Οδηγήσαμε ανηφορικά τον λόφο προς Άνω Κυψέλη για να συναντήσουμε τον παραγωγό  χαλιών Hamid Zandabadi. Μας υποδέχτηκε η γάτα του Hamid, μια κομψή τιγρέ γνωστή στη γειτονιά ως ο «Μάγκας». Ο Hamid μας καλωσορίζει με ένα φιλικό χαμόγελο και μικρές ρυτίδες γέλιου φανερώνονται κάτω από τα μάτια του. Ο τρόπος έκφρασης του Hamid είναι πολύ ακριβής και υπογραμμίζει τις δηλώσεις του με λεπτές χειρονομίες. Ακούει με προσοχή, ενώ επικεντρώνει το βλέμμα του σε κάποιο ακαθόριστο σημείο στον χώρο.

 

Το Εργαστήρι

Το Εργαστήρι του Hamid ξεχειλίζει από χαλιά σε διαφορετικά μεγέθη χρώματα και σχέδια, τα οποία ξεχύνονται από ράφια τραπέζια και ντουλάπες. Ένα ψυχρό φως νέον φωτίζει τον χώρο, όπου δύο από τους υπαλλήλους του Hamid στέκονται ξυπόλητοι σε ένα φαρδύ χαλί και κάνουν κεντήματα. Όσο δουλεύουν ο Hamid και το προσωπικό του, συνήθως ακούν ραδιόφωνο, ωστόσο τώρα τελευταία ο Hamid κλείνει το ραδιόφωνο συχνότερα γιατί δεν αντέχει να ακούει δυσάρεστα νέα. Στα δεξιά του τοίχου που βρίσκεται πίσω από το γραφείο του είναι τοποθετημένες δύο μικρές κεντητές σημαίες από τάπητα, η ποδοσφαιρική σημαία της ΑΕΚ και η εθνική σημαία της Ελλάδας. Στο γυάλινο ερμάριο πίσω από το γραφείο του εκτίθεται μια παλιά κινέζικη ταπετσαρία. Σε ένα μικρό κουζινάκι κοντά στην είσοδο, ο Hamid ετοιμάζει μαύρο τσάι, το οποίο σερβίρει σε μικρά ποτηράκια.

 

6η γενιά ταπητο-παραγωγών

Ο Hamid ζει στην Ελλάδα εδώ και 15 χρόνια. Γεννήθηκε το 1980 στο Ταμπρίζ, πρωτεύουσα του Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν, επαρχίας στο βόρειο Ιράν. Ο πληθυσμός του Ταμπρίζ αποτελείται  κυρίως από τους Αζάρις, που συνιστούν τη μεγαλύτερη εθνική μειονότητα στο Ιράν και ομιλούν Τουρκική διάλεκτο. Είναι μια παλιά πόλη και αποτελεί εδώ και αιώνες ένα σημαντικό κέντρο εμπορίου και συνοριακό σταθμό, και για τον λόγο αυτό οι παραγωγοί χαλιών εδραιώθηκαν εκεί στο πέρασμα των χρόνων. Μέχρι και σήμερα, η πόλη του Ταμπρίζ είναι ξακουστή για την ποικιλία της σε εξαίρετα χειροτεχνήματα. Ο Hamid ανήκει σε 6η γενιά κατασκευαστών χαλιών και έμαθε την τέχνη του από την οικογένειά του. Αγαπά πολύ τη δεξιοτεχνία αυτή που του «χάρισαν» οι δικοί του και όταν ξεκινά να μιλάει για τα χαλι, την παραγωγή τους, τα υλικά από τα οποία φτιάχνονται κλπ, τα μάτια του ξεκινούν να φωτίζονται και ολόκληρο το πρόσωπό του λάμπει. 

Ο Hamid άφησε το Ιράν εδώ και 17 έτη, πριν ο δρόμος του τον οδηγήσει στην Ελλάδα και έζησε 2 έτη στη Τουρκία, στην Κωνσταντινούπολη. Δεδομένου ότι η μητρική του γλώσσα ήταν η Τουρκική  η προσαρμογή ήταν εύκολη για εκείνον. Δούλευε σε καταστήματα χαλιών και σχεδίαζε να ανοίξει την δική του επιχείρηση στο Λονδίνο, αξιοποιώντας τις διασυνδέσεις που είχε στην Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο η ζωή επιφύλασσε ένα διαφορετικό μονοπάτι για εκείνον.

 

Τα πρώτα βήματα στην Ελλάδα

Το ξεκίνημα στην Ελλάδα ήταν πολύ δύσκολο και σκληρό. Όταν ήρθε εδώ, ο Hamid ήταν άστεγος και δε γνώριζε κανέναν. Μετά από μερικούς μήνες βρήκε την πρώτη του δουλειά σαν εργάτης σε ένα σουβλατζίδικο. Δούλευε 13 ώρες την ημέρα κόβοντας ντομάτες και κρεμμύδια, ετοιμάζοντας το κρέας του κεμπάπ και πλένοντας πιάτα για 1€ την ώρα. Αυτό το είδος εργασίας τον κούρασε πάρα πολύ και έτσι είπε μια μέρα στον εαυτό το, « Είμαι κατασκευαστής χαλιών, έχω την δεξιοτεχνία μου, γιατί να ξοδεύω τον χρόνο μου δουλεύοντας σα ζώο και χωρίς να κερδίζω τίποτα;» .

Τελικά, ο Hamid αποφάσισε να παρατήσει τη δουλειά του και να πηγαίνει από το ένα μαγαζί χαλιών στο άλλο για να παρουσιάσει τον εαυτό του και τα ταλέντα του. Μετά από μερικές εβδομάδες έντονης αναζήτησης, κατάφερε να βρει την πρώτη του απασχόληση σε ένα μαγαζί με χαλιά. Η δουλειά ήταν πολύ κακοπληρωμένη, τόσο που για την ίδια εργασία θα μπορούσε να βγάζει περισσότερα χρήματα στο Ιράν, οπότε εν τέλει κατέληξε να παραιτηθεί και από αυτή την εργασία και ξεκίνησε να ψάχνει για μια δουλειά με καλύτερη αμοιβή. Η επόμενη εργασία που βρήκε ήταν σε ένα ταπητο-καθαριστήριο, η αμοιβή ήταν καλή αλλά η δουλειά ήταν αρκετά μακριά από το σπίτι του και έπρεπε να ξοδεύει στον δρόμο κάθε μέρα 4,5 ώρες. Εκείνη τη χρονιά ο Hamid το μόνο που έκανε ήταν να δουλεύει και να κοιμάται, πράγμα που τον οδήγησε να νιώθει τρομερή μοναξιά. Τη δε  περίοδο εκείνη δε μιλούσε ακόμη ελληνικά και το αφεντικό του συχνά φώναζε και προσέβαλε τους υπαλλήλους του κάνοντας τον Hamid να νιώθει πολύ άβολα. Τόσο που μια μέρα δεν άντεξε άλλο αυτή την κατάσταση και έφυγε λέγοντας τις μόνες λέξεις που ήξερε στα ελληνικά που ήταν «Γεια σου».

Έτσι ο Hamid  βρέθηκε να ψάχνει και πάλι για δουλειά. Είχε ξεκινήσει να αντιλαμβάνεται πως χρειαζόταν δείγματα από τις χειροτεχνίες του προκειμένου να παρουσιάσει το ταλέντο του σε πιθανούς εργοδότες, οπότε ζήτησε από τους φίλους του στην Κωνσταντινούπολη να του στείλουν  ίνες και κλωστές για να υφάνει ένα χαλί. Ύφανε ένα μικρό χαλί στο σχήμα μιας τσάντας και με αυτή πήγαινε από μαγαζί σε μαγαζί ζητώντας εργασία. Η χειροτεχνία του ήταν πολύ εντυπωσιακή και βρήκε γρήγορα νέα απασχόληση. Ο Hamid δούλευε για χρόνια σε διαφορετικά μαγαζιά με χαλιά, εργαστήρια και ταπητο-καθαριστήρια. Κράτησε τη μικρή  τσάντα-χαλί σαν φυλαχτό να του θυμίζει πως ξεκίνησε η καριέρα του στην Ελλάδα.

 

Τα όνειρα πραγματοποιούνται

O Hamid δεν εγκατέλειψε ποτέ το όνειρό του να φτιάξει τη δική του επιχείρηση χαλιών. Μια μέρα, είπε στον εαυτό του «Τώρα είναι η σωστή στιγμή για εμένα». Ξεκίνησε να υφαίνει τα δικά του χαλιά στο διαμέρισμά του, ενώ στο ένα δωμάτιο δούλευε και στο άλλο κοιμόταν. Μετά από λίγο είχε όλο και περισσότερη δουλειά αλλά όχι αρκετό χώρο στο διαμέρισμα και έτσι ο Hamid άνοιξε το πρώτο δικό του εργαστήριο και μαγαζί. Άρχισε να κερδίζει έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό πελατών καθώς η φήμη της καλής δουλειάς του διαδιδόταν από στόμα σε στόμα.

Εισήγαγε επίσης χαλιά από το Ιράν τα οποία και πουλούσε στην Ελλάδα. Πλέον κέρδιζε ένα σταθερό εισόδημα από τη νέα του εργασία και είχε την ευχέρεια ακόμα και να προσλάβει μερικούς υπαλλήλους να τον βοηθούν με τη δουλειά του. Ακόμη και κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ο Hamid κατάφερε να διατηρήσει τους περισσότερους πελάτες του και η επιχείρησή του συνέχισε να πηγαίνει καλά.  Φυσικά οι άνθρωποι πλέον αγοράζουν πολύ λιγότερα χαλιά, ωστόσο φέρνουν ακόμα αυτά που ήδη έχουν για επιδιόρθωση και καθαρισμό. Από το 2013 συνεργάζεται με διαφορετικά εργοστάσια, καθένα από τα οποία του παρέχει περίπου 3 με 5 χαλιά Ο Hamid ειδικεύεται σε χαλιά αντίκες. Γεμάτος ενθουσιασμό μας δείχνει ένα χαλί από την Οθωμανική περίοδο, ένα πολύτιμο εύρημα το οποίο έτυχε να αποκτήσει σε μια υπαίθρια αγορά στην Ιταλία. Ο Hamid φυλάσσει αυτό το πολύτιμο, ιστορικό «κόσμημα» σαν τα μάτια του. Χαϊδεύει απαλά το ύφασμα και εκμυστηρεύεται με λαμπερό βλέμμα πως θα μπορούσε να συνεχίσει να μιλάει ατέλειωτα για τα χαλιά, συμπληρώνοντας με σκανδαλιάρικο χαμόγελο πως « Αν κάποιος μου πρόσφερε 5€ ώστε να αγοράσω είτε ψωμί είτε ένα χαλί, σαφώς και θα προτιμούσα το χαλί.» .

 

Η κοινωνική ζωή του Hamid

Στο γραφείο του υπάρχουν πολλές κορνιζαρισμένες φωτογραφίες. Μας συστήνει μέσω αυτών στους πιο σημαντικούς ανθρώπους της ζωής του, αγγίζοντας απαλά τις εικόνες:  ανάμεσά τους υπάρχουν μια φωτογραφία από τον Νονό και την Νονά του, ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που γνώρισε τα πρώτα χρόνια του στην Ελλάδα και οι οποίοι τον δέχτηκαν σαν γιο τους, μία φωτογραφία από τους γονείς και τα αδέρφια του να κάθονται σε ένα σαλόνι στο Ιράν και το πορτραίτο της γυναίκας του.

Μέσα από τις διάφορες δουλειές που έκανε, ο Hamid έμαθε και τα Ελληνικά. Νιώθει πολύ ευτυχής που είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τον Νονό και την Νονά του και τον έκαναν να νιώσει σα να έχει οικογένεια στην Ελλάδα, ενώ μετά από σχέσεις με διάφορες ντόπιες γυναίκες, τελικά ερωτεύτηκε τη γυναίκα του την Μαρία, με την οποία μοιράζονται τις ίδιες ρίζες.

 

Που θεωρείται σπίτι;

Ο Hamid νιώθει σα σπίτι του την Ελλάδα. Όταν επιστρέφει στο Ιράν νιώθει σαν ξένος. Είναι το μόνο μέλος της οικογένειας του που έφυγε από το Ιράν. Άλλωστε, από τότε που ήταν μικρό αγόρι, ένιωθε την ανάγκη να ζήσει μια περιπετειώδη ζωή και πάντα αναζητούσε νέες προκλήσεις και στόχους. O Hamid, από τότε που ήρθε στην Ελλάδα, έχει επιστρέψει ελάχιστες φορές στο Ιράν για να επισκεφτεί την οικογένειά του. Αλλά στην Ελλάδα οι άνθρωποι τον αποκαλούν « Ο Ξένος», οι γείτονές του τον αποκαλούν «Ο Πέρσης» και όποτε χρειάζεται να χρησιμοποιήσει κάποια δημόσια υπηρεσία οι υπάλληλοι του συμπεριφέρονται με δυσπιστία και αγένεια.

Παρόλα αυτά, νιώθει ότι ανήκει σε αυτή τη χώρα και νιώθει ακόμα μία στοργή για τον εδώ πληθυσμό. Πίσω στο Ιράν, η οικογένεια του Hamid ήταν αρκετά φτωχή, αλλά στην Ελλάδα κατάφερε να εδραιώσει τη δική του επιχείρηση. Έτσι όταν έλαβε μια κερδοφόρα προσφορά εργασίας από τη Γερμανία,απέρριψε την πρόταση αυτή, προτιμώντας να παραμείνει στην Αθήνα.

 

Φίλοι

Καθένας από τους παλιούς φίλους του έχει διαλέξει μια διαφορετική πορεία , «σαν κλαδιά πάνω σε δέντρο» όπως τονίζει ο Hamid. Κάποιοι έφυγαν από την Ελλάδα ενώ  άλλοι μετακόμισαν σε άλλες περιοχές εντός Ελλάδος.

 

Σχετικά με τα ανοιχτά μυαλά και τις προκαταλήψεις

«Είναι μια λοταρία ο τόπος γέννησης του καθενός, αν θα ‘ναι η Ελβετία ή το Ιράν, κλπ. Δε μπορείς να κατηγορείς τους ανθρώπους όταν μεταναστεύουν, όλοι επιθυμούν μια αξιοπρεπή ζωή.». Ο Hamid προσθέτει επίσης πως δεν πρέπει να τοποθετούμε ανθρώπους της ίδιας εθνικότητας στο ίδιο κουτί και πως μόνο και μόνο επειδή ένα μέλος μιας ομάδας έκανε κάτι λάθος δε μπορείς να κατηγορείς ολόκληρη την ομάδα για τη δική του ή τη δική της συμπεριφορά. Η πλειοψηφία προσπαθεί να ζήσει μια ζωή με αξιοπρέπεια, αλλά όποτε συμβαίνει κάποιο αρνητικό περιστατικό όλοι εστιάζουν στο κακό αυτό γεγονός, ενώ παράλληλα κάποια μίντια υποστηρίζουν την εξάπλωση μιας αρνητικής αντίληψης των μεταναστών στην κοινωνία. Ο Hamid συστήνει πως θα έπρεπε όλοι να διαβάζουμε περισσότερο, να ταξιδεύουμε, να ανταλλάσουμε απόψεις με διαφορετικούς ανθρώπους ώστε να είμαστε σε θέση να αλλάζουμε γνώμη και να υιοθετούμε νέες έννοιες και ιδέες.

 

Ποτέ μη παίρνεις τα μάτια από τον στόχο σου

«Ποτέ, ποτέ, ποτέ μη το βάζεις κάτω» τονίζει ο Hamid όταν ρωτήθηκε τι μήνυμα θα ήθελε να στείλει στους νεοφερμένους στην Ελλάδα. «Ποτέ μην παίρνεις τα μάτια από τον στόχο σου, να επενδύεις στο να μαθαίνεις τη γλώσσα και να σέβεσαι τους ισχύοντες κανόνες.». Ο Hamid υπερθεματίζει πως κάποιος που είναι αποφασισμένος θα πετύχει τον στόχο του με σκληρή δουλειά. Οι στόχοι μπορούν επίσης να αλλάξουν στο πέρασμα του χρόνου όπως ακριβώς συνέβη με τον Hamid ο οποίος αρχικά σχεδίαζε να ανοίξει ένα μαγαζί στο Λονδίνο αλλά τελικά έμεινε στην Αθήνα.

Αναφερόμενος στο τρέχον επίμαχο ζήτημα σχετικά με τη μετανάστευση στην Ευρώπη, ο Hamid εκφράζει τη λύπη και την απόγνωσή του για τον τρόπο αντιμετώπισης των ανθρώπων. Θυμάται ακόμη πόσο φριχτά είχε νιώσει όταν , το 2015, είδε οικογένειες με μικρά παιδιά να μένουν σε σκηνές στην πλατεία Βικτωρίας.

 

Το μέλλον

Σήμερα ο Hamid μένει με τη γυναίκα του στο Χαλάνδρι. Αυτή τη στιγμή αναζητά ένα μεγαλύτερο χώρο για το εργαστήριο και το μαγαζί του. Ο Hamid αυτο-αποκαλείται ως άτομο δύο «ανέμων», του Ιρανικού και του Ελληνικού. Καμιά φορά του λείπει ο «αέρας» του παλιού του σπιτιού και εύχεται να μπορούσε να είναι με την οικογένεια και τους φίλους του, να κάθονται και να συζητούν σε ένα κύκλο στο πάτωμα. Είναι αποφασισμένος να ταξιδέψει σε χώρες της Μέσης και Άπω ανατολής όπως η Αίγυπτος και το Τατζικιστάν. Ο Hamid μας κοιτά και λέει: «Το πώς αρχίζει η ζωή σου δεν είναι στο χέρι σου, αλλά το πώς τελειώνει είναι, δείχνει το τι έκανες με αυτή».