Κουβέντα με τον Χρίστο Παπαναστασίου, με αφορμή την έκθεση φωτογραφίας “Νέα Ιωνία – το χθες στο σήμερα”.
«Ξεκίνησα ως απόφοιτος της Γεωπονικής Σχολής Αθηνών ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Πολυτεχνείο, με χαρακτήρα διεπιστημονικό και θέμα «Περιβάλλον και Ανάπτυξη». To μεταπτυχιακό πρόγραμμα επιδιώκει τη συμμετοχή επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων ώστε, συνεισφέροντας ο καθένας με τη δική του οπτική, να γίνει μια διαφορετική προσέγγιση αυτού που ονομάζουμε ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής μου εργασίας είχα στο μυαλό μου να δημιουργήσω έναν ψηφιακό χάρτη αξιοποιώντας αεροφωτογραφίες και συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών (G.I.S.). Έβλεπα περιοχές όπως το Λαύριο και η Ελευσίνα με πολύπλευρα θέματα προς ανάδειξη, κοινωνικά, αρχαιολογικά, ιστορικά, που κάθε φορά, ομάδες μελέτης και εργασίας έπαιρναν μια διάσταση της πόλης και προσπαθούσαν να την αναπτύξουν. Τότε σκέφτηκα, αφού γίνεται για την Ελευσίνα και το Λαύριο, γιατί να μην γίνει και με τη Νέα Ιωνία; Δεν υπήρχε ουσιαστικά τίποτα έτοιμο από υλικό, ειδικά όσον αφορά τις αεροφωτογραφίες της περιοχής, έτσι έπρεπε να το δουλέψω από το μηδέν. Οι καθηγητές μου, Έφη Δημοπούλου και Τάσος Λαμπρόπουλος, με ενθάρρυναν και με βοήθησαν στην πορεία.»
Με αυτά τα λόγια ο Χρίστος Παπαναστασίου μας παρουσιάζει το Διαδραστικό Οδηγό Πόλης για τη Νέα Ιωνία. Ενεργοί πολίτες λοιπόν, κάτοικοι μιας περιοχής, συγκεκριμένα εδώ της Ν. Ιωνίας, που παίρνουν ερεθίσματα από τις μελέτες και τα διαβάσματά τους, χρησιμοποιούν τις δεξιότητές τους και δρουν τοπικά. Ξεκινάμε την περιήγηση στο διαδικτυακό του χάρτη και διαβάζουμε:
“Η πόλη της Νέας Ιωνίας από την ίδρυσή της το 1923 ως προσφυγικός οικισμός μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, έως σήμερα, αποτελεί ένα ζωντανό και μετεξελισσόμενο εργαστήρι κοινωνικοπολιτικών ζυμώσεων, οι οποίες την οδήγησαν στο να αποτελέσει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ταχύτατης βιομηχανικής ανάπτυξης, έντονης οικιστικής επέκτασης σε σχέση – όχι πάντα αρμονική – με το περιβάλλον, και ταχύτατης αναπροσαρμογής σε εμπορικό κέντρο, διατηρώντας ταυτόχρονα στο “dna” της αυτό που πάντα ήταν.
Μια πόλη με ανθρώπινα μεγέθη, ήσυχη και περήφανη για την ιστορία που φέρει, μια πόλη που δεν διεκδικεί καμία δημοσιότητα ή πρωτοκαθεδρία γιατί δεν έχει την ανασφάλεια να το κάνει. Μια πόλη μέσα στον ευρύτερο μητροπολιτικό ιστό της Αθήνας, που παρ’ ότι πέρασε, όπως όλες οι περιοχές στο λεκανοπέδιο, την ιστορική περίοδο της αντιπαροχής, διατήρησε την όψη της γειτονιάς στα περισσότερα σημεία της, δεν μετατράπηκε ποτέ σε βιομηχανία μαζικής διασκέδασης, είναι πάντα «κοντά» στις εξελίξεις αλλά ταυτόχρονα και «μακριά», ακριβώς γιατί έχει την προσωπικότητα μιας πόλης με ιστορία τέτοια που ο,τιδήποτε εφήμερο την απωθεί.”
ΜΚ: Χρίστο πού απευθύνεται ο Διαδικτυακός Χάρτης που έχεις φτιάξει;
ΧΠ: Στους κατοίκους της πόλης, με σκοπό να μάθουν την ιστορία της αλλά και σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει για βιομηχανική αρχαιολογία, για το προσφυγικό, για το πώς χτίστηκαν κοινωνικά αυτές οι πόλεις, από τη δημιουργία τους μέχρι σήμερα, τις αλλοιώσεις που έχουν υποστεί την περίοδο της αντιπαροχήςτους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους κατέρρευσε η βιομηχανία της κλωστουφαντουργίας κλπ.
Να σημειώσω εδώ ότι ο χάρτης αποτελεί συνοδευτικό μέρος της μεταπτυχιακής εργασίας και τις παραπάνω πληροφορίες μπορεί κάποιος να τις βρει είτε στο χάρτη είτε στο κείμενο της εργασίας όπου μπορεί να οδηγηθεί μέσω συνδέσμου. Μέχρι στιγμής η ανταπόκριση των επισκεπτών της σελίδας είναι πολύ θετική. Η έκθεση φωτογραφίας προέκυψε από αυτή τη διάδραση, έγινε ένα αφιέρωμα στην athensvoice το είδαν περισσότεροι, μου τηλεφώνησε ένας φίλος που είχαμε κάνει μαζί για λίγους μήνες μαθήματα φωτογραφίας και μου σύστησε τη φωτογραφική ομάδα της Νέας Ιωνίας. Βρήκαμε κοινά σημεία ενδιαφέροντος και δουλέψαμε περίπου τρεις μήνες κάνοντας φωτογραφικούς περιπάτους, τελικά παρουσιάσαμε στο Παναιτώλιο το υλικό μας με τίτλο «Νέα Ιωνία – το χθες στο σήμερα».
ΜΚ: Πήγε καλά η εκδήλωση;
ΧΠ: Έγιναν πολύ ωραίες κουβέντες. Ήρθε κόσμος που μας είπε ότι τους θυμίσαμε την παλιά τους γειτονιά, τις δουλειές στα εργοστάσια, ήρθαν έμποροι που είχαν τους προμηθευτές τους στη Νέα Ιωνία. Παράλληλα με την έκθεση πραγματοποιήθηκε και μια παρουσίαση του ψηφιακού χάρτη της πόλης. Οι άνθρωποι του Δήμου ήταν πολύ ευχαριστημένοι και μας πρότειναν να το ξανακάνουμε. Θα την εμπλουτίσουμε και κάποια στιγμή θα την επαναλάβουμε.
ΜΚ: Πόσα άτομα το στήσατε όλο αυτό;
ΧΠ: Οχτώ άνθρωποι. Τον συντονισμό ανέλαβε ο Άγγελος Νικολόπουλος, που είχε εμπειρία από ανάλογες διοργανώσεις. Ο Δήμος κοινοποίησε την εκδήλωση και έδωσε το χώρο.
ΜΚ: Τι τονωτικές ενέσεις μπορεί να δεχθεί η Ν. Ιωνία;
ΧΠ: Έχει βασιστεί πολύ στον τομέα της λιανικής αγοράς, μετά το κλείσιμο των εργοστασίων. Ευτυχώς έχει μείνει όρθιος, άντεξε στην κρίση, αλλά χρειάζονται περισσότερες ενέργειες όσον αφορά το πολιτιστικό κομμάτι, το παρελθόν μας, την αξιοποίηση των εργοστασιακών χώρων, την ανάδειξη του προσφυγικού οικισμού, την ανάγκη για περισσότερα πολιτιστικά δρώμενα. Υπάρχει το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., με σημαντικό έργο αλλά διοργανώνει συγκεκριμένου τύπου δράσεις. Υπάρχουν κτίρια που μπορούν ακόμα να αξιοποιηθούν, άλλα που χρειάζονται περισσότερο σεβασμό κατά τη διαδικασία αξιοποίησής τους. Έρχεται, από όσο γνωρίζω, κόσμος από τη Γερμανία, γνωρίζοντας ότι έχουν εκτελεστεί άνθρωποι στην Καλογρέζα κατά τη διάρκεια της κατοχής, με σκοπό να ερευνήσουν αυτό το παρελθόν και να το μεταφέρουν στη χώρα τους, οπότε η Ν. Ιωνία έχει και αυτή την κοινωνική πτυχή. Είχε άλλωστε και σταθερή θέση ως προς τα πιστεύω των κατοίκων της, ήταν πάντα κόσμος προοδευτικός ουσιαστικά ένα προπύργιο της Αριστεράς και λόγω των εργοστασίων και λόγω του μπλόκου, των ανθρακωρυχείων που υπήρχαν κάποτε, δέχθηκε μεγάλο ρεύμα εσωτερικής μετανάστευσης, που σε ένα βαθμό ήταν οι κυνηγημένοι του εμφυλίου, είναι μια πόλη με ιδιαίτερα κοινωνικά και ιστορικά χαρακτηριστικά. Πάντως η αίσθησή μου είναι ότι ο νέος κόσμος έχει μικρή συμμετοχή σε όλα αυτά τα δρώμενα κι αυτό όχι με δική του ευθύνη
ΜΚ: Το κίνημα των αγανακτισμένων είχε δράση εδώ;
ΧΠ: Είχαμε εκδηλώσεις και στην Καλογρέζα, στην πλατεία Αναπήρων, στον Περισσό στην Αγία Αναστασία, έγιναν ανοιχτές συνελεύσεις, προβολές ταινιών, ομιλίες, συλλογικές κουζίνες και κράτησαν όσο κράτησε το κίνημα γενικά. Ήταν μια ευκαιρία και για μένα να γνωρίσω κόσμο στην πόλη, ζήσαμε μια ενδιαφέρουσα εξωστρέφεια.
ΜΚ: Διοργανώνονται και ιστορικοί περίπατοι διάβασα;
ΧΠ: Ναι διοργανώθηκε πρόσφατα περίπατος από την Ομάδα “Βιομηχανική Αρχαιολογία“. Σκοπός της ομάδας είναι η ενημέρωση των μελών της πάνω σε θέματα που αφορούν την Βιομηχανική Αρχαιολογία και τη Διαχείριση της Βιομηχανικής κληρονομιάς. Η περιήγηση πραγματοποιήθηκε με την μεγάλη συνεισφορά της κας Όλγας Βογιατζόγλου χάρη στη δουλειά της οποίας διασώζεται η βιομηχανική κληρονομιά της πόλης. Ο περίπατος αφορούσε κλωστοϋφαντουργίες και ταπητουργίες της πόλης στον Περισσό, την Ελευθερούπολη αλλά και τη Νέα Φιλαδέλφεια.
Έχουμε επίσης πολύ καλή συνεργασία με την ομάδα προφορικής ιστορίας Νέας Ιωνίας, οι οποίοι συγκεντρώνουν προφορικές μαρτυρίες από ανθρώπους που έχουν να πουν ή να θυμηθούν πράγματα από την πόλη. Στη δική μου εργασία έχω συμπεριλάβει συνδέσμους που παραπέμπουν στη δουλειά τους. Έχουν φτιάξει ένα ψηφιακό χάρτη με τις μαρτυρίες και έτσι το υλικό είναι διαθέσιμο για όσους/ες θέλουν να το δουν.
ΜΚ: Βρίσκεις εν γένει τους κατοίκους της πόλης απαθείς;
ΧΠ: Είναι μια μεγάλη πόλη που ουσιαστικά δεν την ξέρουμε. Η αίσθηση που έχω όμως είναι ακριβώς αντίθετη, ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια που παρακολουθώ περισσότερο τα τεκταινόμενα στην πόλη είδα ότι υπάρχει μεγάλη συμμετοχή σε συλλογικότητες, σε κινηματικές διαδικασίες, με τα όσα προβλήματα μπορεί να υπάρχουν βέβαια. Βλέπω ότι σε κάθε εκδήλωση που διοργανώνει ο Δήμος μαζεύεται κόσμος. Υπάρχει επίσης ένα κομμάτι ερασιτεχνικού αθλητισμού υψηλού επιπέδου με διακρίσεις. Ο κόσμος συμμετείχε σε μια απόπειρα αλλαγής, δεν ήρθαν γενικά τα πράγματα όπως τα περιμέναμε αλλά νιώθω ότι είναι ενεργός, τηρεί μια στάση αναμονής αλλά συμμετέχει.
Όλο το φωτογραφικό υλικό της έκθεσης το βρίσκετε εδώ.
