Τα όπλα δε χρησίμευσαν ποτέ για να προοδεύσει το ανθρώπινο είδος. Πάντοτε χρησιμοποιούνταν προς όφελος των λίγων, με κόστος τη ζωή, τον πόνο και την συμφορά της μεγάλης πλειοψηφίας, αν και χρησιμοποιήθηκαν και συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται με το πρόσχημα της προστασίας τους. Και οι νίκες, –αν υπάρχουν- είναι παροδικές γιατί κουβαλούν στην ουσία τους την εκδίκηση των ηττημένων, σε μία αλυσίδα βίας που δεν έχει τέλος.

Η ανάπτυξη των όπλων σαν φόρμα επιβίωσης θα μπορούσε να γίνει κατανοητή πριν από χιλιάδες χρόνια, πράγμα που ασφαλώς δε σημαίνει και δε δικαιολογεί ότι η «επιλογή» αυτού του δρόμου από την πλευρά της ανθρωπότητας δεν ήταν ένα μεγάλο λάθος, που εξακολουθούμε να πληρώνουμε και από το οποίο ακόμη δεν έχουμε φύγει, φτάνοντας στο σήμερα, όπου βρίσκεται σε κίνδυνο η επιβίωση του είδους και ολόκληρου του πλανήτη.

Ο εξοπλιστικός μαραθώνιος που ζούμε και ο οποίος μας έχει επιστρέψει στις χειρότερες στιγμές του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου, συνοδεύεται από εκστρατείες τόνωσης μιας ευαισθησίας που ενισχύεται ακόμη και στα σχολεία, εκτρέφοντας μία ιδανική εικόνα -συνδεδεμένη με τον ελεύθερο χρόνο- του οφέλους των όπλων. Το βλέπουμε σε χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης και τελευταία στην Αγγλία. Αυτές οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης συνοδεύονται από τη φανταστική κατασκευή «εχθρών»• χώρες όπως η Ρωσία, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα… (χώρες που δεν κάμπτονται), ανθρώπινες ομάδες όπως πρόσφυγες, μετανάστες, εκτοπισμένοι από τις καταστροφές που η ίδια η βιομηχανία παράγει), κ.τ.λ., αυξάνοντας άλλες μορφές βίας, όπως η πείνα, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η διάκριση λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων, κ.τ.λ. που εκτρέφουν τη σπείρα της βίας σε μία τρελή κούρσα.

Είναι ανησυχητική η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών σε παγκόσμιο επίπεδο [1], με επικεφαλής τις ΗΠΑ[2] και την πολιτική επιβολής ισχύος και απειλής, που γίνεται δεκτή από τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ• μερικές κυβερνήσεις όπως αυτή της Κολομβίας[3], που τροποποιούν επί της ουσίας το γεωμορφολογικό χάρτη της περιοχής, η Ιαπωνία[4], το πλέον προφανές παράδειγμα της βαρβαρότητας στην οποία έχουμε φτάσει, που όμως σήμερα παραδίνεται στις πιέσεις του Τραμπ, πολλαπλασιάζοντας την ένταση σε μία ζώνη που είναι από τις θερμότερες του πλανήτη.

Αυτό το «νόμισμα» των στρατιωτικών δαπανών, που αυξάνει σε μέγεθος καθημερινά, έχει όπως όλα τα νομίσματα δύο όψεις, που και οι δύο είναι αρνητικές. Η άλλη όψη είναι αυτή των παράπλευρων απωλειών, μιλώντας με πολεμικούς όρους. Αν μία χώρα στον προϋπολογισμό της αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες, περιορίζονται συστηματικά τα δικαιώματα και μειώνεται ο προϋπολογισμός για την κοινωνική πολιτική (εκπαίδευση, υγεία, συντάξεις όπου υπάρχουν, έρευνα κ.τ.λ.)

Τα ξεκάθαρα παραδείγματα αφθονούν. Ο ίδιος ο πληθυσμός των ΗΠΑ βλέπει τις εξοπλιστικές δαπάνες να αυξάνονται, την ίδια στιγμή που έχει μία κακή δημόσια υγεία• στην Ισπανία, κατά τη διάρκεια αυτού που παραπλανητικά αποκαλούν «κρίση», οι κυβερνήσεις με τη σειρά περιόρισαν δαπάνες για την εκπαίδευση, την υγεία, τις συντάξεις… τη στιγμή που τηρούσαν τις δεσμεύσεις τους με την εξοπλιστική βιομηχανία και αύξαναν τον αμυντικό τους προϋπολογισμό[5]• η Ελλάδα του Τσίπρα πρόδωσε τη λαϊκή βούληση, ακολουθώντας το μονοπάτι των προηγούμενων κυβερνήσεων και παρέδωσε το λαό της στα πόδια των Τραπεζών της Κεντρικής Ευρώπης, χωρίς να ενδιαφέρεται για τη μείωση μισθών, τα εργασιακά δικαιώματα, την Υγεία, την εκπαίδευση και τις συντάξεις… την ίδια ώρα που παραδόξως αγόραζε στρατιωτικό εξοπλισμό[6].

Όλα αυτά μιλώντας για σκανδαλώδεις περιπτώσεις που βρέθηκαν σε όλα τα μέσα ενημέρωσης, ξεκάθαρα σε όσα ανήκουν στο «βόρειο» τμήμα του πλανήτη. Αν όμως γνωρίζουμε όσα συμβαίνουν στην Γηραιά Ήπειρο και τις ΗΠΑ, τί συμβαίνει στην Αφρική και δεν μαθαίνεται, σε μεγάλο μέρος της Ασίας με ζώνες μεγάλης ποσότητας φυσικών πόρων, των οποίων ο πληθυσμός ζει σε ακραία φτώχεια ως συνέπεια πολέμων που δεν επέλεξαν και που τους κρατούν «ψυχαγωγημένους» ενόσω τους κλέβουν τους πόρους;

Εκεί όπου επενδύει κάποιος σε όπλα, αυξάνει τη βία σε οποιαδήποτε μορφή της (φυσική, οικονομική, κοινωνική, ηθική, έμφυλη…), αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες, τους λιμούς, την κλιματική αλλαγή, τους εξαναγκαστικούς εκτοπισμούς πληθυσμών κ.τ.λ. Είναι επιπλέον πολύ χαρακτηριστικό να παρατηρήσουμε ότι αυτός ο εξοπλιστικός αγώνας συνδέεται και με τη συσσώρευση του πλούτου[7]. Η επιχείρηση του πολέμου ας μην ξεχνάμε ότι είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο.

Επιβίωση της ανθρωπότητας

Σε κάθε περίπτωση, σήμερα δεν υπάρχουν καταστάσεις που να δικαιολογούν τα όπλα και τους πολέμους αν μιλάμε για την επιβίωση και την προάσπιση των συμφερόντων ολόκληρης της ανθρωπότητας, όπως προτείναμε στην αρχή αυτού του κειμένου. Σήμερα υπάρχει σε όλα τα πεδία αρκετός συσσωρευμένος πλούτος, ως συνέπεια της δουλειάς χιλιάδων γενεών, ώστε όλη η Ανθρωπότητα να ζει σε αξιοπρεπείς συνθήκες. Και αυτός ο πλούτος, που έχει παραχθεί από όλους, για την κοινωνική δικαιοσύνη πρέπει να επιστρέψει σε όλους. Και έχουμε όλα τα μέσα για να μπορέσει αυτός ο πλούτος να διαμοιραστεί.

Γιατί λέμε ότι μας αφορά και πώς μπορούμε να το κάνουμε; Χωρίς την ανάγκη να γράφουμε ιστορία πάντοτε γεμάτη από άδικες προδοσίες, παραθέτουμε ένα παράδειγμα απόλυτης επικαιρότητας, γύρω από το οποίο υπάρχουν ένοπλες συγκρούσεις. Γνωρίζουμε ότι στο βόρειο τμήμα του πλανήτη υπάρχει μεγάλη επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος και στο νότιο υπάρχουν ορυκτά στοιχεία όπως το κοβάλτιο, που είναι απαραίτητο για τις ηλεκτρονικές συσκευές, ώστε να επιτευχθεί η τεχνολογική πρόοδος στο βορρά. Ποια σοφή και ηθική στάση, που βελτιώνει το μέλλον όλων, δικαιολογεί τη συνέχιση της αιματοχυσίας εκατομμυρίων ανθρώπινων όντων για να τους αφαιρέσεις αυτούς τους πόρους και να τους αρνηθείς αυτή την πρόοδο;

Φανταστείτε για μια στιγμή πόση ενέργεια σε όλους τους τομείς θα μπορούσε να κερδίσει η ανθρωπότητα αν, αντί να ενθαρρύναμε την αντιπαράθεση, αποκηρύτταμε τον πόλεμο ως επίλυση των διαφορών (δες το παράδειγμα του Συντάγματος της Βολιβίας του 2009, άρθρο 10.1[8]), αν εργαζόμαστε σε πολιτικές προσέγγισης και συνεργασίας, αν επενδύαμε στη δωρεάν εκπαίδευση, στην παγκόσμια υγεία, στην εξασφάλιση τροφής και στέγης για όλους. Τι θα συνέβαινε αν ερευνούνταν και αναπτύσσονταν μία εκπαίδευση και μία κουλτούρα εξάλειψης της εσωτερικής και εξωτερικής βίας; Θα βρισκόμασταν μπροστά σε μία εκθετική αύξηση της φυσικής και κοινωνικής υγείας των πληθυσμών, μπροστά σε ένα ανθρώπινο είδος που θα κέρδιζε μία βαθιά πίστη στο μέλλον του, θα θέταμε τις προϋποθέσεις ώστε οι διάφορες μορφές βίας να μη βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην ατομική και συλλογική συνείδηση.

Αν όλοι οι πόροι που διοχετεύονται στον εξοπλιστικό μαραθώνιο χρησιμοποιούνταν προς όφελος της ζωής και της ελευθερίας του ανθρώπινου όντος, θα δημιουργούσαμε το έδαφος ώστε να περάσουμε στην επόμενη φάση της ιστορίας, θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε και να διηγηθούμε την πραγματική ανθρώπινη ιστορία, όπως έλεγε ο λατινοαμερικάνος στοχαστής Mario Rodriguez (Silo)[9].

Έτσι, καθώς δε θα βρίσκουμε κανένα λόγο για να εκτρέφουμε τη βία και την εξοπλιστική βιομηχανία, θα πούμε δυνατά και καθαρά: «Λόγοι για τον αφοπλισμό; Όλοι!»

————–
H Juana Perez, δημοσιογράφος και αφηγήτρια ντοκιμαντέρ, είναι εκδότης και συντάκτρια της Pressenza για την Ισπανία και ακτιβίστρια του ανθρωπισμού.
Το άρθρο αυτό αρχικά δημοσιεύτηκε στις 17/09/2018 στο Revista America Latina en Movimiento: Paz y NoViolencia: Rebeldia a un Sistema violento.

Μετάφραση από ισπανικά: Θοδωρής Διαμαντόπουλος.

————–
[1] https://www.sipri.org/sites/default/files/2018-06/yb_18_summary_en_0.pdf
[2] http://www.cipi.cu/articuloel-presupuesto-militar-de-eeuu-para-el-ano-fiscal-2018-y-el-complejo-militar-industrial
[3]https://www.google.com/search?q=Colombia+apoya+militarmente+a+la+otan&ie=utf-8&oe=utf-8&client=firefox-b
[4] https://www.google.com/search?q=japon+se+rearma&ie=utf-8&oe=utf-8&client=firefox-b
[5]http://www.centredelas.org/images/INFORMES_i_altres_PDF/informe34_cast_DEF.pdf
[6] https://www.elboletin.com/internacional/146826/grecia-segundo-pais-otan-invierte-defensa.html
[7] https://www.oxfam.org/es/sala-de-prensa/notas-de-prensa/2018-01-22/el-1-mas-rico-de-la-poblacion-mundial-acaparo-el-82-de-la
[8] http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=189098#LinkTarget_3126
[9] http://www.silo.net/es