Το δίκτυο Green10 είναι ένας συνασπισμός δέκα από τους μεγαλύτερους περιβαλλοντικούς οργανισμούς και δίκτυα που δραστηριοποιούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι Green10, αντιπροσωπεύοντας εκατομμύρια πολίτες στην Ευρώπη, καλεί τις πολιτικές ομάδες, τους υποψήφιους ευρωβουλευτές και τους ηγέτες της ΕΕ να προωθήσουν:
Μια Ευρωπαϊκή Ένωση που θέτει τις προτεραιότητες στην προστασία του περιβάλλοντος και στην κλιματική αλλαγή
Ο πλανήτης έχει χρονικό διάστημα από 10 έως 15 έτη για να περιορίσει τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής, να αντιστραφεί η απώλεια της βιοποικιλότητας και οι οικονομικές δραστηριότητες να σταματήσουν να επιφέρουν περιβαλλοντικές και κοινωνικές ζημίες. Η επόμενη δεκαετία των αλλαγών απαιτεί προσεκτική προσέγγιση και ηγεσία. Το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να δώσει εντολή στον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να υλοποιήσει τους στόχους για την Αειφόρο Ανάπτυξη, οι οποίοι θα πρέπει να αποτελέσουν το γενικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της ΕΕ έως το 2030. Ο Πρόεδρος πρέπει να συνεργαστεί με τους αρμόδιους για την Κλιματική Δράση και για τους Φυσικούς Πόρους ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης και της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.
Καλύτερη διακυβέρνηση, όχι απορρύθμιση
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ΕΕ είναι η διαρκής προσπάθειά της για ομοιόμορφο δίκαιο στα κράτη-μέλη της σε ό,τι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, τη δημόσια υγεία, τα δικαιώματα των εργαζομένων και τα δικαιώματα των καταναλωτών. Αυτοί οι κανόνες αποτελούν πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο. Η επόμενη γενιά ηγετών της ΕΕ πρέπει να θέσει τέρμα στην προσπάθεια απορρύθμισης και να επικεντρωθεί στη ρύθμιση για το δημόσιο συμφέρον. Οι κανόνες της ΕΕ πρέπει να βασίζονται στη βέλτιστη διαθέσιμη επιστήμη, σε πραγματικές διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και στην έγκαιρη επιβολή ουσιαστικών κανονισμών που εφαρμόζονται με τον κατάλληλο τρόπο και τα κατάλληλα μέσα.
Μια Ευρωπαϊκή Ένωση που υποστηρίζει το κράτος δικαίου και ενισχύει την κοινωνία των πολιτών
Ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά επιτεύγματα της ΕΕ ήταν η ειρηνική εξάπλωση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου σε όλη την ήπειρο. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μαζί με έναν ελεύθερο Τύπο και μια ανεξάρτητη δικαιοσύνη, διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στον έλεγχο της κυβερνητικής δράσης και στον έλεγχο αυτών που βρίσκονται στην εξουσία. Πρέπει να διασφαλιστεί η συμμετοχή τους στην ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κοινοβούλιο πρέπει να στηρίξουν τους πολίτες και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και να χρησιμοποιήσουν τις νομικές και δημοσιονομικές εξουσίες τους για να διασφαλίσουν ότι όλες οι κυβερνήσεις της ΕΕ σέβονται το κράτος δικαίου.
Μια υπεύθυνη και υποδειγματική Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Τα νέα στελέχη της Ευρώπης πρέπει να είναι πρόθυμα και ικανά να ανταποκριθούν στα ειδικά συμφέροντα και στις εθνικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την εφαρμογή των κανόνων. Η νέα Επιτροπή πρέπει να αποπολιτικοποιήσει την εκτέλεση των κανόνων της ΕΕ και να γίνει ξανά ανεξάρτητος και αποτελεσματικός υπεύθυνος για την τήρηση της νομοθεσίας της ΕΕ. Για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού και να εξασφαλίσουν τη νομιμότητα και την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού σχεδίου, τα ίδια τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και οι Επίτροποι ειδικότερα, πρέπει να υποστηρίξουν τα υψηλότερα πρότυπα διαφάνειας, ακεραιότητας και δημόσιας λογοδοσίας.
10 νίκες για τους ανθρώπους και τον πλανήτη
1.Παγκόσμιος ηγέτης στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής
Σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, η ΕΕ συμφώνησε να επιδιώξει να περιορίσει την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας μέχρι και 1,5°C. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να αυξήσει σημαντικά τους στόχους της για το 2030 όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, την ανανεώσιμη ενέργεια, καθώς και την εξοικονόμηση ενέργειας. Η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει πλήρη απεξάρτηση της οικονομίας της από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι τα μέσα του αιώνα που διανύουμε. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περιοριστεί πλήρως η χρήση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα να εξαλειφθούν οι βλαβερές εναλλακτικές λύσεις, όπως η μη βιώσιμη βιοενέργεια, η πυρηνική ενέργεια και οι μέθοδοι γεωμηχανικής για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο φυσικά, είναι απαραίτητο η δημόσια χρηματοδότηση να μην ευνοεί τη ρύπανση από άνθρακα, αλλά να επενδύει σε μια βιώσιμη οικονομία.
2. Βιώσιμα οικοσυστήματα
Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να σταματήσει την απώλεια της βιοποικιλότητας και να τερματίσει την υπεραλίευση και την αποψίλωση μέχρι το 2020. Ενώ έχει σημειωθεί περιορισμένη πρόοδος, τα φυτικά και ζωικά είδη συνεχίζουν να εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό, κυρίως λόγω της βιομηχανικής γεωργίας και της ανάπτυξης υποδομών, καθώς και της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΕ πρέπει να καταβάλει σοβαρές προσπάθειες για την επιβολή των νόμων περί φύσης, θαλάσσιων και χωροκατακτητικών ξένων ειδών και να εφαρμόσει, αντί να αναθεωρήσει, το πλαίσιο της νομοθεσίας περί υδάτων. Πρέπει να διαθέτει επαρκείς πόρους από τον προϋπολογισμό της για την προστασία της φύσης, τη μετάβαση από τη διαχείριση της αλιείας στη διατήρηση των ωκεανών, τη ριζική μεταρρύθμιση της γεωργικής πολιτικής και την υποστήριξη της αποκατάστασης της φύσης.
3. Καθαρός αέρας για όλους
Η νέα Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να αντιμετωπίσουν ταχέως την πρώτη απειλή για την υγεία στην Ευρώπη. Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί περισσότερους από 400.000 πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο στην ΕΕ. Επιδεινώνει τις χρόνιες ασθένειες και προκαλεί τεράστιες δαπάνες για την υγεία, το περιβάλλον και την οικονομία. Η νέα Επιτροπή και οι ευρωβουλευτές πρέπει να διασφαλίσουν την πλήρη εφαρμογή των νόμων της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα, να αντισταθούν στις προσπάθειες αποδυνάμωσης τους από τα κράτη-μέλη, να εισαγάγουν νέους κανόνες για την αντιμετώπιση των κύριων πηγών ρύπανσης (από τους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, της θέρμανσης, της βιομηχανίας και της γεωργίας) και να επικαιροποιήσουν τα πρότυπα ατμοσφαιρικής ποιότητας της ΕΕ για να ευθυγραμμιστούν με αυτά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
4. Ένας παγκόσμιος ηγέτης στις καθαρές μεταφορές
Το σκάνδαλο της Dieselgate εξέθεσε τις αποτυχημένες προσπάθειες της ΕΕ να μειώσει τις εκπομπές από τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά, ωστόσο όμως, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για την επιτάχυνση της μετάβασης στην πραγματικά καθαρή κινητικότητα. Το επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να ρυθμίσει την εξάλειψη των ρύπων, του θορύβου και των εκπομπών CO2, ιδίως με την εφαρμογή μιας στρατηγικής που καθιστά την Ευρώπη έναν παγκόσμιο ηγέτη στον τομέα των μηδενικών εκπομπών και των μαζικών μεταφορών που κινούνται με καθαρή ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές.
5. Ένας προϋπολογισμός που να απευθύνεται στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές προκλήσεις
Ο σημερινός προϋπολογισμός της ΕΕ έρχεται σε μεγάλο βαθμό σε αντίθεση με τους στόχους της ΕΕ καθώς και με τους διεθνείς στόχους για την αειφορία, την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος. Η πρόσφατα δημοσιευθείσα πρόταση της Επιτροπής για τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ δεν παρέχει τη μετασχηματιστική αλλαγή που απαιτείται για να καταστούν η κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, βασικές προτεραιότητες μετά το 2020. Ο επόμενος προϋπολογισμός πρέπει να συμβαδίζει με τις διεθνείς δεσμεύσεις για την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα και την αειφόρο ανάπτυξη με σαφώς καθορισμένο και υποχρεωτικό στόχο δαπανών 50% για την κλιματική αλλαγή και τη φύση σε όλα τα δημοσιονομικά μέσα, εξαιρουμένων των ορυκτών καυσίμων από όλα τα προγράμματα. Επιπλέον, η χρηματοδότηση του προγράμματος LIFE της ΕΕ πρέπει να ανέρχεται τουλάχιστον στο 1% του συνολικού προϋπολογισμού.
6. “Αποτοξινώνοντας” το μέλλον της Ευρώπης
Πολλά προϊόντα περιέχουν χημικά, όπως πλαστικά, επιβραδυντικά φλόγας ή νανοϋλικά. Απειλούν την άγρια φύση, το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρών ασθενειών όπως ο καρκίνος, τα προβλήματα στειρότητας και οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Αποτελούν επίσης ένα σοβαρό οικονομικό κόστος. Η ΕΕ πρέπει να περιορίσει την έκθεση των ανθρώπων στις επικίνδυνες χημικές ουσίες και να επιταχύνει παράλληλα την εφαρμογή ασφαλέστερων εναλλακτικών. Η ΕΕ πρέπει να συμβάλλει στην αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας των ανθρώπων ρυθμίζοντας την ασφαλή έκθεσή τους στα παρασιτοκτόνα, στον μόλυβδο, υδράργυρο ή σε άλλες τοξικές χημικές ουσίες.
7. Καθαρή κυκλική οικονομία: χρήση λιγότερων πόρων και εναρμόνιση των κανονισμών για τα χημικά και τα απόβλητα
Η κουλτούρα των αποβλήτων της Ευρώπης επιδεινώνει τις κοινωνικές ανισότητες, απειλεί τη δημόσια υγεία και εξαντλεί τους φυσικούς πόρους παγκοσμίως. Ο κακός συντονισμός μεταξύ των νόμων για τα χημικά και τα απόβλητα εμποδίζει την προστασία του κύκλου ζωής των υλικών από τοξικές χημικές ουσίες. Η ΕΕ χρειάζεται συνεκτικές πολιτικές για τη σωστή διαχείριση των αποβλήτων και την προαγωγή της χρήσης ανακυκλώσιμων υλικών χωρίς τοξικά κατά το σχεδιασμό τους. Οι επικίνδυνες ουσίες δεν πρέπει να επιβιώνουν στα ανακυκλωμένα προϊόντα. Αυτή η αλλαγή θα έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση κόστους, νέες θέσεις εργασίας, υγιείς ανθρώπους και ασφαλέστερο περιβάλλον.
8. Μια πιο διαφανής, δημοκρατική και υπεύθυνη Ευρώπη
Η ΕΕ πρέπει να εγγυηθεί το δικαίωμα ενημέρωσης, συμμετοχής και δικαιοσύνης για όλους. Πρέπει να σταματήσει τη μη συμμόρφωση με τη Σύμβαση του Aarhus βελτιώνοντας την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Η ΕΕ πρέπει να εξασφαλίσει μεγαλύτερη διαφάνεια στις δραστηριότητες λήψης αποφάσεων και άσκησης πίεσης σε επίπεδο ΕΕ και να βελτιώσει τους περιορισμούς στις πρακτικές των “περιστρεφόμενων θυρών”. Αυτό θα ενισχύσει τη νομιμότητα της ΕΕ, θα εξασφαλίσει ισορροπημένη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων ενώ ταυτόχρονα θα εμποδίσει την εμπλοκή των εταιρειών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και θα αποτρέψει τις ανεπιθύμητες συγκρούσεις συμφερόντων.
9. Εμπορικές συμφωνίες που ικανοποιούν τους ανθρώπους, όχι τις μεγάλες επιχειρήσεις
Όλες οι μελλοντικές εμπορικές σχέσεις της ΕΕ πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στο δημόσιο συμφέρον, αντί να επιδιώκουν να μεγιστοποιούν τον όγκο των συναλλαγών και να μειώνουν το κόστος για τις πολυεθνικές. Ειδικές διατάξεις διαιτησίας για τους ξένους επενδυτές πρέπει να εξαιρεθούν από όλες τις τρέχουσες και μελλοντικές εμπορικές συμφωνίες. Οι στόχοι της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή καθώς και οι ρήτρες “μη υποβάθμισης” του περιβάλλοντος πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε όλες τις ευρωπαϊκές συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, με νομικά δεσμευτικά και εκτελεστικά κεφάλαια για την αειφόρο ανάπτυξη.
10. Μια βιώσιμη Ευρώπη η οποία σέβεται τα όρια του πλανήτη
Προκειμένου να ανταποκριθεί στις περιβαλλοντικές πτυχές του προγράμματος δράσης των Ηνωμένων Εθνών για την αειφόρο ανάπτυξη του 2030 και να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη ζει με τα οικολογικά της μέσα, η ΕΕ πρέπει να επιτύχει ένα φιλόδοξο 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον. Η τρέχουσα προσέγγιση μιας οικονομίας που επικεντρώνεται στο ΑΕΠ έχει ως αποτέλεσμα την εξάντληση των πόρων και την εξαφάνιση ειδών, αυξάνοντας παράλληλα την ανισότητα, το οικονομικό χρέος και τον αριθμό των λιγότερο εύπορων κοινωνικών στρωμάτων. Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως νέες οικονομικές πολιτικές που να δημιουργούν ευημερία για όλους μέσα στα όρια βιώσιμων οικοσυστημάτων. Πρέπει να αποτρέψει τη μετάβαση του κόστους της περιβαλλοντικής ρύπανσης στις μελλοντικές γενιές.
Μετάφραση: Ευαγγελία Βορδογιάννη
Για το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece που είναι μέλος των Naturefriends International, έναν από τους οργανισμούς που συμμετέχει στους Green10.
Περισσότερα για τους Green10: secretariat@green10.org +32 489 29 62 80 www.green10.org
