Άρθρο στο Forestlife.gr στις 7 Αυγούστου 2017

Οι πρόσφατες, εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές στην Πορτογαλία και τη Μεσογειακή Γαλλία έφεραν ξανά στο προσκήνιο την αναγκαιότητα αλλαγής της πολιτικής αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών, ώστε να επικεντρώνεται από την καταστολή στην πρόληψη. Πρόληψη που δεν περιορίζεται στη διευκόλυνση της καταστολής (έγκαιρος εντοπισμός της πυρκαγιάς, επαρκές δασικό οδικό δίκτυο, οργάνωση εθελοντών κ.λπ.), αλλά είναι αποτέλεσμα πολιτικών που μειώνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης μιας πυρκαγιάς, συμβάλλουν αποφασιστικά στον περιορισμό της καμένης έκτασης και ελαχιστοποιούν τις υπόλοιπες απώλειες, στις οποίες, δυστυχώς, όλο και συχνότερα, περιλαμβάνονται και ανθρώπινες ζωές. Στην Ελλάδα, η σχετική συζήτηση άνοιξε μετά το 2007 και τις τεράστιες, σε μέγεθος και απώλειες, πυρκαγιές της Πελοποννήσου[1].

Με αφορμή τις πυρκαγιές της Πορτογαλίας και της Γαλλίας, το Μεσογειακό Γραφείο του Ευρωπαϊκού Δασικού Ινστιτούτου (EFIMED) δημοσίευσε ενημερωτική ταινία (https://youtu.be/ApwsV0FFoZc?t=164), βασισμένη σε δημοσίευση[2] του 2015, η οποία εστιάζει σε τέσσερα σημεία που σχετίζονται με τις δασικές πυρκαγιές στη Μεσόγειο και μπορούν να αναδειχθούν κλειδιά για την αντιμετώπισή τους:

Η μείωση της παραγωγικής οικονομικής δραστηριότητα στην ύπαιθρο. Η εγκατάλειψη των παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα στην ύπαιθρο της Μεσογείου οδήγησε στην αύξηση της έκτασης και στην πύκνωση των δασών. Σταδιακά, τα ποικιλόμορφα αγροτικά και δασολιβαδικά Μεσογειακά τοπία μεταβλήθηκαν σε συνεχή και ομοιόμορφα δασικά τοπία, με υψηλή ποσότητα καύσιμης ύλης, ευνοώντας την ανάπτυξη δασικών πυρκαγιών μεγάλης έντασης και έκτασης.

Το μεγάλο κόστος καταστολής των δασικών πυρκαγιών. Το κόστος των μέτρων που διευκολύνουν την καταστολή και κατάσβεση φτάνει σε δυσθεώρητα ύψη, απορροφώντας τους ήδη μειωμένους πόρους στήριξης των παραγωγικών τομέων της δασοπονίας. Όσο, μάλιστα η έμφαση θα δίδεται στην αποτελεσματική καταστολή και όχι στην πρόληψη, τόσο θα απαιτούνται πρόσθετες χρηματοδοτήσεις, επιτείνοντας το πρόβλημα.

Η «τέλεια καταιγίδα» δασικών πυρκαγιών. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σε συνδυασμό με την αύξηση των ευάλωτων σε πυρκαγιές τοπίων, την ολοένα και μεγαλύτερη γειτνίαση δασών και κατοικημένων περιοχών, την υποβάθμιση της αξίας που αποδίδει από το κοινό στα Μεσογειακά τοπία, καθώς και τον μεγάλο αριθμό επεισοδίων πυρκαγιάς δημιουργούν την «τέλεια καταιγίδα» δασικών πυρκαγιών. Ήδη οι ικανότητες καταστολής των δασικών πυρκαγιών σε πολλές χώρες, ακόμα και σε αυτές που διαθέτουν εξελιγμένα εναέρια και επίγεια μέσα, καλά εκπαιδευμένες δυνάμεις καταστολής και επαρκή χρηματοδότηση, βρίσκεται σε οριακό επίπεδο.

Η δασική πολιτική. Απαιτείται μια νέα προσέγγιση δασικής πολιτικής, η οποία θα επιδιώκει την επαναφορά και διεύρυνση της παραγωγικής διαχείρισης των δασών και των δασικών τοπίων, ώστε να μειωθεί η ποσότητα και η συνέχεια της καύσιμης ύλης. Με αυτό τον τρόπο, θα διευκολύνεται η καταστολή, με μειωμένες μάλιστα δαπάνες. Ειδικότερα, είναι σκόπιμη η προώθηση αλυσίδων παραγωγής και ορθής χρήσης τεχνικής ξυλείας, η παραγωγή δασικών μη ξύλινων προϊόντων, η αγροδασοπονία, καθώς και η αναγνώριση και προώθηση των υπηρεσιών οικοσυστήματος. Απαιτείται, με άλλα λόγια, μια προσέγγιση βιοικονομίας, η οποία έχει τη δυνατότητα, όχι μόνο να μειώσει τους κινδύνους πυρκαγιάς, αλλά και να επαναφέρει την ικανότητα των Μεσογειακών δασών να παράγουν εισόδημα.

[1] Βλ. π.χ. τη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Δασικών Πυρκαγιών στην Ελλάδα σε Καιρό Οικονομικής Κρίσης, (14 Μαΐου 2013, Συνεδριακό Κέντρο του Ευγενιδείου Ιδρύματος, Παλαιό Φάληρο)

[2] http://www.efimed.efi.int/files/images/efimed/virtual_library/reflection_on_the_bioeconomy_1.pdf