Γράφει ο Marcelo Zero.
Η ανάπτυξη του φασισμού του Μπολσονάρο στα τελικά στάδια της εκλογικής εκστρατείας, η οποία έβαλε τα δυνατά της με μια χιονοστιβάδα ψευδών ειδήσεων που διαδόθηκαν στο διαδίκτυο, δεν προκαλεί έκπληξη. Πρόκειται για μια παλιά τακτική που αναπτύχθηκε από αμερικανικές και βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών, με στόχο τον χειρισμό της κοινής γνώμης και την επιρροή των πολιτικών διαδικασιών και των εκλογών. Χρησιμοποιήθηκε στην Ουκρανία, στις «Αραβικές Πηγές» και στη Βραζιλία το 2013.
Υπάρχει μια επιστήμη πίσω από αυτή τη χειραγώγηση
Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι εκλογές κερδίζονται ή χάνονται μόνο σε αυστηρά ορθολογικές συζητήσεις σχετικά με πολιτικές και προτάσεις. Αλλά τα πράγματα δεν λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο καθόλου. Στην πραγματικότητα, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Drew Weston, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Emory, στο βιβλίο του «Ο Πολιτικός Εγκέφαλος: ο ρόλος των συναισθημάτων στην απόφαση για τη μοίρα του έθνους», συνήθως τα συναισθήματα είναι πλέον καθοριστικά στον προσδιορισμό της ψηφοφορίας.
Ο Weston λέει ότι, βάσει πρόσφατων μελετών στον τομέα της νευροεπιστήμης, σε αντίθεση με ό, τι συνήθως θεωρείται, ο ανθρώπινος εγκέφαλος λαμβάνει αποφάσεις που βασίζονται κυρίως σε συναισθήματα. Οι ψηφοφόροι στηρίζουν έντονα τις επιλογές τους στις συναισθηματικές αντιλήψεις που έχουν για τα κόμματα και τους υποψηφίους. Συνήθως η ορθολογική ανάλυση και τα εμπειρικά δεδομένα παίζουν δευτερεύοντα ρόλο στη διαδικασία αυτή.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει μεγάλη χειραγωγική δύναμη στην παραγωγή πληροφοριών με έντονο συναισθηματικό περιεχόμενο και ψευδείς ειδήσεις.
Τα έγγραφα που αποκαλύφθηκαν από τον Edward Snowden δείχνουν ότι οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και έχουν εξειδικευμένα και εξελιγμένα τμήματα αφιερωμένα στον χειρισμό των πληροφοριών που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, προκειμένου να αλλάξει η κατεύθυνση της κοινής γνώμης. Για παράδειγμα, η Ομάδα του Αρχηγείου της κυβέρνησης «Κοινή Απειλή – Έρευνα Πληροφοριών και Επικοινωνιών» (GCHQ), μια βρετανική υπηρεσία κατασκοπείας, έχει μια αποστολή και σκοπό που περιλαμβάνει τη χρήση «βρώμικων κόλπων» να καταστρέψει, να αρνηθεί, να υποβαθμίσει και να λυμαίνεται τους εχθρούς.
Οι τακτικές της είναι, εν συντομία: 1) Διάδοση όλων των ειδών ψευδών πληροφοριών στο Διαδίκτυο για να καταστραφεί η φήμη των θυμάτων της, 2) Χρήση κοινωνικών επιστημών και άλλων ψυχοκοινωνικών τεχνικών για τη χειραγώγηση του διαδικτυακού διαλόγου και του ακτιβισμού, με στόχο τη δημιουργία προτιμησιακών αποτελεσμάτων.
Αλλά αυτό δεν αφορά πληροφορίες οποιουδήποτε είδους. Οι πληροφορίες επιλέγονται έτσι ώστε να προκαλούν μεγάλο συναισθηματικό αντίκτυπο, όχι να προωθούν τη συζήτηση ή να αντικρούουν συγκεκριμένες πληροφορίες. Μία από τις πιο κοινές τεχνικές είναι η χειραγώγηση φωτογραφιών και βίντεο, η οποία έχει ισχυρό και άμεσο συναισθηματικό αποτέλεσμα και τείνει να γίνει γρήγορα viral. Ο υποψήφιος αντιπρόεδρος Manuela D’Àvila, για παράδειγμα, ήταν ο σταθερός στόχος αυτών των χειρισμών. Ακόμα και ο Φερνάντο Χαντάντ ήταν συνεχώς θύμα εντελώς ψευδών δηλώσεων και κατασκευασμένων εικόνων και ομιλιών.
Η άθλια χειραγώγηση εικόνων «ερωτικών μπιμπερό» που θα διανεμηθούν στα παιδιά σε δημόσιο δίκτυο προσχολικής ηλικίας του Σάο Πάολο από την PT (Εργατικό Κόμμα -NdT), είναι ένα παράδειγμα του χαμηλότερου επιπέδου για την επίτευξη μιας εκστρατείας με βάση τον τύπο «βρώμικα κόλπα» που συνιστώνται από τις υπηρεσίες κατασκοπείας της Βόρειας Αμερικής και της Αγγλίας.
Αν και αυτός ο χειρισμός μπορεί να φαίνεται πολύ χαμηλός και, στα μάτια ενός ορθολογικού ατόμου, απίστευτος, έχει μια μεγάλη, βαθιά συναισθηματική διείσδυση στα πολιτικά μυαλά μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού.
Τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Πριν από την παραγωγή και την εξάπλωσή τους, οι χειρισμοί αυτοί έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν τη μεγαλύτερη δυνατή ζημιά. Ειδικότερα απευθύνονται σε ομάδες του Διαδικτύου που, έχοντας ελάχιστο ή και καθόλου έλεγχο των γεγονότων και ισχυρό συντηρητισμό, τείνουν να είναι συγκλονισμένοι από αυτούς τους αλλόκοτους χειρισμούς και να τους πιστεύουν.
Η αλήθεια είναι ότι αυτό που συμβαίνει στη Βραζιλία σήμερα αποκαλύπτει ένα εξελιγμένο επίπεδο χειραγώγησης, το οποίο απαιτεί κατάρτιση και τεράστια ποσά χρημάτων. Από πού προέρχονται όλα αυτά; Εθνικές πρωτεύουσες; Ή θα μπορούσαν να υπάρχουν οικονομικοί, τεχνικοί και υλικοτεχνικοί πόροι και από το εξωτερικό;
Προφανώς αυτό το πρόβλημα απαιτεί μια σοβαρή έρευνα η οποία, όπως φαίνεται, δεν θα γίνει.
Τα εθνικά και διεθνή χρηματοοικονομικά κεφάλαια, καθώς και κλάδοι παραγωγικών και επιχειρηματικών τάξεων, έχουν ήδη ευθυγραμμιστεί με τον Bolsonaro στο δεύτερο γύρο. Ακόμα και οι περισσότερες ολιγαρχίες των μέσων ενημέρωσης τον στήριξαν. Αυτό που κακώς ονομάζεται «κέντρο», σχηματίζεται στην πραγματικότητα από μια ομάδα θυμωμένων συντηρητικών και ηγετών του πραξικοπήματος που κινδυνεύουν με πολιτική εξαφάνιση, οι οποίοι έχουν επίσης αρχίσει να λαμβάνουν μέρος στο φασισμό της Βραζιλίας, προσπαθώντας να επιβιώσουν χάρη σε πολιτικές ψίχουλα που μπορεί να πάρουν, αν κερδίσουν τις εκλογές ο Bolsonaro, ή “Το πράγμα” όπως τον αποκαλούν, και ο Mourão, ή “ο Αριανός”, όπως τον αποκαλούν.
Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως η οριστική αυτοκτονία της δημοκρατίας της Βραζιλίας και ένα στοίχημα για σύγκρουση, αντιπαράθεση, αυταρχισμό και φασισμό, που θα προκαλέσει βαθιά επιδείνωση της πολιτικής και οικονομικής κρίσης της Βραζιλίας.
Αλλά η επιδείνωση της πολιτικο-θεσμικής και οικονομικής κρίσης, η οποία αναπόφευκτα θα προκληθεί από την πρώτη φασιστική νίκη του Bolsonaro, θα μπορούσε να ωφελήσει όσους θέλουν να αρπάξουν τους στρατηγικούς πόρους και την κοινωνία της Βραζιλίας.
Το χάος και η εξέγερση μπορεί να είναι χρήσιμα, κυρίως για τις ξένες οντότητες. Το βλέπουμε συχνά στη Μέση Ανατολή. Λόγω των ακραίων συνεπειών του, το πραξικόπημα μπορεί να φτάσει μέχρι και σαν μια “λύση εξουσίας” που υποστηρίζεται από το στρατό και το δικαστικό σώμα. Με τον τρόπο αυτό η πόρτα θα ανοίξει για πολύ χειρότερα αποτελέσματα από εκείνα που επέτυχε ο Michel Temer (ο απερχόμενος πρόεδρος – NDT), ειδικά από την άποψη της εθνικής κυριαρχίας.
Από την άποψη της γεωπολιτικής στρατηγικής, η αυτόματη ευθυγράμμιση που προωθήθηκε μεταξύ του Bolsonaro και του Trump θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ στην περιοχή. Όπως γνωρίζουμε, μια τρέχουσα στρατηγική προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι ένα μεγάλο παιχνίδι εξουσίας κατά της Κίνας και της Ρωσίας. Ο Bolsonaro, ο οποίος έχει ήδη υποσχεθεί να δωρίσει τη βάση πυραύλων Alacantara στους Αμερικανούς και να ιδιωτικοποιήσει τα πάντα, θα μπορέσει ενδεχομένως να λειτουργήσει ως κομβικό σημείο των συμφερόντων των ΗΠΑ στην περιοχή, παρεμβαίνοντας στη Βενεζουέλα και αντιθέμενος στα κινέζικα και ρωσικά συμφέροντα στη Νότια Αμερική.
Για το λόγο αυτό, είναι προφανές ότι στις Βραζιλιάνικες εκλογές υπάρχει στην πράξη ένα δάχτυλο – ή ένα ολόκληρο χέρι – ξένων υπηρεσιών πληροφοριών, ειδικά της Βόρειας Αμερικής. Ο τρόπος λειτουργίας που παρουσιάζεται σε αυτά τα τελικά στάδια είναι ο ίδιος με αυτόν που χρησιμοποιείται σε άλλες χώρες και απαιτεί τεχνικούς και οικονομικούς πόρους και ένα επίπεδο πολυπλοκότητας που η εκστρατεία χειραγώγηση του Bolsonaro δεν φαίνεται να έχει από μόνος του.
Η CIA και άλλες υπηρεσίες βρίσκονται εδώ, και δρουν εκτενώς.
Οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει τώρα να συντονιστούν για να αντιμετωπίσουν αυτή τη διαδικασία χειραγώγησης. Η απάντηση δεν μπορεί απλώς να συνίσταται στη χρήση λογικών επιχειρημάτων για την αντιμετώπιση του μίσους χειραγώγησης. Η απάντηση στον αγώνα έναντι συναισθηματικών πολιτικών εγκεφάλων πρέπει επίσης να είναι συναισθηματική.
Οι αντι-ΡΤ, αντι-αριστερές, αντι-δημοκρατικές, αντι-δικαιωματικές και αντι-ισότητας δυνάμεις, τις οποίες καθοδηγεί ο Bolsonaro και έχουν δημιουργηθεί από αξιωματικούς πραξικοπηματικούς και ψέμματα στα μέσα ενημέρωσης, πρέπει να καταπολεμηθούν μέσα από αντίστροφα συναισθήματα, αυτά της ελπίδας, της αγάπης, της αλληλεγγύης και της ευτυχίας.
Επαναπροσφέρουν ένα παρελθόν αποκλεισμού, βίας και ταλαιπωρίας. Πρέπει να οραματιζόμαστε ένα μέλλον ασφάλειας και συνειδητοποίησης.
Αντιμέτωποι με μια πικρή εκστρατεία δυσφήμισης και χειραγώγησης, η οποία καθοδηγείται από το εξωτερικό, η στρατηγική μας πρέπει να είναι η ίδια με του Αντλάϊ Στίβενσον, τον μεγάλο δημοκρατικό πολιτικό των ΗΠΑ, ο οποίος είπε στους Ρεπουμπλικάνους: «Μπορείτε παρακαλώ να σταματήσετε τα ψέματα για τους Δημοκρατικούς, και εγώ θα σταματήσω να λέω την αλήθεια για σας”.
Ο Μπολσονάρο, οι αγωνιστικοί του συνεργάτες και οι οπαδοί του επικοινωνούν μέσω καταστροφικών δηλώσεων και ομιλιών. Αυτό δεν είναι μια ψεύτικη ιστορία, είναι εύκολο να επιβεβαιωθεί. Επομένως, το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να αποκαλύψουμε το ποιόν τους και θα λιώσουν σαν βρυκόλακες υπό το φως του ήλιου.
—————
Μετάφραση από τα ιταλικά για την ελληνική Pressenza: Κλεοπάτρα Νικολού.
