίσης τη μη πληρωμή των υπηρεσιών του νερού έως ότου αναγνωριστεί ως κοινό αγαθό για την κοινότητα. Να οργανωθούμε για να σταματήσουμε όλες τις χρεώσεις που αφορούν σε τόκους, είναι προτεραιότητα. Αν οι μεγάλες εταιρίες πρέπει να φύγουν επειδή χάνουν χρήματα εδώ, ας φύγουν. Θα πρέπει να τις αντικαταστήσουμε με πολλαπλές επιχειρήσεις σε ανθρώπινη κλίμακα.

Αλλά δεν αντιμετωπίζεται η βία με βία, επειδή αυτό προκαλεί αντίφαση και αποδυνάμωση σε ατομικό επίπεδο. Εκτός αυτού είναι τελείως αναποτελεσματικό. Δεν είναι οι βανδαλισμοί που φέρνουν την αλλαγή, αλλά ο κόσμος που είναι ενωμένος, που ασκεί την πολιτική ανυπακοή, που ανοίγει το μέλλον του και που οι πράξεις του κάνουν τους τυράννους να ντρέπονται.
Nα μάθουμε να αντιστεκόμαστε στη βία που γεννά μέσα μας η αδιαφορία με την οποία μεταχειρίζονται οι προνομιούχοι τους αδικημένους αυτού του οικονομικού συστήματος. Όχι να παραιτηθούμε. Στην συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία ζούμε, εκεί χρειάζεται να δημιουργήσουμε τρόπους αντίστασης στη βία της οικονομικής εξουσίας.

Ο πρώτος τρόπος αντίστασης είναι να αυξήσουμε τη συμπόνια, τη φιλία και την εμπιστοσύνη ανάμεσά μας, στην εκπαιδευτική, εργασιακή, οικογενειακή και τοπική κοινότητα.

Βρισκόμαστε σε μια θεσμική αποδόμηση που διαρκώς αυξάνεται και δε νομίζω ότι μπορεί κανείς να τη σταματήσει. Αλλά μπορώ να κατανοήσω και να προσανατολιστώ σε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Να φτιάξω ένα περιβάλλον τρυφερότητας, άμεσης επικοινωνίας (η τεχνολογία χρησιμεύει για να συντονιζόμαστε, αλλά δεν αντικαθιστά την ζωντανή επαφή, την επαφή από καρδιά σε καρδιά), και να δώσω δημιουργικές απαντήσεις που αποκαλύπτουν την οικονομική βία, την οικογενειακή βία, τη σεξουαλική βία, τη φυλετική βία, τη διάκριση που υφιστάμεθα και που ασκούμε.

Την καθημερινή μας δράση, τα ταλέντα μας και τις αρετές μας μπορούμε να τα κατευθύνουμε προς τη βοήθεια σε άλλους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες μέσα στην κατάρρευση αυτού του συστήματος. Δράσεις που ενώνουν, που εμψυχώνουν, που απαντούν στις άμεσες ανάγκες και που ντροπιάζουν τους ισχυρούς για την άμετρη κερδοσκοπία τους.

Είναι καλό να έχουμε υπόψη μας 4 προτάσεις για τη δράση με συνοχή:

– Την αναλογία στις δράσεις, έχοντας υπόψη ότι το πιο σημαντικό είναι η ζωή και η ελευθερία των ατόμων και κατά συνέπεια και η δική μας.

– Τη σκοπιμότητα των δράσεων μαθαίνοντας να υποχωρούμε μπροστά σε μια μεγάλη δύναμη και να προχωράμε όταν εξασθενεί.

– Την αυξανόμενη προσαρμογή σε αυτό το σύστημα της βίας, χωρίς να παραιτούμαστε, αλλά δεχόμενοι κάποιους αναγκαίους για την επιβίωση κώδικες, ενώ ενωνόμαστε για να μετατρέψουμε τους πρωτεύοντες: το οικονομικό σύστημα, τα χρέη και τη συνολική διαχείριση των κοινών αγαθών.

– Την αλληλεγγύη στις δράσεις, ξέροντας ότι όλοι είμαστε ένα, και πως αυτό που κάνω στον άλλο, το κάνω και σε μένα.

Κάτι πρέπει να κάνουμε. Όλοι μπορούμε να κάνουμε κάτι, ταπεινό, αλλά που κατευθύνει τη ζωή μας προς την ενότητα με τον εαυτό μας και προς την ενότητα με τους κοντινούς μας ανθρώπους. Ας αρχίσουμε από δω και πέρα μια ειλικρινή κατασκευή που μπορεί να αυξηθεί και να μας γεμίσει με νόημα.

Θέλω να θυμίσω την πνευματική άσκηση που μας πρότεινε ο Σίλο για τις εποχές των επιταχυνόμενων κρίσεων. Σε αυτήν την εποχή που μας αποξενώνει και όπου μπορεί να χαθούμε, θέλω να έρθω σε επαφή με αυτό που υπάρχει στο βάθος της καρδιάς μου. Με ένα αίτημα για την ενότητα της ζωής και την απομάκρυνση από την εσωτερική βία και την αντίφαση.

Σταμάτα για λίγες στιγμές, κάνε να σωπάσει αυτός ο βόμβος των ειδήσεων, των κινητών, της αναταραχής. Εισέπνευσε και φέρε αυτόν τον αέρα στην καρδιά σου και ταυτόχρονα ζήτα με δύναμη για την εσωτερική σου ειρήνη. Ζήτα από την ανάγκη σου, για την ενότητά σου, για να ξαναβρείς την τρυφερότητα και την εμπιστοσύνη προς τους αγαπημένους σου. Ζήτα να απομακρυνθείς από κάθε σκέψη που σε οδηγεί στη βία και την αντίφαση. Σταμάτα, εισέπνευσε, ζήτα για σένα και τους αγαπημένους σου.

Ας είμαστε προσεκτικοί και ας είμαστε στοργικοί στον τρόπο που φερόμαστε στον εαυτό μας και στους άλλους.

Μετάφραση: Pressenza Athens