Δεν εκπλήσσομαι που αυτή η κυβέρνηση έχει πέσει. Έχω μείνε έκπληκτος που κατάφερε να σταθεί. Χωρίς κοινωνικό όραμα, χωρίς κοινωνικό και περιβαλλοντικό σχέδιο, δημιουργήθηκε η κίτρινο-πράσινη κυβέρνηση με μοναδικό στόχο να επιτρέψει στις δύο δυνάμεις να αναλάβουν την εξουσία και να μπορέσουν να εδραιωθούν, καθεμιά για τον εαυτό της, κάνοντας κάθε κόμμα αυτό που κυρίως θα ενίσχυε τη συναίνεση στις δικές του εκλογικές βάσεις: την καταπολέμηση της μετανάστευσης, την πρόωρη συνταξιοδότηση (quota cento) και τον ενιαίο φόρο για τη Lega, την απόδοση -μέσω φόρου- της ιθαγένειας, ολίγον από ηθική της πολιτικής και μείωση των βουλευτών για το κόμμα των 5 αστέρων – M5S.
Επρόκειτο για μια αδιάφορη στάση και από τις δύο πλευρές, που βασιζόταν στην υπόθεση ότι τα ενδιαφέροντα του ενός κόμματος δεν θα έθεταν σε κίνδυνο τα ενδιαφέροντα του άλλου. Και αν και αυτό φαινόταν να πετυχαίνει αρχικά με επιλογές που προκάλεσαν ταλαιπωρία σε όσους δεν έχουν καθόλου δικαιώματα (μετανάστες) και εξασφάλισαν βελτιώσεις για ορισμένες κατηγορίες (συνταξιούχοι και άτομα χωρίς εισόδημα) χωρίς να απογοητεύσουν κανέναν επειδή δεν αύξαναν το χρέος, έφτασε η στιγμή να κληθούν να αντιμετωπίσουν ζητήματα για τα οποία υπάρχουν διαφορές, που μπορεί να προκύπτουν από εκλογικούς υπολογισμούς ή από αληθινή πεποίθηση. Αναφέρομαι ιδιαίτερα στην περιφερειακή αυτονομία και τα μεγάλα έργα, όπου ένα από τα δύο κόμματα έπρεπε να έρθει σε αντιπαράθεση με το εκλογικό σώμα του. Πως πήγε αυτή η συγκατοίκηση στην ουσία το γνωρίζουμε: η παρουσία στην κυβέρνηση επέτρεψε στον Σαλβίνι να κάνει τις ξενοφοβικές ακροβατικές επιδείξεις και να διπλασιάσει τη συναίνεση, ενώ το M5S έχει μειωθεί στο μισό, ακολουθώντας την αργή αλλά αμείλικτη πορεία του ηλιοβασιλέματος. Ένας μετεωρίτης που έχει εμφανιστεί με αυτόν τον τρόπο, εξαφανίζεται επειδή χωρίς ξεκάθαρες προθέσεις και ταυτότητα έχει φλόγα αχύρου και όχι διαρκείας. Πάνω στο ανάθεμα χτίζεις επευφημία, όχι κυβέρνηση. Για να κυβερνήσει ένα κόμμα τη χώρα χρειάζεται μια ιδέα για την κοινωνία και την οικονομία, η οποία, λυπάμαι που το λέω, στερείτα το M5S, ισορροπώντας ανάμεσα στην ανάπτυξη και την οπισθοδρόμηση, τον μερκαντιλισμό και την κατευθυνόμενη οικονομία, τον ευρωπαϊσμό και τον εθνικισμό, την αυτάρκεια και τον καταναλωτισμό, την αυστηρότητα και το χρέος.
Τώρα υπάρχουν δύο προβλήματα: η αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης και η κατασκευή ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου. Για την έκτακτη ανάγκη θα ήταν μια λύση να αναβληθούν οι εκλογές: θα χρησίμευε για να καλμάρει η συναίνεση στο πρόσωπο του Salvini που θεωρώ μια πραγματική απειλή για τον αυταρχισμό, τον ατομικισμό, το ξενοφοβικό πνεύμα, τη βούληση κατεδάφισης της κοινής ευρωπαϊκής στέγης. Μιλάμε για μια μεταβατική κυβέρνηση που επιδιώκει να διορθώσει τα χειρότερα μέτρα κατά της μετανάστευσης του περασμένου έτους, η οποία επιδιώκει να αποφύγει την αύξηση του ΦΠΑ, να σταματήσει τις σημερινές βιομηχανικές κρίσεις, να εισάγει διορθωτικές κινήσεις για περισσότερη ισότητα και την ενίσχυση των βασικών υπηρεσιών όπως η υγεία και η εκπαίδευση, να ενισχύσει την απασχόληση στον δημόσιο τομέα. Με λίγα λόγια που θα επιδιώξει να δώσει μια διαφορετική τροπή από τον αυστηρό νεοφιλελευθερισμό που μας επέβαλαν τα τελευταία χρόνια και που βοηθά την κακία να μεγαλώνει στη χώρα μας. Δεδομένης της κατανομής των δυνάμεων στο Κοινοβούλιο, δεν πιστεύω ότι είναι δυνατή η μακροπρόθεσμη κυβέρνηση. Για ένα διαρκές κυβερνητικό πρόγραμμα, χρειαζόμαστε ενότητα απόψεων που δεν υπάρχει σήμερα, οπότε είναι καλύτερο να είμαστε ειλικρινείς και να κάνουμε μόνο ό, τι μπορούμε να κάνετε, δηλαδή να περιορίσουμε τις ζημιές.
Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να εργαστούμε για την αναγέννηση ενός πολιτικού οράματος ικανού να ασχοληθεί με τους κόμβους που μας άφησαν πέντε αιώνες ανάπτυξης. Και εδώ δεν είναι απαραίτητο να κλείσουμε τον εαυτό μας στο παλιό εθνικιστικό όραμα που διαιρεί τον κόσμο σε σημαίες. Αντίθετα, χρειαζόμαστε ένα σαφές όραμα για τις αξίες και την επίγνωση ότι το πρόβλημα δεν είναι η Ευρώπη ως αρχή, αλλά η Ευρώπη ως εφαρμογή. Το πρόβλημα δεν είναι η Γερμανία, το πρόβλημα είναι ένα όραμα για την Ευρώπη που έχει θέσει τις μερκαντιλιστικές αρχές στο επίκεντρο της δικής της κατασκευής, από την οποία προήλθε η διαχείριση του ευρώ, η διαχείριση του δημόσιου χρέους, η αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών με βάση τη μείωση των μισθών και τα ολοένα ευνοϊκότερα φορολογικά συστήματα για τις επιχειρήσεις. Χρειαζόμαστε να αναγνωρίσουμε τα ιστορικά λάθη μας απέναντι στο νότο του κόσμου και να μάθουμε πώς να αλλάξουμε τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου και της συνεργασίας για να διορθώσουμε τις πιο σοβαρές στρεβλώσεις που προκαλούν σήμερα αναγκαστική μετανάστευση. Χρειαζόμαστε να σκεφτούμε ένα πραγματικό έργο οικολογικής μετάβασης, που δεν περιορίζεται στον ενεργειακό τομέα, αλλά επεκτείνεται στην κυκλική οικονομία και σε πιο ορθολογικές μορφές κατανάλωσης για να εξοικονομηθούν όλες οι πρώτες ύλες και να μειωθεί η παραγωγή των αποβλήτων. Η αναβολή των εκλογών θα μπορούσε να μας δώσει χρόνο να επαναφέρουμε τον πολιτικό διάλογο σχετικά με τα πραγματικά θέματα που έχουμε ενώπιόν μας και να καταστήσουμε σαφές ότι μόνο με ένα νέο όραμα εμπνευσμένο από την ένταξη, την ισότητα, το κοινό καλό και τη βιωσιμότητα μπορούμε να εξασφαλίσουμε όχι μόνο ένα μέλλον, αλλά επίσης, να βρούμε μια λύση στα πιο επείγοντα προβλήματα που μας διαταράσσουν σήμερα.
