Υπάρχουν περίπου 370 εκατομμύρια αυτόχθονες στον κόσμο, που ζουν σε 90 χώρες. Αποτελούν λιγότερο από το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά αντιπροσωπεύουν το 15% των φτωχότερων ανθρώπων. Μιλούν μια συντριπτική πλειονότητα των 7.000 εκτιμώμενων γλωσσών του κόσμου και αντιπροσωπεύουν 5.000 διαφορετικούς πολιτισμούς.
Οι αυτόχθονες λαοί είναι κληρονόμοι και δημιουργοί μοναδικών πολιτισμών που σχετίζονται με τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Έχουν διατηρήσει κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά που διαφέρουν από εκείνα των κυρίαρχων κοινωνιών στις οποίες ζουν. Παρά τις πολιτιστικές τους διαφορές, οι αυτόχθονες πληθυσμοί από όλο τον κόσμο μοιράζονται κοινά προβλήματα που σχετίζονται με την προστασία των δικαιωμάτων τους ως ξεχωριστοί λαοί.
Οι αυτόχθονες λαοί έχουν επιδιώξει εδώ και χρόνια να αναγνωριστεί η ταυτότητά τους, ο τρόπος ζωής και το δικαίωμά τους σε παραδοσιακά εδάφη, περιοχές και φυσικούς πόρους, ωστόσο ιστορικά τα δικαιώματά τους παραβιάζονταν πάντοτε. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί σήμερα αποτελούν αναμφίβολα από τις πιο μειονεκτούσες και ευάλωτες ομάδες ανθρώπων στον κόσμο. Η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει ότι απαιτούνται ειδικά μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων τους και τη διατήρηση των ξεχωριστών πολιτισμών και τρόπων ζωής τους.
Αυτές οι αυτόχθονες γυναίκες Tule στην περιοχή Choco της Κολομβίας προετοιμάζουν το βαμβάκι για να χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή παραδοσιακών ρούχων και υλικών. Μόλις πρόσφατα είχαν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στη γη τους, όμως η καταστροφή στο περιβάλλον και η παρουσία ένοπλων ομάδων καθιστά το μέλλον τους αβέβαιο. Η γη και η σύνδεση τους με αυτήν είναι πολύ σημαντική στην κουλτούρα των Tule. Photo UNHCR/B. Heger
Η μετανάστευση και η μετακίνηση των αυτοχθόνων λαών
Ως αποτέλεσμα της απώλειας των εδαφών, των περιοχών και των πόρων τους λόγω ανάπτυξης και άλλων πιέσεων, πολλοί αυτόχθονες λαοί μεταναστεύουν σε αστικές περιοχές αναζητώντας καλύτερες προοπτικές ζωής, εκπαίδευσης και απασχόλησης. Μεταναστεύουν επίσης μεταξύ των χωρών για να αποφύγουν τις συγκρούσεις, τις διώξεις και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Παρά την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι οι αυτόχθονες πληθυσμοί ζουν κατά συντριπτική πλειονότητα σε αγροτικές περιοχές, οι αστικές περιοχές φιλοξενούν σήμερα ένα σημαντικό ποσοστό των αυτοχθόνων πληθυσμών. Στη Λατινική Αμερική, περίπου το 40% όλων των αυτοχθόνων πληθυσμών ζουν σε αστικές περιοχές – ακόμη και το 80% σε ορισμένες χώρες της περιοχής. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι αυτόχθονες πληθυσμοί που μεταναστεύουν βρίσκουν καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης και βελτιώνουν την οικονομική τους κατάσταση, αλλά απομακρύνονται από τα παραδοσιακά εδάφη και τα έθιμά τους. Επιπλέον, οι αυτόχθονες μετανάστες αντιμετωπίζουν μια πληθώρα προκλήσεων, μεταξύ των οποίων είναι η έλλειψη πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες και τις πρόσθετες μορφές διακρίσεων.
Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Αυτοχθόνων επικεντρώνεται στη σημερινή κατάσταση των αυτοχθόνων εδαφών, τα βασικά αίτια της μετανάστευσης, τη διασυνοριακή μετακίνηση και τον εκτοπισμό, με ιδιαίτερη έμφαση στους αυτόχθονες πληθυσμούς που ζουν σε αστικές περιοχές και πέρα από τα διεθνή σύνορα. Εξετάζει τις προκλήσεις και τους τρόπους με τους οποίους θα αναζωογονηθεί η ταυτότητα των αυτοχθόνων λαών και θα ενθαρρυνθεί η προστασία των δικαιωμάτων τους εντός ή εκτός των παραδοσιακών εδαφών τους.
2019 – Διεθνές Έτος των Αυτοχθόνων Γλωσσών
Οι γλώσσες παίζουν κρίσιμο ρόλο στην καθημερινότητα των ανθρώπων, όχι μόνο ως εργαλείο επικοινωνίας, εκπαίδευσης, κοινωνικής ενσωμάτωσης και ανάπτυξης, αλλά επίσης ως αποθετήριο για την μοναδική ταυτότητα, πολιτισμική ιστορία, παραδόσεις και μνήμη του κάθε ανθρώπου. Όμως παρά την τεράστια αξία τους, οι γλώσσες σε ολόκληρο τον κόσμο εξακολουθούν να εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό.
Τα Ηνωμένα Έθνη ανακήρυξαν το έτος 2019, ως Διεθνές Έτος των Αυτοχθόνων Γλωσσών, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν για αυτές, όχι μόνο προς όφελος των ανθρώπων που τις ομιλούν αλλά για όλους, ώστε να εκτιμήσουν την σημαντική συνεισφορά τους στην πλούσια πολιτιστική ποικιλομορφία του κόσμου.
Το δικαίωμα ενός ατόμου να χρησιμοποιεί τη γλώσσα που έχει επιλέξει αποτελεί προϋπόθεση για την ελευθερία σκέψης, γνώμης και έκφρασης, την πρόσβαση στην εκπαίδευση και την πληροφόρηση, την απασχόληση, την οικοδόμηση κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς και άλλες αξίες που κατοχυρώνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Από τις σχεδόν 7.000 υπάρχουσες γλώσσες, η πλειονότητα έχει δημιουργηθεί και ομιλείται από αυτόχθονους λαούς που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος της πολιτιστικής ποικιλομορφίας του κόσμου. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις γλώσσες εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό, καθώς οι κοινότητες που τις μιλάνε αντιμετωπίζουν αφομοίωση, αναγκαστική μετεγκατάσταση, εκπαιδευτικά μειονεκτήματα, φτώχεια, αναλφαβητισμό, μετανάστευση και άλλες μορφές διακρίσεων και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Δείτε επίσης: Ρατσισμός και Ευάλωτες Ομάδες: Αυτόχθονες πληθυσμοί
Πηγές: un.org / iyil2019.org
Μετάφραση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
