Μέσα στη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική κρίση με τους προσφυγικούς πληθυσμούς, η Σάμος είναι το νησί του Αιγαίου που συχνά ξεχνάμε. Βρίσκεται υπό τη σκιά της Λέσβου, οι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι με τη Μόρια και τις εικόνες της. Ωστόσο, πρόσφατα το κέντρο υποδοχής στο Βαθύ της Σάμου μπήκε και αυτό στη συζήτηση. Ωστόσο, τους τελευταίους 6 μήνες ο πληθυσμός των προσφύγων στο νησί έχει αυξηθεί και τους τελευταίους μήνες του 2018 και τις πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου του 2019 κυμάνθηκε μεταξύ 4.000 και 5.000 ατόμων. Το Κέντρο Υποδοχής έχει επίσημη χωρητικότητα κάτω των 700 ατόμων και ως εκ τούτου η πλειοψηφία των ανθρώπων ζουν αυτή τη στιγμή εκτός των περιφράξεων του κέντρου σε μια περιοχή που αναφέρεται ως «η ζούγκλα».
Πριν από αυτή την αύξηση των αριθμών, όταν έφτανες για πρώτη φορά στο νησί συναντούσες τη Frontex, γινόταν ταυτοποίηση και καταγραφή, και στη συνέχεια βρισκόσουν στο χώρο του Κέντρου Υποδοχής, είτε μέσα σε ένα κοντέινερ είτε σε μια σκηνή. Τώρα, εξαιτίας του υπερβολικού πληθυσμού και του συνωστισμού, η διαδικασία καταγραφής παραμένει η ίδια, αλλά σε στέλνουν στη «ζούγκλα» για να βρεις ένα μέρος για τον ύπνο και να αγοράσεις μια σκηνή από ένα από τα καταστήματα στο Βαθύ. Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων οικογενειών με μικρά παιδιά και ασυνόδευτοι ανήλικοι, ζουν σε αυτοσχέδιους χώρους που βασίζονται σε ξύλινες παλέτες, πέτρες και μουσαμάδες για να χτίσουν μόνοι τους ένα καταφύγιο για να προφυλαχτούν από τις ακραίες καταιγίδες που πλήττουν το νησί το χειμώνα. Το φαγητό παρέχεται από το κέντρο υποδοχής, αν και η ουρά για να πάρεις κάθε ένα από τα τρία γεύματα την ημέρα που δικαιούσαι είναι, σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, 5 ώρες στην ουρά. Οι συνθήκες αυτές είναι ένα συνεχές βάρος, η διαδικασία ασύλου μπορεί να πάρει από μερικούς μήνες έως ενάμιση χρόνο, ενώ οι άνθρωποι αισθάνονται εγκλωβισμένοι, στο κενό και με περιορισμένη πρόσβαση σε δικαιώματα και ελευθερίες καθώς είναι εγκλωβισμένοι στο νησί μέχρι να τους χορηγηθεί μια κάρτα.
Υπό αυτές τις συνθήκες δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι διαμαρτυρίες είναι κάτι σύνηθες. Ο πληθυσμός των προσφύγων διαμαρτύρεται για τις άθλιες συνθήκες του καμπ, τις ανεπαρκείς παροχές του καμπ, καθώς και τη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα, η οποία κρατάει τους ανθρώπους σε μια ασταθή κατάσταση για μήνες, εβδομάδες ή ακόμη και χρόνια. Σήμερα, τα πράγματα άλλαξαν και είναι εμφανής μια αυξημένη αστυνομική παρουσία γύρω από το κέντρο υποδοχής στο Βαθύ. Η μπροστινή είσοδος του καμπ είναι πλέον φρουρούμενη και απρόσιτη. Οι χημικές τουαλέτες στη «ζούγκλα», που είχαν εγκατασταθεί πρόσφατα, έχουν ξηλωθεί, δημιουργώντας ένα οδόφραγμα στον κεντρικό δρόμο προς το καμπ. Επιπλέον, έχουν σηκωθεί σύννεφα καπνού από τα σκουπίδια που καίγονται πάνω από όλο το καμπ και τα βουνά. Ενώ είναι δυνατή η έξοδος από το καμπ μέσω της κάτω εξόδου, μέσω μιας πόρτας, το μεγάφωνο μέσα στο κέντρο υποδοχής, το οποίο είναι ο κύριος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ της διαχείρισης του καταυλισμού και του προσφυγικού πληθυσμού, ανακοινώνει τις ακυρώσεις των συνεδριάσεων ασύλου που είχαν προγραμματιστεί για σήμερα.
Υπάρχει, μέσα σε αυτό το χώρο, μια αισθητή ένταση μεταξύ των κατοίκων του κέντρου υποδοχής και της αστυνομίας, περιμένοντας να δούμε τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Η αστυνομική παρουσία δεν είναι μόνο στο κάτω και στο πάνω μέρος του κέντρου υποδοχής, αλλά στους δρόμους μέσα και έξω. Έχουν κλομπ και ορισμένοι κρατούν ασπίδες. Οι διαδηλωτές, που είναι ειρηνικοί τις τελευταίες ημέρες, ζητούν δικαιώματα στην ελευθερία και στην υγειονομική περίθαλψη. Ωστόσο, η ατμόσφαιρα μέσα και γύρω από το κέντρο υποδοχής στο Βαθύ έχει αλλάξει, καθώς οι περιορισμοί στην πρόσβαση έχουν αυξηθεί και είναι τεταμένη. Οι άνθρωποι έχουν εγκλωβιστεί σε αυτό το νησί με ελλιπή ενημέρωση σχετικά με το πότε θα μπορέσουν να φύγουν και σε ολοένα και χειρότερες συνθήκες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι αυξημένες εντάσεις δεν αποτελούν έκπληξη. Υπάρχει ανάγκη μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης σχετικά με τις συνθήκες σε αυτό το νησί και μεγαλύτερη διαφάνεια σε μια διαδικασία που κρατά τους ανθρώπους εδώ για 18 μήνες περιορισμένους κα χωρίς ελευθερίες.
Amanda Russell Beattie (Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Άστον)
Gemma Bird (Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ)
Μετάφραση από τα Αγγλικά: Pressenza Athens
