Ομιλία της Διεθνούς Προέδρου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Διακυβερνητική Διάσκεψη για την υιοθέτηση του Παγκόσμιου Συμφώνου για την Ασφαλή, Ομαλή και Τακτική Μετανάστευση.
Μαρακές, Μαρόκο, 11/12/2018
«Σας ευχαριστώ που είστε εδώ σήμερα, που ήρθατε για να συζητήσουμε για τις προκλήσεις της μετανάστευσης.
Πρόκειται για ένα ζήτημα που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει η κάθε χώρα μεμονωμένα. Πρέπει να αντιμετωπιστεί συλλογικά και, το σπουδαιότερο, ανθρωπιστικά.
Την περασμένη εβδομάδα, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αναγκάστηκαν να διακόψουν τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο. Μια ενορχηστρωμένη και κακόβουλη εκστρατεία νομικών επιθέσεων και διοικητικών εμποδίων είχε ως αποτέλεσμα το πλοίο πάνω στο οποίο εργαζόμασταν –το Aquarius– να μην έχει πλέον άδεια να βγει από το λιμάνι, πόσο μάλλον να διασώζει ανθρώπους που κινδυνεύουν να πνιγούν στη Μεσόγειο.
Με την εξουδετέρωση του Aquarius, χάθηκε η βασικότερη ανθρωπιστική και νομική επιταγή: η διάσωση ζωών στη θάλασσα.
Την περασμένη εβδομάδα, 15 άνθρωποι που βρίσκονταν αβοήθητοι σε μια βάρκα στα ανοιχτά των ακτών της Λιβύης πέθαναν από τη δίψα και την πείνα. Πόσοι άλλοι μπορεί να πεθαίνουν ή να πνίγονται, χωρίς καν να το αντιλαμβάνεται κανείς;
Με την εξουδετέρωση του Aquarius, χάθηκε η βασικότερη ανθρωπιστική και νομική επιταγή: η διάσωση ζωών στη θάλασσα.
Πολίτες και δήμαρχοι σε όλη την Ευρώπη έχουν κινητοποιηθεί για να δεχτούν διασωθέντες και να δείξουν την ανθρωπιά τους. Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αρνηθεί να προσφέρουν δυνατότητα έρευνας και διάσωσης και, το χειρότερο, έχουν σαμποτάρει τις προσπάθειες άλλων φορέων να σώσουν ανθρώπινες ζωές.
Η διάσωση ζωών είναι αδιαπραγμάτευτη. Η διάσωση ζωών είναι αυτό που κάνουμε, αυτό για το οποίο θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και αυτό που σας ζητάμε να υπερασπιστείτε. Η διάσωση ζωών είναι θεμελιώδες μέρος του Παγκόσμιου Συμφώνου.
Ανεξάρτητα από το εάν τα κράτη επιλέξουν να υιοθετήσουν το σύμφωνο αυτό ή όχι, δεσμεύονται από εθνικούς, περιφερειακούς και διεθνείς νόμους. Το σύμφωνο αυτό βασίζεται στις ισχύουσες υποχρεώσεις, που απαγορεύουν τη μεταχείριση των ανθρώπων ως εμπορεύματος, όπου κι αν βρίσκονται. Ανεξάρτητα από το γιατί οι άνθρωποι εγκατέλειψαν τον τόπο προέλευσής τους, χρειάζονται προστασία από τη βία και την εκμετάλλευση.
Σε όλο τον κόσμο, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι μετακινούνται. Δεν πρόκειται να εξαφανιστούν.
Από τα σύνορα της Νότιας Αφρικής και του Μεξικού στις ακτές της Μαλαισίας, της Ινδονησίας και της Ευρώπης. Από τη Λιβύη στο Ναουρού και την Ερυθρά Θάλασσα: οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με τη βαρβαρότητα των τωρινών μεταναστευτικών πολιτικών.
Είμαστε σοκαρισμένοι από την κλίμακα της βίας και του πόνου που πλήττουν τους ανθρώπους: όσους είναι εγκλωβισμένοι σε νομικό αδιέξοδο εξαιτίας των κρατικών παρεμποδίσεων, όσους βρίσκονται σε αυθαίρετη κράτηση και όσους κακοποιούνται από τους διακινητές.
Αυτές οι επίσημες πολιτικές μεγαλώνουν τον πόνο εκατομμυρίων ανθρώπων.
Πρέπει να αντικρίσουμε την πραγματικότητα: οι απάνθρωπες πολιτικές που έχουν θεσπιστεί για να αποτρέψουν τη μετανάστευση δεν σταματούν τους ανθρώπους που μετακινούνται. Οι πολιτικές αυτές ενισχύουν τους διεφθαρμένους αξιωματούχους και τις εγκληματικές συμμορίες που κερδίζουν σε βάρος ευάλωτων ανθρώπων. Οι πολιτικές αυτές αντιμετωπίζουν τους ευάλωτους ανθρώπους ως εγκληματίες και τους ρίχνουν στα χέρια εκείνων που τους εκμεταλλεύονται αδίστακτα.
Είτε οι πολιτικές αυτές είναι απλώς άστοχες είτε είναι προϊόν συνεννόησης με διεφθαρμένους και εγκληματίες, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: δεν καταφέρνουν να σταματήσουν τη μετανάστευση και σκοτώνουν ανθρώπους.
Ως Διεθνής Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, έχω δει σπαρακτικές εικόνες. Ορισμένες από αυτές ήταν σε κέντρα κράτησης στη Λιβύη πέρυσι. Άνθρωποι σε απόγνωση, στοιβαγμένοι σε άθλιους χώρους, εγκλωβισμένοι, χωρίς καμιά ελπίδα.
Άντρες και γυναίκες περιέγραφαν την ακραία βία και εκμετάλλευση που είχαν υποστεί στη διάρκεια του ταξιδιού τους. Γυναίκες ανέφεραν ότι είχαν βιαστεί και στη συνέχεια τις είχαν αναγκάσει να τηλεφωνήσουν στην οικογένειά τους για να ζητήσουν χρήματα. Ασυνόδευτοι ανήλικοι και έγκυες γυναίκες, σε υπόγεια χωρίς ιατρική φροντίδα. Με δάκρυα στα μάτια τους, να ικετεύουν για την ελευθερία τους.
Ως Διεθνής Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, έχω δει σπαρακτικές εικόνες. Ορισμένες από αυτές ήταν σε κέντρα κράτησης στη Λιβύη πέρυσι. Άνθρωποι σε απόγνωση, στοιβαγμένοι σε άθλιους χώρους, εγκλωβισμένοι, χωρίς καμιά ελπίδα.
Παρά τα εκτενή δημοσιεύματα, ακόμη και σήμερα που βρισκόμαστε εδώ, εξακολουθούν να κρατούνται θύματα αυτής της φρικτής βίας στη Λιβύη, σε επίσημα κέντρα κράτησης και σε κρυφές φυλακές στις οποίες δεν έχουμε πρόσβαση.
Από τον Ιανουάριο μέχρι τον Οκτώβριο φέτος, η λιβυκή ακτοφυλακή επέστρεψε πάνω από 14.000 πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούσαν να διαφύγουν διασχίζοντας τη Μεσόγειο. Πίσω στη Λιβύη. Αυτό σημαίνει ότι άντρες, γυναίκες και παιδιά –θύματα βασανιστηρίων και αδίστακτης εκμετάλλευσης– επέστρεψαν σε κέντρα κράτησης όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ανύπαρκτα και η κακοποίηση αφθονεί.
Βλέπουμε την αντιφατική συμπεριφορά των κυβερνήσεων: παρόλο που οι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να στέλνονται πίσω στη Λιβύη, συνωμοτούν κατά των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης. Διαμορφώνουν πολιτικές και παρέχουν εκπαίδευση και εξοπλισμό στις ακτοφυλακές για να γυρίζουν πίσω τους ανθρώπους.
Πριν από μερικές εβδομάδες ήμουν στο Μεξικό και την Κεντρική Αμερική, όπου οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την πατρίδα τους για να ξεφύγουν από τη βία και τις απειλές και παγιδεύονται σε έναν εφιαλτικό κύκλο εκμετάλλευσης και κακοποίησης.
Οι άνθρωποι εκεί γνωρίζουν τον πόνο που θα βιώσουν όταν ξεκινούν το ταξίδι τους. Ακόμη όμως και η γνώση αυτών των κινδύνων δεν τους αποτρέπει.
Γυναίκες και κοπέλες αναζητούν αντισύλληψη, επειδή πολύ απλά περιμένουν ότι θα βιαστούν στη διάρκεια του ταξιδιού τους. Οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να διαλέξουν ανάμεσα στη βία στην πατρίδα τους και την αβέβαιη προοπτική ενός μέλλοντος με ελπίδα.
Στο Μεξικό, το 68% των μεταναστών που φροντίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αναφέρει ότι έχει υποστεί βία στη διάρκεια του ταξιδιού του προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το ένα τρίτο των γυναικών αναφέρει ότι έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά. Το ένα τέταρτο των ιατρικών συνεδριών των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για μετανάστες και πρόσφυγες στο Μεξικό αφορά σωματικά τραύματα ή αυτοτραυματισμούς.
Το ίδιο συμβαίνει παντού όπου μετακινούνται άνθρωποι.
Η ακραία βία ή η απόγνωση που βιώνουν στην πατρίδα τους κάνει τους ανθρώπους να την εγκαταλείπουν παρά τους αναπόφευκτους, φοβερούς κινδύνους του ταξιδιού. Είναι η μοναδική επιλογή που κάνει κάποιος για να επιβιώσει, μια απόφαση που κανείς δεν θα έπρεπε ποτέ να αναγκάζεται να πάρει.
Τον Οκτώβριο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έλαβαν διορία 24 ωρών για να αποχωρήσουν από το νησί του Ναουρού, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν πολλούς ανθρώπους στο έλεος μιας κρίσης ψυχικής υγείας. Από τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο που φροντίσαμε στο Ναουρού, το 30% είχε κάνει απόπειρα αυτοκτονίας και το 60% είχε σκεφτεί να αυτοκτονήσει.
Στη Λέσβο, το ένα τέταρτο των παιδιών που συμμετείχαν στις συνεδρίες ομαδικής ψυχοθεραπείας μας είχαν αυτοτραυματιστεί, είχαν αυτοκτονικό ιδεασμό ή είχαν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Εδώ και πάνω από έναν χρόνο οι ομάδες μας μιλούν ανοιχτά για τη συνεχιζόμενη κατάσταση έκτακτης ανάγκης όσον αφορά την ψυχική υγεία, όμως τίποτα δεν έχει αλλάξει προς το καλύτερο.
Αυτό είναι το ανθρώπινο κόστος των υποτιθέμενων «επιτυχημένων» πολιτικών για τον περιορισμό της μετανάστευσης. Οι πολιτικές αυτές εξαθλιώνουν όσους απλώς αναζητούν ασφάλεια ή μια καλύτερη ζωή. Οι πολιτικές αυτές σκοτώνουν.
Το Σύμφωνο αυτό έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας έντονης πολιτικής διαμάχης, η οποία παραβλέπει τις ανθρώπινες ζωές που βρίσκονται στον πυρήνα του.
Βλέπουμε τις εκστρατείες που ποινικοποιούν και εξαθλιώνουν όσους προσπαθούν να διαφύγουν από τη βία και τη φτώχεια, παρουσιάζοντάς τους σαν κάποιο είδος απειλητικού ιού που πρέπει να αναχαιτιστεί.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: οι τωρινές πολιτικές σπρώχνουν τους ανθρώπους που μετακινούνται στην κακοποίηση και την εκμετάλλευση. Αυθαίρετη κράτηση, κακοποίηση από τους διακινητές, σεξουαλικές επιθέσεις, εμπορία ανθρώπων και εξαναγκασμός σε πορνεία.
Για όλους εμάς, η διάσωση ζωών δεν είναι έγκλημα. Η παροχή βοήθειας σε ανθρώπους που τη χρειάζονται δεν είναι έγκλημα. Ωστόσο, σε διάφορα μέρη του κόσμου, τα ιατρικά προγράμματά μας αντιμετωπίζουν γραφειοκρατικά εμπόδια, νομικές παρενοχλήσεις, ακόμη και βία. Όσοι προσπαθούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους που μετακινούνται έχουν συκοφαντηθεί, εκφοβιστεί και απειληθεί.
Οι τωρινές πολιτικές σπρώχνουν τους ανθρώπους που μετακινούνται στην κακοποίηση και την εκμετάλλευση. Αυθαίρετη κράτηση, κακοποίηση από τους διακινητές, σεξουαλικές επιθέσεις, εμπορία ανθρώπων και εξαναγκασμός σε πορνεία.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί άνθρωποι και κοινότητες σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται για ανθρωπιστικές πολιτικές και κάνουν διάφορα πράγματα για να μειωθεί ο ανθρώπινος πόνος. Έχουμε δει ανθρώπους να ανοίγουν τις πόρτες τους και να υποδέχονται μετανάστες στο σπίτι τους. Τους έχουμε δει να οργανώνουν συλλογικές κουζίνες για τους ανθρώπους που μετακινούνται. Πολλοί δήμαρχοι προσφέρουν υποστήριξη στις πόλεις τους.
Μην το βάζετε κάτω. Χρειαζόμαστε την υποστήριξή σας και η δράση σας είναι κρίσιμη.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα θα χαιρετίσουν ένα σύμφωνο που βάζει τους ανθρώπους στον πυρήνα του. Ένα σύμφωνο που μειώνει τη μεγάλη δυστυχία που έχουν δημιουργήσει οι τωρινές πολιτικές.
Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια στη βία που υφίστανται όσοι μετακινούνται. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την απόγνωσή τους. Δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει.
Αγωνιστείτε για ανθρωπιστικές πολιτικές.
Αντιταχθείτε στην ποινικοποίηση της μετανάστευσης. Αντιταχθείτε στην ποινικοποίηση της διάσωσης ζωών.
Η μετανάστευση δεν είναι έγκλημα. Η διάσωση ζωών δεν είναι έγκλημα.
Ως αντιπρόσωποι κυβερνήσεων, μπορείτε –και πρέπει– να δράσετε.
Εξαρτώνται ζωές από αυτό.
Σας ευχαριστώ».
