Γράφει ο JAMES GALBRAITH, για το openDemocracy, στις 27 Απριλίου 2018
Η ευρωπαϊκή λιτότητα είναι μια πολιτική εξουσίας. Είναι ένα σύστημα προστασίας των τραπεζιτών. Και το γεγονός είναι ότι η στρατηγική έχει πλέον αποτύχει.
Γίνεται στις μέρες μας πολύ συζήτηση για την ανάγκη μιας «πιο ισορροπημένης, βασισμένη σε αρχές» συζήτησης για το εμπόριο. Μια τέτοια συζήτηση κανονικά αρχίζει με την αναγνώριση της ιστορικής σημασίας του Alexander Hamilton, του Friedrich List, του Henry Carey, του «αμερικανικού συστήματος» και του γεγονότος ότι κάθε επιτυχημένη σύγχρονη βιομηχανική κοινωνία ήταν στην πραγματικότητα προστατευτική μέχρις ότου δεν χρειάστηκε πλέον να είναι, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος οικονομικών προνομίων του Ηνωμένου Βασιλείου (Imperial Preferences).
Η αμερικανική παγκόσμια στρατηγική σήμερα είναι να κυριαρχήσει τους πόρους και τη χρηματοδότηση – η διδασκαλία του πώς αυτό θα επιτευχθεί και η εκπαίδευση ιθαγενών είναι σημαντικές λειτουργίες αυτού του Πανεπιστημίου, όπως έμαθα από τότε που ο Baby Somoza, όπως τον αποκαλούσαμε, ήταν συγκάτοικός μου στο σπίτι μου στο Quincy, το 1972.
Ας μην ξεγελάμε τον εαυτό μας:
– Το ελεύθερο εμπόριο είναι το δόγμα της κυριαρχίας
– Το χρυσό πρότυπο ήταν το δόγμα των πλουσίων
– Η TPP προοριζόταν για την Κίνα
– Το TTIP ήταν το οικονομικό ΝΑΤΟ
– Η NAFTA ήταν δανειακό σύμφωνο
Επιτρέψτε μου να ασχοληθώ με έναν τομέα στον οποίο απέκτησα γνώση από το προνόμιο του να δουλεύω δίπλα δίπλα για πέντε μήνες με τον Υπουργό Οικονομικών της εν λόγω χώρας και φυσικά αναφέρομαι στον τρόπο που χειρίστηκαν την περίπτωση της Ελλάδας. Το επιχείρημα του Dani Rodrik είναι ότι οι «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» που επιβάλλονται στην Ελλάδα θα αποφέρουν αποτελέσματα εγκαίρως εάν υλοποιηθούν με ζήλο και επιμονή. Έτσι, η ιδιωτικοποίηση θα οδηγήσει στον «εξορθολογισμό της παραγωγής …» και ούτω καθεξής. Η Ελλάδα έχει καταστρέψει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις – και τώρα έχει μια πλήρως απελευθερωμένη αγορά εργασίας χωρίς θέσεις εργασίας – αλλά μην ανησυχείτε γιατί “τα μεγαλύτερα οφέλη έρχονται πολύ αργότερα”. Χτυπήστε τους αλύπητα μέχρι να βελτιωθεί το ηθικό τους!
Με ποιον ακριβώς τρόπο η λογική του εξορθολογισμού εφαρμόζεται στις δημόσιες παραλίες δεν είναι σαφές. Ή ακόμα και στα αεροδρόμια, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν τα πιο κερδοφόρα, αλλά άφησαν τα μη αποδοτικά στους Έλληνες. Στον δημόσιο τομέα, 300.000 απολύσεις οδήγησαν σε νοσοκομεία που καλύτερα να μην δεχόταν κανείς να τα διευθύνει σε αυτή την κατάσταση. Ποια οφέλη … θα έρθουν αργότερα;
Η αλήθεια της Ελλάδας είναι ότι πρόκειται για «διαρθρωτική μεταρρύθμιση» είναι ψεύτικη. Η πολιτική λιτότητας είναι μια άμεση αρπαγή των περιουσιακών στοιχείων. Δεν προοριζόταν να φέρει την ανάκαμψη στην Ελλάδα αλλά να αντισταθμίσει την αντίσταση αλλού, κάτι που αναγνωρίστηκε άμεσα από τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Wolfgang Schäuble και αναφέρθηκε κι από τον Γιάνη Βαρουφάκη στα απομνημονεύματά του. Και οι Έλληνες κατάλαβαν. Η άρνησή τους στο δημοψήφισμα δεν ήταν συναισθηματική ή παράλογη. Βρισκόμουν στα μεγάλα συγκεντρωμένα πλήθη στην πλατεία Συντάγματος δύο νύχτες πριν από το δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015 και η διάθεση ήταν ήρεμη, γενναία και ζοφερή.
Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την ευρωπαϊκή λιτότητα ως ζήτημα καλών μεταρρυθμίσεων που δεν έχουν ακόμη αποδώσει καρπούς. Ούτε επρόκειτο για μεταρρυθμίσεις καλής πίστης που, δυστυχώς, δεν απέδωσαν. Η ευρωπαϊκή λιτότητα είναι μια πολιτική εξουσίας. Είναι ένα σύστημα προστασίας των τραπεζιτών. Και είναι γεγονός ότι η στρατηγική αυτή έχει πλέον αποτύχει. Πρώτα στη Βρετανία, και τώρα στην Ιταλία, μια χώρα που αναφέρθηκε εδώ, μόνο μία φορά, σε μια λίστα. Αλλά η ιταλική κατσαρόλα σιγοβράζει για χρόνια. Και οι ψηφοφόροι στην Ιταλία, όσο κι αν κάποιοι επιδιώκουν να τους κολλήσουν στερεότυπα και να τους απαξιώσουν, γνωρίζουν ακριβώς τι έκαναν.
Ένα τελευταίο σημείο αφορά το μακροσκελές επιχείρημα σχετικά με την αύξηση της ανισότητας. Είναι το εμπόριο υπεύθυνο; Ή είναι η τεχνολογία; Ή είναι και τα δύο, και σε τι συνδυασμούς; Αυτή η συζήτηση συνεχίζεται για ένα τέταρτο του αιώνα – δημοσίευσα το πρώτο μου βιβλίο για το 1998 – αλλά η έρευνα έχει από καιρό ξεπεραστεί από νέα στοιχεία που αναπτύχθηκαν έκτοτε, τα οποία δείχνουν σαφώς ένα παγκόσμιο μακροοικονομικό μοντέλο ως προς την κίνηση της ανισότητας, που σύρεται από τα χρηματοπιστωτικά καθεστώτα, τις κρίσεις χρέους, την κατάρρευση του Ανατολικού μπλοκ, τη χρεωκοπία των αγορών και σε πολλές χώρες από τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, που οφείλονται στην οικονομική κερδοσκοπία.
Η ιδέα ότι χρειάζεται μια εμπορική ροή – μια κίνηση ποσοτήτων – για να επηρεάσει τη δομή σχετιζόμενων μισθών είναι ένα εξουθενωτικό αντανακλαστικό προερχόμενο από τα βιβλία των οικονομολόγων. Ένα μεγάλο σοκ σχετιζόμενης τιμής, όπως μια συναλλαγματική κρίση, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό. Ούτε οι όγκοι του εμπορίου ούτε οι χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες πρέπει να αλλάξουν. Όπως το έθεσε ένας οικονομολόγος από το Σικάγο, πόσες εταιρείες χρειάζεστε για μια ανταγωνιστική τιμή; Η απάντηση είναι: χρειάζεσαι μία και την απειλή εισόδου. Πρόκειται για την ίδια αρχή, τελεία και παύλα.
————
Τα παραπάνω είναι ένα απόσπασμα από τις παρατηρήσεις του συγγραφέα σε μια διάσκεψη με θέμα «Επανεξέταση του εμπορικού και επενδυτικού νόμου, Harvard Law School, 14 Απριλίου 2018, που δημοσιεύτηκε στο DiEM25.
