Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
εκ μέρους της Human Rights Watch, θα ήθελα να σας συγχαρώ για την ορκωμοσία σας ως Πρωθυπουργού, μετά από τις εθνικές εκλογές της Ελλάδας.
Η Human Rights Watch είναι ανεξάρτητη μη κυβερνητική οργάνωση που παρακολουθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα σε περισσότερες από 90 χώρες ανά τον κόσμο. Επί μία και πλέον δεκαετία εργαζόμαστε στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Ελλάδα, καλύπτοντας θέματα που εκτείνονται από τα δικαιώματα των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων, ως την προστασία των ανηλίκων και ενηλίκων με αναπηρίες και των δικαιωμάτων των γυναικών.
Καθώς αναλαμβάνετε τα ηνία της εξουσίας στην Ελλάδα, σας στέλνουμε αυτήν την επιστολή για να επιστήσουμε την προσοχή σας σε ορισμένες από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τις οποίες ελπίζουμε η κυβέρνησή σας να αντιμετωπίσει κατά προτεραιότητα.
Κρατήσεις Ασυνόδευτων Ανηλίκων Μεταναστών
Τους τελευταίους μήνες, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων έχει κρίνει δύο φορές ότι η Ελλάδα παραβιάζει τις διεθνείς υποχρεώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων με την κράτηση ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών που φέρονται να βρίσκονται υπό «προστατευτική φύλαξη» σε κελιά εντός αστυνομικών τμημάτων και σε προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης σε ολόκληρη τη χώρα. Ένας αυξανόμενος αριθμός ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών υπό κράτηση αναγκάζονται να ζουν σε ακατάλληλες συνθήκες δίπλα σε ενήλικες που δεν γνωρίζουν. Τα παιδιά συχνά δεν μπορούν να λάβουν ιατρική φροντίδα, ψυχολογική συμβουλευτική, εκπαίδευση ή νομική συνδρομή. Λίγα εξ αυτών γνωρίζουν τον λόγο της κράτησής τους ή πόσο καιρό θα μείνουν πίσω από τα κάγκελα και έχουν μικρές πιθανότητες να προσφύγουν κατά της κράτησής τους.
Εξ όσων καταλάβαμε, πολλά ηγετικά στελέχη της αστυνομίας κατανοούν ότι η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί. Σας παροτρύνουμε να βάλετε άμεσα τέλος σε αυτήν την πρακτική και να βρείτε, για αυτά τα ασυνόδευτα παιδιά που βρίσκονται επί του παρόντος υπό κράτηση, θέσεις σε ανοικτές δομές με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης όπου μπορεί να τους παρέχεται φροντίδα και συμβουλευτική και να έχουν πρόσβαση σε νομική βοήθεια και σε άλλες βασικές υπηρεσίες.
Ιδρυματοποίηση Παιδιών με Αναπηρία
Τα παιδιά με αναπηρία στην Ελλάδα δεν λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται προκειμένου να προστατευθούν τα δικαιώματά τους και η καλή διαβίωσή τους. Πολλά είναι αναγκασμένα να ζουν σε ιδρύματα, μερικές φορές σε κλουβιά στο μέγεθος του κρεβατιού τους ή/και δεμένα στο κρεβάτι τους, με παντελή έλλειψη σεβασμού για τα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια και γενικότερα την καλή διαβίωσή τους. Η έλλειψη στήριξης που θα διασφάλιζε ότι τα παιδιά με αναπηρία μπορούν να διαβιώνουν ανεξάρτητα στην κοινότητα σημαίνει ότι τα παιδιά με αναπηρία παραμένουν σε ιδρύματα όταν ενηλικιώνονται και στις περισσότερες περιπτώσεις σε ολόκληρη τη ζωή τους.
Σας παροτρύνουμε να επικεντρώσετε τις προσπάθειές σας σε μια συστηματική μετάβαση από την ιδρυματοποίηση στη φροντίδα στο πλαίσιο οικογένειας και στην ανεξάρτητη διαβίωση μέσω της ανάπτυξης υπηρεσιών στήριξης των παιδιών με αναπηρίες και των οικογενειών τους, ενός πλήρως λειτουργικού και κατάλληλα χρηματοδοτημένου συστήματος αναδοχής και υιοθεσίας, ενός εύρωστου μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών υποστήριξης σε επίπεδο κοινότητας και μίας στρατηγικής αποϊδρυματοποίησης.
Παράνομες απωθήσεις Αιτούντων Άσυλο στην Τουρκία
Οι ελληνικές αρχές στον Έβρο εξακολουθούν παράνομα και με συνοπτικές διαδικασίες να απωθούν αιτούντες άσυλο στην Τουρκία, χωρίς πρώτα να εξετάζουν τις ανάγκες διεθνούς προστασίας τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κατά τις απωθήσεις υπάρχει και κακοδιαχείριση. Οι μαρτυρίες που συγκέντρωσε η Human Rights Watch συνάδουν με ευρήματα άλλων μη κυβερνητικών ομάδων, διακυβερνητικών φορέων και αναφορών στα ΜΜΕ. Η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ (UNHCR) έχει εκφράσει παρόμοιες ανησυχίες.
Σας παροτρύνουμε να διατάξετε την πλήρη παύση των απωθήσεων και άλλων επιστροφών με συνοπτικές διαδικασίες προς την Τουρκία από την περιοχή του Έβρου και να εκκινήσετε μία επίσημη έρευνα επί της πρακτικής.
Αιτούντες Άσυλο εγκλωβισμένοι στα Νησιά του Αιγαίου
Από το 2015 η Human Rights Watch έχει διεξαγάγει πολυάριθμες αποστολές έρευνας στα νησιά της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου, της Κω και της Λέρου, σε τοποθεσίες όπου οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο εισέρχονται στην Ελλάδα. Έχουμε διαπιστώσει επανειλημμένα ότι χιλιάδες αιτούντες άσυλο είναι εγκλωβισμένοι στα νησιά του Αιγαίου, οι περισσότεροι ζουν στα λεγόμενα «χοτ σποτ» προσφύγων, και αντιμετωπίζουν άθλιες συνθήκες που τους εκθέτουν σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, ενώ παρεμποδίζεται η πρόσβασή τους σε εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και άλλες βασικές υπηρεσίες.
Σας παροτρύνουμε να βάλετε τέλος στις συνεχιζόμενες πολιτικές γεωγραφικού περιορισμού των αιτούντων άσυλο στα νησιά, σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας το 2018, να μεταφέρετε άμεσα τους αιτούντες άσυλο στην ηπειρωτική χώρα και να ικανοποιήσετε τις ανάγκες προστασίας τους παρέχοντας πρόσβαση σε δίκαιες και αποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου και κοινωνικών υπηρεσιών όσο εξετάζεται η αίτησή τους.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής σας εκστρατείας, είπατε ότι επιθυμούσατε να μετατρέψετε τα κέντρα ταυτοποίησης και υποδοχής στα νησιά σε κέντρα κράτησης και να επισπεύσετε τις διαδικασίες ασύλου και επιστροφών στην Τουρκία. Ο μόνος τρόπος να αυξήσετε τον αριθμό ή την ταχύτητα των επιστροφών στην Τουρκία θα ήταν να αποδυναμώσετε τις ασφαλιστικές δικλείδες στη διαδικασία και συνεπώς να δημιουργήσετε πραγματικό κίνδυνο να βρεθούν οι αιτούντες άσυλο σε κίνδυνο κακοποίησης κατά παράβαση των υποχρεώσεων της Ελλάδας υπό τον νόμο περί προσφύγων και ανθρώπινων δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η θέσπιση ενός καθεστώτος κράτησης στα νησιά, κατά τις γραμμές που αναφέρθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία σας, θα αποτελούσε επίσης παράβαση των διεθνών νομικών υποχρεώσεων της Ελλάδας.
Αναγνωρίζουμε ότι η Ελλάδα σε σχέση με τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζει σημαντική και δυσανάλογη ευθύνη λόγω του Κανονισμού του Δουβλίνου και έχουμε επανειλημμένα καλέσει τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να εγκαθιδρύσουν και να θέσουν σε εφαρμογή έναν μηχανισμό επιμερισμού των ευθυνών. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση δεν αίρει τις υποχρεώσεις της Ελλάδας να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των πάντων στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από το εάν είναι μετανάστες ή όχι.
Διαχρονικά έχουμε συνεργαστεί στενά με τις ελληνικές αρχές για την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην χώρα. Ευελπιστούμε στην συνεργασία με την κυβέρνησή σας σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα.
Με εκτίμηση,
Hugh Williamson
Διευθυντής, Τμήμα Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας,
Human Rights Watch
