Μιλήσαμε εκτενώς με τον Γάλλο φιλόσοφο Pierre Dardot, ο οποίος ισχυρίζεται ότι εάν δεν καταλάβουμε πώς λειτουργεί ο Νεοφιλελευθερισμός, δεν μπορούμε να αντισταθούμε ή να τον ξεπεράσουμε. Ότι είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε ότι όχι μόνο διαπερνά τις διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες, επηρεάζει πολύ πέρα από τα οικονομικά συστήματα που μειώνουν τις λειτουργίες του κράτους και μειώνουν τους προϋπολογισμούς των κοινωνικών πολιτικών, ιδιωτικοποιώντας τις υπηρεσίες και τους φυσικούς πόρους, αλλά επεκτείνεται με ατομικιστικές και ανταγωνιστικές μορφές προς τους τομείς του πολιτισμού και ακόμη και τους διαπροσωπικούς δεσμούς, επιβάλλοντας συμπεριφορές. Η λογική της αγοράς εκτείνεται πέρα από τα όρια της αυστηρά οικονομικής σφαίρας για να γίνει ένα σύνολο πρακτικών που εκφράζονται σε όλες τις σφαίρες της ανθρώπινης ύπαρξης. Μάλιστα εμποτίζει την υποκειμενικότητα και διαμορφώνει έναν τρόπο ζωής, έτσι ώστε το άτομο να θεωρεί τον εαυτό του ως ένα είδος «ανθρώπινου κεφαλαίου», ως μια μικρή «εταιρεία» στην οποία οι κανόνες ανταγωνισμού δίδονται ακόμη και κατά του εαυτού του. Ο Νεοφιλελευθερισμός σήμερα είναι λοιπόν μια μορφή κοινωνίας και μάλιστα μια μορφή ύπαρξης, η οποία εμπλέκει τον τρόπο ζωής μας, τις σχέσεις μας με τους άλλους και τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουμε τον εαυτό μας.
Μαζί με τον Christian Laval, επίσης Γάλλος κοινωνιολόγος, ο Pierre Dardot αναλαμβάνει τις προσεγγίσεις του Michel Foucault για την ανάκαμψη της ιστορίας και του παρόντος, οι οποίες καταλήγουν σε ένα από τα βιβλία του: «Η Νέα Αιτία του Κόσμου». Το πιο πρόσφατο έργο του, το οποίο μεταφράστηκε ήδη στα ισπανικά και δημοσιεύθηκε από την Gedisa, ονομάζεται «Común» («Κοινό»). Σε αυτό αναλύουν τους αγώνες που θα εξαπλωθούν που ξεκίνησαν το 2011 (το ισπανικό 15Μ και το καμπ στην Πλατεία Σολ, το φαινόμενο της Πλατείας Ταξίμ στην Κωνσταντινούπολη καθώς και το φαινόμενο του Occupy Wall Street που εγκαταστάθηκε στο πάρκο Ζουκότι κλπ.) σε διαφορετικά μέρη του κόσμου συγχρονισμένα και προειδοποιούν ότι υπάρχει ένα σταθερό του «κοινού» ως παράγοντας που πρέπει να διασωθεί και για τον οποίο θα μπορούσε να διατηρηθεί μια πολιτική εναλλακτική λύση για την επόμενη επαναστατική μορφή, αυτή του 21ου αιώνα.
Αυτές οι πρακτικές είναι τρόποι ενεργητικής αντίστασης στη λογική του Νεοφιλελευθερισμού, (γεωργία, αστική τέχνη ή νέες τεχνολογίες), με τις ιδιαίτερες δημοκρατικές τους πρακτικές που εξέρχονται από τον ίδιο τον αγώνα και επιδιώκουν την αποκέντρωση της εξουσίας στις συνελεύσεις, ενεργές κοινότητες σε σχηματισμό και αλληλένδετες μέσω του Διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων. Σε κάθε μία από αυτές τις πλατείες, λόγω της εποχής κατά την οποία καταλήφθηκαν, η εθελοντική δέσμευση κατόρθωσε να αποκτήσει μια δημοκρατική συλλογική πρακτική ως το μόνο μέσο ώστε τα άτομα να μπορούν να ζουν προστατευμένα από οικονομικές πιέσεις, εμπορικές πιέσεις, ανταγωνιστικές πιέσεις και εμμονές να έχουν «πάντα περισσότερα». Ήταν ο τρόπος τον οποίο βρήκαν να γίνουν αυθεντικά «δημοκρατικά υποκείμενα». Στην περίπτωση της Ισπανίας, μόλις το καμπ στη Σολ άρθηκε, αυτή η ευαισθησία εξαπλώθηκε -όπως το δέρμα- σε πολλές άλλες πλατείες, ριζώνοντας στις γειτονιές.
Ανεξάρτητα από το τι συνέβη αργότερα, σε αυτά τα συγκεκριμένα παραδείγματα αυτών που έμεναν στις πλατείες ανέμεναν το μέλλον, επαναβεβαιώνοντας ότι αυτές οι εναλλακτικές μορφές που εκφράζονται στην πολιτική, την οικονομία και τον πολιτισμό είναι αδιαχώριστες από τον επιδιωκόμενο παγκόσμιο στόχο και αυτός είναι ο ριζοσπαστικός μετασχηματισμός της κοινωνίας. Αυτή η λογική, αυτή η εναλλακτική ορθολογικότητα, δεν είναι μόνο κριτική ή ένας τρόπος σκέψης της αντιπολίτευσης, αλλά πάνω απ’ όλα είναι μια δημιουργική μορφή, διότι θέτει, στην πράξη και σε κάθε περίπτωση με συγκεκριμένο τρόπο, το ζήτημα των δημοκρατικών θεσμών, που είναι απαραίτητο να οικοδομηθούν ώστε να διεξάγεται οποιαδήποτε δραστηριότητα από κοινού. Ονομάζουν αυτή τη λογική τον «λόγο του κοινού».
Είναι ένας πολιτικός λόγος και μια μορφή συμπεριφοράς που δεν βασίζεται πλέον στον ανταγωνισμό, ο οποίος διαφεύγει από τον Νεοφιλελεύθερο τρόπο ζωής, διότι σε αυτόν – καθώς είναι άυλος – η αδελφοσύνη κυριαρχεί και διατηρείται με τη βαθιά έννοια του «κοινού», ως πολιτική αρχή, στην οποία δεν υπάρχει άλλη υποχρέωση εκτός από εκείνη που απορρέει από την ανταλλαγή απόψεων και τη συλλογική λήψη αποφάσεων.
Αν κοιτάξουμε προσεκτικά, πρόκειται για νέες πρακτικές πραγματικής δημοκρατίας, για μια θεσμική πράξη, υπό την έννοια ότι οργανώνουν ένα νέο τρόπο σχέσης και το εγκαθιστούν. Καθιερώνουν πρακτικές που ξεπερνούν το Νεοφιλελευθερισμό, εγκαθιστώντας στη συνείδηση και στον κοινωνικό τομέα νέες πραγματικότητες, προγενέστερα αδιανόητες. Το να καθιερωθεί δεν είναι να δημιουργηθεί από το μηδέν, ούτε είναι θεσμοθετημένο. Αναγνωρίζει και δίνει ύπαρξη σε κάτι που υπάρχει ήδη. Μεταμορφώνει αυτό που υπάρχει.
Πιστεύουμε ότι η δημιουργία κοινών θεσμών, ο δημοκρατικός συντονισμός χωρίς τη συγκέντρωση και ο μετασχηματισμός των υφιστάμενων θεσμών, θα μπορούσαν να μας φέρουν πιο κοντά σε μια έννοια του «πολιτικού».
Ο αγώνας για χειραφέτηση αποκλείει σίγουρα τους αριθμούς των στρατηγικών και των ελίτ που αποφασίζουν από μια θέση ανωτερότητας την επιλογή των μέσων που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή. Αλλά είναι απαραίτητο να έχουμε στόχους και να σχεδιάζουμε τακτικές. Το ερώτημα είναι πώς θα πραγματοποιηθεί μια τέτοια κοινή, οριζόντια, ριζωμένη και συντονισμένη δραστηριότητα. Είναι απαραίτητο να σπάσουμε τη λογική ότι κάποιοι είναι οι «εκπρόσωποι» του λαού. Η πολιτική οργάνωση του μέλλοντος πρέπει να αποκηρύξει ότι «εκπροσωπεί» την πλειοψηφία, προχωρώντας σε μια άμεση δημοκρατία. Αντίθετα, πρέπει να ενεργήσει υπέρ της πρακτικής σύγκλισης των αντιστάσεων στους τομείς δραστηριότητας που ποικίλουν περισσότερο, δηλαδή στην οικοδόμηση του πραγματικά εγκάρσιου «κοινού» που προέρχεται από τη συνέργεια και τη συνύπαρξη.
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens
