Συμμετείχα στη φοιτητική διαδήλωση #fridaysforfuture στο Μιλάνο και πραγματικά εντυπωσιάστηκα, ίσως 100 χιλιάδες άνθρωποι, πλημμύρα νέων με αφίσες και ενδείξεις που μαρτυρούν μια σημαντική προπαρασκευαστική εργασία. Ρώτησα μερικούς από αυτούς αν σκέφτονται να δώσουν συνέχεια στις ενέργειές τους: οι απαντήσεις, πολύ απλές, εξέφρασαν την ανάγκη να συνεργαστούν οι παγκόσμιες παρεμβάσεις με την αλλαγή της καθημερινής ζωής. “Θα πούμε στους γονείς μας να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας στο σπίτι, να επιλέγουν τα απόβλητα, να αποφεύγουν το πλαστικό – απάντησε ένα κορίτσι ηλικίας 14 ετών, προσθέτοντας αμέσως – ερχόμαστε από το San Donato Milanese και γνωρίζουμε πολύ καλά τις ευθύνες της Eni και εταιρειών, όπως η Saipem”.
Στην πλατεία, και για να γεμίσουν οι πλατείες σε όλο τον κόσμο, κατέβηκε η γενιά «χωρίς μέλλον», στην οποία οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης και της κλιματικής αλλαγής έχουν γίνει αντιληπτές, ως συνέπειες του αναπτυξιακού μοντέλου. Ο κίνδυνος μιας παγκόσμιας καταστροφής που προκύπτει από την υπερθέρμανση του πλανήτη συνυφαίνεται με την απουσία μελλοντικών προοπτικών στο χώρο εργασίας και με τη συνεχή καταστροφή του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, που παραδίδει τη ζωή τους στα χέρια της αγοράς και στερεί από αυτήν οποιαδήποτε κοινωνική προστασία.
Η διαμαρτυρία αυτών των νέων δεν γεννιέται ξαφνικά. Το μήνυμα της Greta Thunberg, ενισχυμένο από τα μέσα ενημέρωσης και ιδίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενήργησε ως πυροκροτητής και έφερε στο φως τους λόγους του αντι-φιλελεύθερου κινήματος παγκοσμιοποίησης που κάλυψε τις πλατείες του Σιάτλ το 1999, τότε τις τάξεις του πανεπιστημίου Porto Alegre, ακόμα τα τετράγωνα και τις πλατείες της Γένοβας το 2001. Αυτά τα περιεχόμενα επανεμφανίζονται μέσω καρστικών διαδρομών. Τότε ήταν δεκάδες χιλιάδες συνομηλίκων όσων βρίσκονται στους δρόμους και καταγγέλλουν τους κινδύνους της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης.
Στη Γένοβα ο Walden Bello, κοινωνιολόγος από τις Φιλιππίνες, ισχυρίστηκε ότι η σημερινή ανάπτυξη του καπιταλισμού θα προκαλούσε δραματική αλλαγή του κλίματος. Από τον Κοροόχο, από τους χώρους υγειονομικής ταφής του Ναϊρόμπι, ο πατέρας Αλεξ Ζανωτέλι πρόβλεψε μια συνεχή προσφυγή στον πόλεμο για να προστατεύσει τα πλούτη των λίγων. Από το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ η Susan George, του Διακρατικού Ινστιτούτου του Άμστερνταμ, ανακοίνωσε ότι εάν η χρηματοοικονομική οικονομία δεν είχε σταματήσει μια τρομακτική κρίση θα είχε σάρωσει την Ευρώπη και πέρα από αυτήν. Δεν το πίστευαν και οι συνέπειες σήμερα είναι εκεί για να τις δουν όλοι.
Η Σούζαν Τζορτζ, ανοίγοντας το Κοινωνικό Φόρουμ της Γένοβας το 2001, δήλωνε: “Αυτό είναι το πρώτο μαζικό κίνημα στην ιστορία που δεν ζητά τίποτα για τον εαυτό του, αλλά απλά θέλει δικαιοσύνη για ολόκληρο τον κόσμο”. Σήμερα, μετά από 18 χρόνια, αυτοί οι νέοι γνωρίζουν ότι διακυβεύεται το δικό τους μέλλον, σε έναν κόσμο όπου το 8,6% έχει το 85,6% του πλούτου (Credit Suisse 2017).
“Δεν υπάρχει σχέδιο B”. “Αλλαγή του συστήματος, όχι του κλίματος”, “Σταματήστε την αλλαγή του κλίματος, ξεκινήστε την πολιτισμική αλλαγή”. Από τα συνθήματα και τα σημάδια που είναι ορατά σε διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο προκύπτει σαφέστατα η σχέση μεταξύ δικαιοσύνης και κλιματικής αλλαγής, μεταξύ περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και κοινωνικής δικαιοσύνης. Πιθανόν πολλοί από αυτούς τους νέους δεν γνωρίζουν τα κοινωνικά κινήματα που προηγήθηκαν αυτών. Μα οι σπόροι εργάζονται υπόγεια, δεν φαίνονται και μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλα φυτά. «Όσο μεγάλο και να είναι το δέντρο baobab, έχει πάντα έναν μικρό σπόρο ως γονέα», λέει ένα γνωμικό της Μαδαγασκάρης. Αρκετοί σπόροι έχουν σπαρθεί αυτά τα χρόνια, μερικοί ποτισμένοι με αίμα, από τον Chico Mendes στην Berta Càceres, για να αναφέρουμε μόνο τα πιο γνωστά.
Τώρα, αυτό το κίνημα ανθίζει σε όλο το κατεστημένο, από τα μεγάφωνα και από τις αρχές ολόκληρου του κόσμου: σαν να ήταν ένα μικρό μωρό, προφανώς αβλαβές, να χαϊδεύεται κατά βούληση. Πολλοί αυτουργοί αυτών των νέων είναι ακριβώς αυτοί που ευθύνονται για την τρέχουσα κοινωνική και περιβαλλοντική κατάσταση, σήμερα κολακεύουν τα παιδιά καθώς προσπαθούν να κρύψουν τα πρόσωπα των υπεύθυνων και να κατευθύνουν το δρόμο προς τους γενικούς στόχους. Αλλά ο χρόνος ανήκει σε αυτούς τους νέους ανθρώπους, στην ικανότητά τους για αυτο-οργάνωση και αυτοδιάθεση.
Εάν αντισταθούν, αν καταφέρουν να μετατρέψουν τις διαμαρτυρίες τους σε ένα κίνημα που μπορεί να καλέσει τις τράπεζες ονομαστικά, τις πολυεθνικές που είναι υπεύθυνες για την ανάληψη γης, την αρπαγή του νερού, την κατασκευή μεγάλων φραγμάτων που εξαναγκάζουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, τη γεώτρησης πετρελαίου και ενός μοντέλου ανάπτυξης βασισμένου σε υδρογονάνθρακες… Αν εντοπίσουν τα λάθη των πολιτικών που θυσιάζουν το μέλλον του πλανήτη μας για τα στρατοσφαιρικά κέρδη ενός μικρού αριθμού ανθρώπων, αν θέσουν στο επίκεντρο της δράσης τους την αναπόσπαστη σχέση μεταξύ της αντιμετώπισης της φτώχειας και της άδικης κατανομής του πλούτου και του αγώνα για την υπεράσπιση του πλανήτη… Αν συμβούν αυτά, το ισχύον σύστημα και οι φορείς του θα αρχίσουν να τους επιτίθενται, να νομιμοποιούν με κάθε τρόπο την καταστροφή και στη συνέχεια θα ξεκινήσουν μια καταστολή, χωρίς βελούδινα γάντια.
Δεν θα είναι πλέον ένα παιχνίδι τότε, δεν θα υπάρχει ένα παιχνίδι που θα είναι «χαϊδεμένο», αλλά ένα παγκόσμιο κίνημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί γιατί αγωνίζεται να αλλάξει την τρέχουσα παγκόσμια τάξη. Και το διακύβευμα, όπως εξηγεί η παγκόσμια περιβαλλοντική αναφορά των Ηνωμένων Εθνών για το 2019, θα είναι η ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων και χιλιάδων ζωντανών ειδών. Ο χρόνος που είναι διαθέσιμος σε όλους μας για να αλλάξουμε την πορεία της ιστορίας είναι πραγματικά περιορισμένος.
——————-
Μετάφραση από τα ιταλικά για την ελληνική Pressenza: Κλεοπάτρα Νικολού.
