Μετά την απόκτηση του διπλώματός σου στην αναπτυξιακή ψυχολογία και την επικοινωνία, τι είναι αυτό που σε παρακίνησε να εγκαταλείψεις την Ιταλία;
Ήμουν εθελοντής στη Νότια Αμερική και επιθυμούσα να πραγματοποιήσω αποστολές στο εξωτερικό. Ο καθηγητής με τον οποίο απόκτησα το δίπλωμά μου, με είχε φέρει σε επαφή με την ένωση ”Psicologi per i popoli” (Ψυχολόγοι για τα έθνη) στο Τορίνο, με με την οποία είχα την τιμή και τη χαρά να συνεργαστώ στη Τσιάπας και το Έλ Σαλβαδόρ.
Τί ακριβώς έκανες;
Δούλεψα με τα μέλη της Ένωσης του Τορίνου στη Santa Marta του Ελ Σαλβαδόρ και τη συνοικία του Altamirano στη Τσιάπας, για την παραγωγή κοινωνικών καρτών ταυτοποιώντας διάφορους ανθρώπινους πόρους, σημεία κινδύνου και σημεία συνάθροισης. Αναλύσαμε τις υπάρχουσες ψυχοκοινωνικές πραγματικότητες στις περιοχές αυτές και συνομιλήσαμε με ανθρώπους που έχουν ενεργό κοινωνικό ρόλο. Επιπλέον, σ’αυτή την πρώτη φάση, οργανώσαμε με τα μέλη της Ένωσης του Τορίνου, μαθήματα και σεμινάρια για τις νοσοκόμες σε ένα νοσοκομείο καθώς και για άτομα, ευαισθητοποιημένα σε θέματα ηθικής της υγείας. Η ιδέα ήταν να διδάξουμε μία επιχειρησιακή ομάδα παραγωγών στη ψυχική υγεία που θα ενεργοποιούσαν τους ήδη υπάρχοντες πόρους και θα οικοδομούσαν ένα προληπτικό κοινωνικό δίκτυο απέναντι στα διάφορα ψυχοκοινωνικά προβλήματα.
Πέρασα τη δεύτερη φάση σε στενή επαφή με τον τοπικό πληθυσμό και παρατήρησα με σκοπό να εμβαθύνω στην εγχώρια Αϊτιανή οπτική για τον κόσμο και να γνωρίσω τις παρούσες ψυχοκοινωνικές καταστάσεις στις αγροτικές κοινότητες και τα χωριά που βρίσκονταν διάσπαρτα σ’όλη την περιοχή. Μερικές φορές, οι άνθρωποι μου ζητούσαν αμέσως να τους επισκεφτώ στο σπίτι λόγω προβλημάτων που σχετίζονταν με κοινωνικά και ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Μετά από μία σειρά προσκλήσεων για επισκέψεις σε οικογένειες και έχοντας δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τον τοπικό πληθυσμό, εισήλθα στα βαθιά των συνοικιών. Χάρη στη πρόσκληση συναίνεσης και στη μάχη για την κατοχή με άτομα από διάφορες περιοχές της περιφέρειας της χώρας, δημιουργήσαμε κοινωνικά σχέδια με σκοπό να συμπεριλάβουμε διάφορες ηλικιακές ομάδες, για να προάγουμε τη συνεργασία και την επαφή ανάμεσα τους και να φτιάξουμε ένα κοινωνικό δίκτυο που να στέκεται εμπόδιο σε ψυχοκοινωνικά προβλήματα, όπως την αυτοκτονία, τον αλκοολισμό, τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, την οικογενειακή βία κλπ.
Τα σχέδια προς πραγματοποίηση, τα επιλέξαμε με τον τοπικό πληθυσμό, για παράδειγμα, έναν κοινοτικό φούρνο που βοήθησε στη δημιουργία ενός κοινωνικού δικτύου και ενθάρρυνε τις γυναίκες να ξεφύγουν απ’το νοικοκυριό και να γίνουν λίγο περισσότερο οικονομικά αυτάρκεις. Προσπαθώ να μην επιβάλλω αλλά να εξασκήσω την ενσυναίσθηση της ακρόασης και να συστήσω τον διάλογο. Προσπαθώ να κάνω πρόληψη, να αιτιολογήσω και να εξηγήσω την κατάσταση, από εκεί και πέρα, οι άνθρωποι είναι εκείνοι που αποφασίζουν. Στη συνέχεια, αφοσιώνομαι όσο είναι δυνατό στο να δουλέψω πάνω στην ταυτότητα των αυτοχθόνων, λόγω των θλιβερών διακρίσεων και του ρατσισμού που συνιστούν μία πραγματικότητα.
Έπειτα, ξεκίνησα να εργάζομαι με έναν γιατρό, έναν μεξικανό αντιπρόσωπο του οργανισμού ”Doctors For Global Health” που με μύησε στην πραγματικότητα των αγροτικών κοινωνιών των Ζαπατίστας. Αυτό με βοήθησε αρκετά να αναπτύξω μία κριτική συνείδηση για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Με τον γιατρό, ασχολούμαστε με τα μαθήματα-σεμινάρια για τους ιμπρεσάριους της υγείας στις διάφορες κοινότητες, μαθήματα που διαρκούν πολλές μέρες.
Αυτό σας έδωσε τη δυνατότητα να μάθετε περισσότερα γύρω από την κατάσταση στη Τσιάπας;
Ναί, χωρίς καμία αμφιβολία. Ο γιατρός δεν εργάζεται παρά μόνο στις κοινότητες των Ζαπατίστας (έτσι εγώ έχω αναλάβει τις υπόλοιπες). Τώρα, ζω σ’ένα δωμάτιο του σπιτιού του που λόγω της απλότητας και της απουσίας κάποιων βασικών ανέσεων, αναγκάζομαι να ζητήσω κάτι από τις τοπικές οικογένειες για να φάω. Αυτή η κατάσταση μου δίνει τη δυνατότητα να εμβαθύνω τις γνώσεις μου πάνω στο δυναμισμό και την κουλτούρα των οικογενειών αυτών και να αποκτήσω ισχυρούς ανθρώπινους δεσμούς.
Είχα την ευκαρία να γνωρίσω κατά ένα μέρος τους Ζαπατίστας κι από το λίγο που διέκρινα, μπορώ να πω ότι προσπαθούν να φτιάξουν έναν διαφορετικό κόσμο, ακόμα κι αν πιστευώ ότι η αληθινή επανάσταση είναι εσωτερική. Νομίζω πώς ένας καλύτερος κόσμος πρέπει να ξεκινήσει να οικοδομείται μέσα μας έτσι ώστε να καταφέρουμε να προχωρήσουμε με συνείδηση. Οι Compas, όπως αποκαλούμε τους Ζαπατίστες, προσπαθούν να είναι ανεξάρτητοι από το μεξικανικό καπιταλιστικό σύστημα. Οι κοινότητές τους βρίσκονται συχνά στο περιθώριο και υπάρχουν σταθερές εντάσεις με τις μη οργανωμένες κοινότητες. Τα νοσοκομεία και τα σχολεία τους δεν αναγνωρίζονται απ’το επίσημο Μεξικανικό κράτος, μολονότι οι μη αυτόνομες κοινότητες λαμβάνουν οικονομικούς πόρους, σχέδια και υλικά αγαθά από την κυβέρνηση.
Σχεδόν όλοι είναι αγρότες και οι υγειονομικές συνθήκες είναι αβέβαιες, με το νερό να είναι μολυσμένο, περιπτώσεις υποσιτισμού, ελονοσία και πλήθος άλλων προβλημάτων κονωνικής πάντα προελεύσεως.
Πώς έγινε η προσαρμογή και η αποδοχή σας στην κοινότητα;
Έμαθα μερικώς μία τοπική Αϊτινή γλώσσα διότι ήθελα να καταλαβαίνω το τοπικό περιβάλλον πέραν από τους πολιτισμικούς φραγμούς. Στην αρχή όμως δεν μπορούσα ν’αποφύγω μία σχετική κριτική εξ’αιτίας της δυτικής μου εμφάνισης. Η μάθηση μίας γλώσσας είναι για μένα συνώνυμο της γνώσης της τοπικής κουλτούρας. Επιπλέον, μαθαίνει κανείς να χρησιμοποιεί άλλα εργαλεία, άλλα σχήματα σκέψης με τα οποία αντιλαμβάνεται το περιβάλλον γύρω του και τον εσωτερικό του κόσμο. Έτσι κι αλλιώς, μαθαίνουμε άλλους τρόπους για να σκεπτόμαστε. Η περιέργεια, το ενδιαφέρον και όλο αυτό το άνοιγμα με βοήθησαν να εισχωρήσω στον πολιτισμό τους, να γίνω αποδεκτός και να εργαστώ μαζί τους. Χρόνο με το χρόνο, εδραιώθηκε όπως είπα ήδη, μία σχέση εμπιστοσύνης που με οδήγησε να μυηθώ όλο και περισσότερο σε τέτοιο βαθμό που αποτελώ πλέον μέρος της συνάθροισης της Ινδικής ”Μάγια” Θεολογίας. Κατάφερα να γνωρίσω προσωπικότητες που σχετίζονται με την παραδοσιακή ιατρική, θεραπευτές, βοτανολόγους κλπ και να συνεισφέρω σε μία εργασία διάσωσης του πολιτισμού τους. Τώρα, συνεχίζω με τις ενεργές δράσεις στη χώρα και τις δραστηριότητες με τους παραγωγούς υγείας, αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο από πριν.
Ποιες είναι αυτές οι δραστηριότητες;
Οι παραγωγοί είναι προσωπικότητες που έχει επιλέξει η κοινότητα, άνδρες και γυναίκες που επισκέπτονται τα άτομα στο σπίτι. Αποφασίζουν το θέμα των μαθημάτων ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες. Κοιμόμαστε στα σπίτια τους κι αυτή η βαθύτατα ανθρώπινη επαφή με βοήθησε να υπερνικήσω τους προσωπικούς μου φραγμούς και να καταλάβω ότι οι διαχωρισμοί, ο ρατσισμός, τα σύνορα υπάρχουν γιατί βρίσκονται μέσα μας και θα υπάρχουν μέχρι τη στιγμή που θα βρούμε τις ρίζες τους και θα τις μεταμορφώσουμε.
Τί σας προσέφερε όλη αυτή η εμπειρία;
Μία μεγάλη εσωτερική ανάπτυξη, μία πνευματική εξέλιξη, τη δυνατότητα να αισθάνομαι χρήσιμος, να βοηθώ τους άλλους και να γίνω ένα καλύτερο άτομο, ένα άτομο ευτυχισμένο. Για μένα είναι ένα καθήκον, ένα σχέδιο ζωής, η έκφραση των βαθύτερων αξιών μου, της αγάπης, της συνεργασίας και της ανθρωπιάς. Πρέπει να ενδυναμώσουμε τους συνδέσμους μεταξύ αυτών που μοιράζονται τις ίδιες αξίες. Αυτό είναι εξίσου καλό και όχι καθορισμένο ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο.
——————–
Μετάφραση στα γαλλικά για την ελληνική Pressenza: Ανδρέας Παπαγγελόπουλος.
