Οι οργανώσεις-μέλη της Πλατφόρμας ΜΚΟ για τις Ψυχοδραστικές Ουσίες* με μια επιστολή τους χτες στον Υπουργό Υγείας, κ. Ξανθό, επισημαίνουν την ανάγκη λειτουργίας χώρων ιατρικώς επιτηρούμενης χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών ως μία πρακτική που υπηρετεί την υγεία και την ασφάλεια των χρηστών αλλά και τη δημόσια υγεία και ζητούν να αναλάβει την άμεση σχετική νομοθετική πρωτοβουλία για τη λειτουργία αυτών των χώρων.
Τι είναι οι χώροι επιτηρούμενης χρήσης; Οι χώροι επιτηρούμενης χρήσης είναι χώροι που χρησιμοποιούνται για την ασφαλέστερη χρήση ουσιών σε προστατευμένο περιβάλλον, υπό την εποπτεία τόσο εκπαιδευμένου προσωπικού όσο και ομότιμων (άλλων χρηστών ουσιών που βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία της δομής). Ο πληθυσμός-στόχος στον οποίο απευθύνονται αυτές οι δομές είναι οι άνθρωποι που κάνουν χρήση ουσιών σε ανοιχτούς χώρους (πιάτσες).
Οι συγκεκριμένοι χώροι αποτελούν μια βέλτιστη πρακτική που εφαρμόζεται ήδη σε πολλές χώρες διεθνώς (Ελβετία, Ολλανδία, Γερμανία, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Καναδά, Πορτογαλία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία και Αυστραλία) με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Στην Ελλάδα λειτούργησε από τον ΟΚΑΝΑ ένας τέτοιος χώρος ως πιλοτικό πρόγραμμα, ο Σταθμός Εποπτευόμενης Χρήσης «ΟΔΥΣΣΕΑΣ», από τον Οκτώβριο του 2013 μέχρι και τον Ιούλιο του 2014, όταν και έκλεισε λόγω έλλειψης κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου.
Η βέλτιστη πρακτική της επιτηρούμενης χρήσης ουσιών έχει άμεσα αποτελέσματα και σημαντικά οφέλη που σχετίζονται με την υγεία και την ασφάλεια των ενεργών χρηστών αλλά και με τη δημόσια υγεία εν γένει, διότι:
- Μειώνει ποσοτικά και ποιοτικά τις συμπεριφορές υψηλού κινδύνου που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών.
- Συμβάλει στη μείωση του επιπολασμού μεταδοτικών νόσων, όπως ο HIV και η ηπατίτιδα C.
- Αποτελεί μέσο προσέγγισης περιθωριοποιημένων πληθυσμών.
- Μειώνει τη συχνότητα και την ένταση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου, που σχετίζονται με την ενέσιμη χρήση, όπως η κοινή χρήση συριγγών.
- Αντιμετωπίζει άμεσα τα περιστατικά υπερβολικής δόσης, καθώς το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό είναι έτοιμο να παρέμβει σε περίπτωση ανάγκης.
- Αυξάνει την πρόσβαση των χρηστών σε θεραπευτικές υπηρεσίες υποκατάστασης και απεξάρτησης.
- Μειώνει τη δημόσια χρήση ουσιών, καθώς και τις συνέπειές της στο επίπεδο της δημόσιας υγείας και ασφάλειας, συμβάλλοντας παράλληλα στη συνολική αναβάθμιση του δημόσιου χώρου.
- Δεν οδηγεί σε αύξηση της χρήσης ναρκωτικών ή των εγκλημάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά στην γύρω περιοχή.
Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), ο αριθμός των χρηστών υψηλού κινδύνου που δεν καταγράφονται σε καμία θεραπευτική υπηρεσία στη χώρα μας εκτιμάται πως πλησιάζει τα 15.000 άτομα. Ωστόσο, οι πολιτικές για τα ναρκωτικά που εφαρμόζονται στην Ελλάδα είναι προσανατολισμένες κυρίως στην καταστολή και στην πρόσβαση σε υπηρεσίες απεξάρτησης και υποκατάστασης και όχι στη μείωση βλάβης, με αποτέλεσμα η συγκεκριμένη κατηγορία χρηστών να μην λαμβάνει καμία υποστήριξη, αν και συνιστά την πιο ευάλωτη και περιθωριοποιημένη ομάδα.
Είναι συνεπώς προφανές ότι οι χώροι ιατρικώς εποπτευόμενης χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών θα μπορούσαν να καλύψουν το κενό αυτό βάσει επιστημονικών προτύπων και τεκμηρίωσης και παράλληλα να λειτουργήσουν υποστηρικτικά ως πυρήνες προαγωγής της υγείας και της πρόληψης, μέσω και προγραμμάτων διάθεσης υλικού ασφαλούς ενέσιμης χρήσης, πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, προληπτικών εξετάσεων για μεταδιδόμενα νοσήματα όπως η ηπατίτιδα C και ο HIV και χορήγησης ολιστικής θεραπείας για τους χρονίως πάσχοντες χρήστες.
* Η Πλατφόρμα ΜΚΟ για τις Ψυχοδραστικές Ουσίες αποτελείται από τις οργανώσεις: Κέντρο Ζωής, Δίκτυο Ομότιμων Χρηστών Ψυχοδραστικών Ουσιών, Διογένης-Διάλογος Πολιτικής για τα Ναρκωτικά, Praksis, Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος-Θετική Φωνή, Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος-Προμηθέας και Steps.
