Οι σχολικές απεργίες των νέων για το κλίμα βρίσκονται σήμερα σε κάθε χείλη και υποστηρίζονται από 23.000 επιστήμονες στη Γερμανία, την Αυστρία και την Ελβετία. Για να ληφθούν πραγματικά, αποτελεσματικά μέτρα ενάντια στην κλιματική αλλαγή, είναι αναγκαίο ν’απομακρυνθούμε από το νεοφιλελεύθερο σύστημα με τα τεράστια για ορισμένους πλεονεκτήματα, εις βάρος της πλειοψηφίας του λαού και στο κέρδος της ευημερίας της κοινότητας και συνεπώς του περιβάλλοντος.

Πώς όμως ανακύπτει ένα νέο σύστημα πέραν του ακραίου καπιταλισμού ή του σοσιαλισμού; Ένα μέτρο που να συμβάλλει στην κοινωνική πρόνοια και να προστατεύει το περιβάλλον, τον αέρα μας, τα ύδατά μας, τα δάση μας, τα εδάφη μας και το κλίμα, που είναι δημόσια αγαθά;

Μία πιθανή απάντηση είναι η οικονομία για το κοινό καλό (GWO-Gemeinwohl-Okonomie). Ως οικονομία της ηθικής αγοράς, στηρίζεται κυρίως στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, που δεν κάνουν ανταγωνισμό για τα χρηματοοικονομικά κέρδη αλλά συνεργάζονται υπό τον στόχο για το κοινό καλό.

Η πρωτοβουλία GWO ιδρύθηκε πριν 7 χρόνια από τον Αυστριακό Christian Felber ο οποίος επιπροσθέτως, έγραψε ένα βιβλίο πάνω σ’αυτό το θέμα. Η πρωτοβουλία αυτή ήδη χαίρει της υποστήριξης τουλάχιστον 2.300 εταιρειών και κοινοτήτων, πανεπιστημίων και ιδιωτών επιπλέον.

Η επιχειρηματική δράση και μία καλή κοινή οικονομία δεν είναι αντιφατικές.
Η πρώτη τράπεζα της Γερμανίας, η Pioneer Bank και η συνεργατική Sparda-Bank του Μονάχου, που παράγει μία ισορροπία λαϊκών εκλεγμένων συμφερόντων από το 2011. Είναι η μεγαλύτερη συνεργατική τράπεζα της Βαυαρίας με πάνω από 300.000 μέλη και 46 υποκαταστήματα στην Άνω Βαυαρία. Τα μέλη της αποτελούνται από το 90% τουλάχιστον των υπαλλήλων μαζί με τις οικογένειές τους κάτι που αποδεικνύει ότι η οικονομική δραστηριότητα είναι δυνατή πρός όφελος όλων, δίχως να εξαρτάται από την πορεία των μετοχών και την κερδοσκοπία του χρηματιστηρίου. Η ιστοσελίδα Η οικονομία για το καλό όλων που δημιουργήθηκε ειδικά, προβάλλει τον προσανατολισμό της καλής οικονομίας της Sparda-Bank του Μονάχου και το τελευταίο ισοζύγιο δημοσίου συμφέροντός θα δημοσιευτεί σε μερικές εβδομάδες.

Υφίσταται ήδη ένα δημόσιο απόθεμα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Η BKK ProVita απόκτησε για δεύτερη φορά την επικύρωση σύμφωνα με τα κριτήρια της GWO. Είναι η πρώτη γερμανική εταιρεία ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης που είναι ουδέτερη στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και μαζί με δηλωμένη ένωση την ProVeg Deutschland, έλαβε το βραβείο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική προστασία για το από κοινού σχέδιο ”Επίδειξη δύναμης των φυτών” στην Κατοβίτσε. Είναι η πρώτη φορά που το βραβείο απονέμεται στη Γερμανία και για πρώτη φορά σε εταιρεία δημοσίων συμφερόντων.

Παρομοίως με τη Sparda Bank και τη BKK ProVital, υπάρχουν κι άλλες μικρές επιχειρήσεις και ειδικευμένες εμπορικές αγορές που εμπλέκονται, όπως: η Sonnentor, εταιρεία εμπορευματοποίησης φυτών που εφοδιάζει την ιστοσελίδα της με μία πληροφορία στην αναφορά της σχετική με το δημόσιο ενδιαφέρον και ετοιμάζει δέκα θέσεις-προτάσεις με ένα γενικότερο ενδιαφέρον. Επιπλέον, αρκετές πληροφορίες κι άλλα παραδείγματα είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα αυτού του οικονομικού προγράμματος: socialeecogood.org.

 

Η επιστήμη επιπρόσθετα, αναγνωρίζει τη GWO ώς μία δύναμη κοινωνικής καινοτομίας.

Δύο πρόσφατες έρευνες των πανεπιστημίων της Βαλένθια, του Φλένσμπουργκ και του Κιελου παρουσιάστηκαν στο πρώτο επιστημονικό συμπόσιο της GWO στη Βιέννη τον Φεβρουάριο. Κατέληξαν ότι το οικονομικό μοντέλο της GWO υπόσχεται περισσότερα ηθικά απ’ότι οικονομικά πλεονεκτήματα κι αξίζει τον κόπο να μιμηθεί και να ιδρυματοποιηθεί.

Σήμερα, η Σχολή Waldorf Wetterau είναι η πρώτη που διαθέτει μητρώο κοινωνικής βοήθειας. Ο θεσμός αυτός επιθυμεί επίσης να ενθαρρύνει άλλα διδακτικού χαρακτήρα συστήματα , να τοποθετήσει τα άτομα και το περιβάλλον στο κέντρο του ενδιαφέροντος και να εργαστεί με την παγκόσμια ισορροπία για το κοινό καλό. Έτσι, ανέπτυξε έναν οδηγό με τους συμμετέχοντες στη GWO, ούτως ώστε τα άλλα εκπαιδευτικά ινστιτούτα να μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να δημιουργήσουν το δικό τους κοινό καλό.

Οι Γερμανικές κι οι Αυστριακές κοινότητες μπορούν να συμβαδίσουν σύμφωνα με τη νόρμα της GWO.
Την προηγούμενη χρονιά, ο δήμος του Kirchanschoring στην Άνω Βαυαρία, έγινε ο πρώτος δήμος της Γερμανίας που διαθέτει μία πιστοποιημένη για το παγκόσμιο κοινό καλό. “Αυτός ο τύπος υπευθυνότητας για το μέλλον ανοίγει επιπλέον το δρόμο σε προόδους που δεν συγκεντρώνονται μόνο στα κριτήρια του πιό ισχυρού και του πλεονεκτήματος”, όπως διευκρίνησε στην Suddeutsche Zeitung, ο Alois Gluck πρώην πρόεδρος του Κοινοβουλίου και της κεντρικής επιτροπής των γερμανών καθολικών.

Οι δήμοι δίνουν επιπρόσθετα ένα καλό παράδειγμα, όπως η Frise του Βορρά. Bordelum, Breklum και Klixbull είναι οι πρώτοι δήμοι του βορρά της Γερμανίας που έλαβαν ένα πιστοποιητικό πρωτοβουλίας GWO για την ισορροπία του δημόσιου συμφέροντος.

Στην Αυστρία, οι Nenzing και Maderqui είναι οι δήμοι που στράφηκαν πρός το μέλλον, είναι πρωτοπόροι και περάτωσαν την διαδικασία της πιστοποίησης για το κοινό καλό. Ένα άλλο σημαντικό βήμα πάνω στο δρόμο για ένα καλύτερο μέλλον.

 

Το πρώτο θέμα GWO στους γερμανικούς δήμους.
Είναι συγκινητικό να βλέπει κανείς ολόκληρες πόλεις να έχουν προχωρήσει σε εφαρμογές στο ζήτημα της οικονομίας για το κοινό καλό. Είναι αυτό που έγραψε πρόσφατα η Stuttgarter Zeitung: Το αποτέλεσμα υπονοεί την αειφορία – πρός το παρόν, όπως η πόλη Βάιχινγκεν στο Enzechoue εάν προχωρούσε στην εφαρμογή θα ήταν πρωτοπόρα στην βιωσιμότητα. Στο εξής, η Στουτγκάρδη και το Μάνχαϊμ θα θέσουν σε εφαρμογή το σχέδιο GWO.

Και στο Έρλανγκεν, το δημοτικό συμβούλιο ψήφισε με τη σειρά του μία ενδεχόμενη εισαγωγή στην οικονομία για το κοινό καλό. Ο Gunther Moll ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου Παράδεισοι για όλους εμάς: πώς μπορούμε να τους φτάσουμε κι από που θ’αντλούσαν χρηματοδοτήσεις όπως επίσης κι ένθερμοι υποστηρικτές του σχεδίου GWO έριξαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το ζήτημα της GWO. Στη συνέχεια αυτού του άρθρου δημοσιεύουμε την ομιλία του που διεξήχθη στη πόλη του Έρλανγκεν.

Λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα της κοινωνικής ανισότητας, της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της απληστίας των επιχειρήσεων στις οποίες ενασχολούμαστε σήμερα στη κοινωνία μας, δεν υπάρχει καμμία δικαιολογία για να μη θεωρήσουμε την οικονομία του κοινού καλού ώς ένα εναλλακτικό οικονομικό και αειφώρο μοντέλο. Εάν οι τράπεζες, τα ασφαλιστικά ταμεία, οι επιχειρήσεις, οι τοπικές αρχές υιοθετήσουν την ιδέα θέττοντάς την σε λειτουργία με επιτυχία, θα πρέπει ευρέως νάσχοληθούμε, ιδιαιτέρως οι πολιτικοί . Κι εμείς θα πρέπει να υποστηρίξουμε τις απεργειακές κινητοποιήσεις των νέων για το κλίμα, καθώς για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι, θα πρέπει όχι μόνο ν’αυξήσουμε τη πίεση αλλά να προωθήσουμε τις λύσεις σε μία μεγαλύτερη κλίμακα. Η οικονομία του κοινού καλού αποτελεί ασφαλώς μέρος όλων των παραπάνω.
”Τίποτα δεν είναι πιό δυνατό από μία ιδέα της οποίας έχει έρθει η ώρα.” (Βικτώρ Ουγκώ)

Ομιλία του Gunther Moll[1] στο δημαρχείο του Έρλανγκεν στις 22.11.2018:
Κύριε Δήμαρχε, κυρίες και κύριοι:

Η οικονομία του κοινού καλού σημαίνει οικονομίες πρός όφελος όλων. Αυτό το ηθικό οικονομικό μοντέλο είναι μία διάφανη πυξίδα των αξιών που μαρτυρεί την εφαρμογή των αξιών της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της αλληλεγγύης, της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της δημοκρατικής συμμετοχής και της διαφάνειας σε μία κοινότητα ή μία επειχείρηση στο δημόσιο και το χρηματοοικονομικό της ισοζύγιο. Εδώ, η πόλη μας πρέπει να παίξει έναν ρόλο πρωτοπόρο το συντομότερο δυνατό, διότι η οικονομία του κοινού καλού βρίσκεται σε εξέλιξη. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

Το 2015, η οικονομία για το δημόσιο όφελος έφθασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όταν η Οικονομική και Κοινωνική Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε την παρακάτω γνώμη: “Το Οικονομικό, Κοινωνικό και Περιβαλλοντικό Συμβούλιο, εκτιμά ότι το οικονομικό μοντέλο του κοινού καλού θα έπρεπε να ενσωματωθεί στα νομικά κι εθνικά ευρωπαϊκά πλαίσια. Στόχος είναι να προχωρήσει η περάτωση της εσωτερικής αγοράς χάρη σε μία οικονομία πιό ηθική, θεμελιωμένη πάνω στις ευρωπαϊκές αξίες και μία συνεργατική ευρωπαϊκή υπευθυνότητα. Αυτό θα ενδυναμωθεί στη καρδιά του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ιδιαιτέρως από την ομάδα των Πρασίνων. Οι αντιπρόσωποι του GWO βρίσκονται τοποθετημένοι σε σημεία-κλειδιά στη λίστα”.

Το 2016, η οικονομία για το κοινό καλό έφθασε σε επίπεδο Κράτους, καθώς οι αρχές της ήταν η βάση για τη Συμφωνία της Συμμαχίας ανάμεσα στους Πράσινους του Bade-Wurttemberg και τους CDU του Bade-Wurttemberg 2016-2021. Το 2018 στην Έσση ήταν στο προεκλογικό πρόγραμμα των εθνικών εκλογών ”Οικολογία και Οικονομία: Η οικονομική πολιτική των Πράσινων είναι κοινή και βιώσιμη”. Μία ρήση: “Οι οικονομικές φόρμες όπως και τα συνεργατικά μοντέλα, η οικονομία της κοινωνικής ευημερίας, οι αλληλέγγυες οικονομίες ή τα δίκτυα φέρουν επιπλέον περιφερειακή αξία, περιβαλλοντική άποψη στην επιχειρηματική δράση και συνδυάζουν έτσι οικολογία και οικονομία. Είναι οι κινητήρες της καινοτομίας και θα έπρεπε να ενδυναμωθούν στην Έσση. Γι’αυτό το λόγο επιθυμούμε η Έσση να γίνει επιπροσθέτως μία συνεργατική χώρα“.

“Είμαι βέβαιος ότι, ακόμα και στην πόλη μας, δεν θ’αντιμετωπίσουμε κανένα πρόβλημα με τις ”εργατικές κατοικίες” εάν οι επενδυτές δεν επωμισθούν την αγορά την αγορά στέγασης με μόνο στόχο να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, αλλά σαν συνεργατικοί, όπως ένα από τα κύρια θεμελιώδη του κοινού καλού της οικονομίας”.

Δεν είναι όμως μόνο οι Πράσινοι. H πόλη Kirchanschoring βρίσκεται ήδη σε κινητικότητα, ένα πρόσφατο παράδειγμα αναφέρει η Suddeutsche Zeitung στις 19.11.2018: “Κοινωνικό, δίκαιο, αλληλέγγυο και βιώσιμο: Όπως η πρώτη εκκλησία στη Γερμανία, Kirchanschoring (περιφέρεια του Traunstein) όπου το ισοζύγιό της, δημιουργήθηκε εξ’ολοκλήρου σύμφωνα με τις αρχές της GWO. Για το λόγο αυτό, ο δήμος των 3300 αντιπροσώπων είναι εγγυητής και θα τιμηθεί αυτή τη Τρίτη. Η εθελοντική λογιστική της GWO επιτρέπει μία λεπτομερή περιγραφή της δράσης που βασίζεται στην αξία και την οικονομική δραστηριότητα μέσα στην κοινότητα”, όπως εξηγεί ο Hans-Jorg Birner, δήμαρχος της πόλης Kirchanschoring. Κατ’αυτό τον τρόπο, το εκκλησίασμά του, ακολουθεί το Βαυαρικό Σύνταγμα στο οποίο η δράση που προσανατολίζεται πρός το κοινό καλό είναι υποχρεωτική. Σύμφωνα με τη διεθνή ένωση για τη προώθηση της οικονομίας του κοινού καλού, μέχρι τις μέρες μας, 60 περίπου πόλεις και δήμοι οδηγούνται από τις αρχές της GWO. “Κατ’εμέ, αυτό το είδος ευθύνης για το μέλλον προετοιμάζει επιπρόσθετα το έδαφος για προόδους που δεν εστιάζουν μόνο στα κριτήρια του πιό γρήγορου και του καλύτερου,” υπογραμμίζει ο Alois Gluck, πρώην πρόεδρος του τοπικού κοινοβουλίου και της Κεντρικής Ένωσης Γερμανών καθολικών που θα έπρεπε να επέμβει κατά τη διάρκεια της τελετής.

Και το SPD επίσης, συμβαδίζει μ’αυτόν έχοντας ώς παράδειγμα την ένωση της περιφέρειας του Μάνχαϊμ. Μία ρήση στην ιστοσελίδα του αναφέρει: Η αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα, η καλπάζουσα φτώχεια κι η κλιματική αλλαγή σχεδόν ασταθής και ανθρώπινης προέλευσης αυξάνουν τις θεμελιώδεις ερωτήσεις πάνω στην οικονομική μας φόρμα και τον σημερινό μας τρόπο ζωής. Το κίνημα GWO βρήκε μία απάντηση σ’αυτές τις ερωτήσεις. Προσφέρει μία προσέγγιση για να υπερπηδήσει το βασικό πρόβλημα της σημερινής οικονομικής τάξης: Τη σύγχυση ανάμεσα στο στόχο (κοινό καλό) και τα μέσα (χρήμα). Ασκεί κριτική για τον τρόπο που ο στόχος είναι ν’αυξηθούν τα κέρδη είς βάρος της κοινωνικής πρόνοιας κι ευημερίας. Επομένως, απαιτεί η ευημερία του ατόμου και το περιβάλλον να γίνονται ο ανώτατος στόχος της οικονομικής δραστηριότητας. Σήμερα, πάνω από 2.000 επιχειρήσεις, 160 οργανισμοί και 9.000 ιδιώτες, υποστηρίζουν τη GWO σ’ολόκληρο τον κόσμο. Στην περιοχή Rhin-Neckar, η οικονομία του δημόσιου καλού έγινε ένα στοίχημα για τις επιχειρήσεις, τα δημαρχεία και τα σχολεία. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις ετοίμασαν ένα πρώτο μητρώο για το γενικό, κοινό καλό και μέσα στο σημερινό προϋπολογισμό της πόλης Μάνχαϊμ, ένας προϋπολογισμός διευθετήθηκε κι εγκρίθηκε για τις δημοτικές επιχειρήσεις. “Το Μάνχαϊμ γίνεται έτσι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Bade-Wurtemberg μετά τη Στουτγκάρδη, που δημιουργεί ένα ισοζύγιο δημοσίου ενδιαφέροντος για τις δημοτικές επιχειρήσεις, πλέον του χρηματοοικονομικού ισοζυγίου”.

Είναι βέβαιο ότι, σύμφωνα με τη γνώμη της διοίκησης, το Έρλανγκεν θα είναι πολύ μεγάλο για ένα ισοζύγιο του δημόσιου κοινού καλού, αλλά αυτό δεν αποτελεί επιχείρημα, καθώς η πόλη του Μονάχου ζήτησε πρόσφατα από την ομάδα Green-Pink μία λίστα εφαρμογής, τη λογιστική διαδικασία του δημόσιου κοινού καλού για την έναρξη ενός πιλοτικού σχεδίου σε μία δημοτική επιχείρηση και να την εφοδιάσει με τα απαραίτητα κεφάλαια. Κι οι υψηλές δαπάνες σε προσωπικό για τους προϋπολογισμούς κοινωνικής βοήθειας που απαιτούν τη γνώμη της διοίκησης δεν είναι ένα αρνητικό επιχείρημα, διότι, πρωτίστως, η οικονομική κατάσταση της πόλης μας είναι πολύ καλή και κατά δεύτερον, ένας προσανατολισμός γενικότερου ενδιαφέροντος είναι κάτι παραπάνω από βιώσιμος.

Μέχρι τώρα, η πόλη μας το Έρλανγκεν ήταν στη Γερμανία μία δραστήρια κοινότητα σε όρους κοινωνικής ευθύνης, περιβαλλοντικής συνείδησης και αειφορίας. Μία κατεύθυνση βιώσιμου κοινωνικού ενδιαφέροντος, στην οποία όλες οι αποφάσεις δίνουν απάντηση στο ερώτημα “Είναι στις υπηρεσίες της ανθρωπότητας, της φύσης και της ειρήνης;”, με στόχο να δημιουργηθεί ένα αίσθημα δημόσιου επικοινωνιακού κοινού καλού όπως συνεπώς λογικό για ένα ευήμερο και διαρκές μέλλον στη πόλη μας.

“Οφείλουμε, μέσα από το ενδιαφέρον για όλους τους πολίτες, να γίνουμε μία κοινότητα αλληλεγγύης που θα προβάλλει τακτικά τις δραστηριότητες αλληλοβοήθειας σ’εναν ισολογισμό αλληλεγγύης επαληθευμένο και δημοσιευμένο (με την αναφορά στην οικονομία της αλληλοβοήθειας) από το 2019. Θέλουμε να είμαστε στην πρώτη γραμμή για ένα από τα πιό σημαντικά σχέδια του μέλλοντος σαν ”πρωτοπόρος δήμος” και ”δήμος-πρότυπο”, όπως πολλοί άλλοι.

Ευχαριστώ.

[1] Ο καθηγητής Gunther Moll είναι διευθυντής του τμήματος ψυχικής υγείας για παιδιά κι εφήβους του πανεπιστημιακού νοσοκομείου του Έρλανγκεν. Δεσμεύεται υπέρ των δικαιωμάτων του παιδιού. Μαζί με τον γιό του Benjamin, προχώρησε το 2012 στη έκδοση ενός βιβλίου με τίτλο ”Die Kinderwagen Revolution” και το 2016 ”Η ριζική αλλαγή”: Πώς παιδιά, γονείς, παππούδες και γιαγιάδες άλλαξαν τη χώρα μας. Το 2018, με τις Sarah Benecke και Gunter Grzega προχώρησε στην έκδοση του ”Προάγγελος του Παραδείσου για όλους μας”. Ο Gunther Moll δεσμεύεται για την οικονομία του κοινού καλού, για την κοινότητα των ελεύθερων ψηφοφόρων του Έρλανγκεν. Ο Gunther Moll είναι μέλος του δημοτικού συμβουλίου.

——————
Μετάφραση από τα γαλλικά για την ελληνική Pressenza: Ανδρέας Παπαγγελόπουλος.