Καθώς πλησιάζει το Ευρωπαϊκό Ανθρωπιστικό Φόρουμ, εκμεταλλευόμαστε την ευκαιρία να πάρουμε συνέντευξη από τους ομιλητές μας σχετικά με τις ιδέες πίσω από το Φόρουμ.
Ο Piero P. Giorgi είναι Ιταλός νευροεπιστήμονας, ο οποίος λόγω της εκπαίδευσής του πήγε από τη Μπολόνια, στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελβετία και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Queensland στο Μπρίσμπεϊν της Αυστραλίας, όπου ίδρυσε πρόγραμμα σπουδών για τις Ειρηνευτικές σπουδές πριν συνταξιοδοτηθεί το 2004.
ΕΑΦ2018: Piero, τι προκάλεσε το ενδιαφέρον σου για την ειρήνη και τη μηβία;
PPG: Το 1986, κατά τη διάρκεια της Κυριακής των Βαΐων σε μια πορεία για την ειρήνη, ανακάλυψα ότι η ειρήνη πρέπει να μελετηθεί, όχι μόνο να φωνάζουμε για αυτήν στο δρόμο. Στη συνέχεια σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω τις γνώσεις μου για τον ανθρώπινο εγκέφαλο και την ανθρώπινη συμπεριφορά για να διερευνήσω την προέλευση της βίας. Μετά από τριάντα χρόνια και πολλές δημοσιεύσεις, μπορώ με σιγουριά να παρουσιάσω τη νέα υπόθεση μιας μηβίαιης ανθρώπινης φύσης (καμία σχέση με τον Ζαν-Ζακ Ρουσσώ) υποστηριζόμενη από έξι διεπιστημονικά μέρη αποδείξεων. Ο όρος «ανθρώπινη φύση» αναφέρεται στην βιο-πολιτιστική μας (όχι μόνο στη βιολογική) εξέλιξη [1].
ΕΑΦ2018: Υπάρχουν πολλοί που βλέπουν τον άνθρωπο με έναν «δαρβινικό» τρόπο, ως προϊόν της επιβίωσης των πιο ικανών. Για ορισμένους, οι άνθρωποι είναι «φυσικά» βίαιοι. Πώς το βλέπετε αυτό;
PPG: Σαν σύντομη εισαγωγή, πρέπει να γνωρίζουμε ότι α) οι όροι «εξέλιξη» και «επιβίωση του ικανότερου» (και οι δύο όροι δεν είναι σωστοί) δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ από τον Κάρολο Δαρβίνο, αλλά από τον Χέρμπερτ Σπένσερ (όχι ένας επιστήμονας, σχεδόν ένας τσαρλατάνος) και β) η μετατροπή των ειδών προτάθηκε αρχικά από τον Ζαν Μπατίστ Λαμάρκ (1809), ενώ ο Δαρβίνος πρότεινε «μόνο» τη φυσική επιλογή (1859) ως μηχανισμό για να εξηγήσει τη μετατροπή των ειδών.
Γιατί τα ΜΜΕ και η διδασκαλία στα σχολεία αναφέρουν μόνο τον Δαρβίνο όταν μιλάνε για την «εξέλιξη» και όχι τον Λαμάρκ και τους σύγχρονους συγγραφείς (Τζούλιαν Χάξλυ, Τζωρτζ Γκέιλορντ Σίμπσον, Φρανθίσκο Χοσέ Αγιάλα κ.λπ.) που προσέφεραν μια σωστή, ενημερωμένη παρουσίαση αυτής της σημαντικής θεωρίας της βιολογίας; Γιατί η λανθασμένη ορολογία του Χ. Σπένσερ αναφέρεται ως λέξεις του Δαρβίνου και γιατί έχει διαδοθεί τόσο πολύ στο κοινό; Δυστυχώς, η επιστήμη δεν εξαιρείται από τις πολιτικές επιρροές.
Επιπλέον, η λανθασμένη ιδέα ότι τα ανθρώπινα όντα είναι «φυσικά» βίαια, η οποία είχε ήδη διαψευσθεί εδώ και δεκαετίες, εξακολουθεί να υποστηρίζεται από κυβερνήσεις (που επιθυμούν να απαλλαγούν από την εφαρμογή ριζικών κοινωνικών αλλαγών που είναι απαραίτητες για την πρόληψη της βίας) από υψηλά στρώματα της κοινωνίας (που αισθάνονται «φυσικά» τοποθετημένα για να κυριαρχούν στις ανθρώπινες υποθέσεις), και από τα στρώματα της μεσαίας τάξης (που ενοχλούνται από την προοπτική αλλαγής του τρόπου ζωής τους και της συντηρητικής στάσης).
Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός επιστημόνων (κυρίως νευροεπιστημόνων και ανθρωπολόγων) παρέχει τώρα ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν τη νέα ιδέα ότι το είδος μας, ο Homo sapiens, είναι φυσικά μηβίαιο (από την άποψη της βιολογικής εξέλιξης, όχι της γενετικής) με τη βία να έχει εμφανιστεί αρκετά πρόσφατα (5-6.000 χρόνια πριν) μέσω μιας «ταχείας» πολιτιστικής διαδικασίας (βλ. τον σύνδεσμο παραπάνω). Αυτή η ανθρώπινη τραγωδία συνέβη μετά την εφεύρεση της παραγωγής τροφίμων και την επακόλουθη εμφάνιση μεγάλων, διαστρωματωμένων ανθρώπινων οικισμών, όπου έχουμε χάσει σταδιακά την ανθρωπιά μας μέσω της εισαγωγής της δομικής βίας, της άμεσης βίας και του πολέμου.
Τώρα που γνωρίζουμε ποιοι είμαστε (τη μηβίαιη ανθρώπινη φύση μας), μπορούμε να ξεκινήσουμε την εξάλειψη των υψηλών επιπέδων βίας που διαπράττεται κατά των ανθρώπων και του περιβάλλοντος.
ΕΑΦ2018: Θα μιλήσετε στην ομάδα εργασίας για την Ανθρωπιστική και Μηβίαιη Εκπαίδευση. Μπορείτε να μας πείτε για μερικά από τα σοβαρά θέματα που πιστεύετε ότι είναι σημαντικά για την ανάπτυξη αυτού του τομέα;
PPG: Η εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει με πολλούς τρόπους, όχι μόνο στην επίσημη σχολική εκπαίδευση.
Η πιο αποτελεσματική «εκπαίδευση» θα μπορούσε να λειτουργήσει μη-προφορικά κατά τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής: οι σχέσεις μεταξύ των μητέρων και των μωρών τους είναι εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές και τα κοινωνικά μοντέλα που προσφέρονται στα μικρά παιδιά (τα οποία είναι φυσικά σχεδιασμένα να μιμούνται) είναι πολύ διαφορετικά από τα σημερινά. Κατά τη διάρκεια αυτών των πρώτων χρόνων ζωής έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε (μηβίαια) ανθρώπινα όντα, αλλά δεν το κάνουμε.
Κατά τη διάρκεια μιας άλλης σημαντικής περιόδου της ζωής, μεταξύ πέντε και δεκαπέντε ετών, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την επίσημη σχολική εκπαίδευση για να προετοιμάσουμε αποτελεσματικούς πολίτες, δηλαδή δημιουργικούς και κοινωνικοποιημένους νέους, αλλά προτιμούμε να προετοιμάζουμε υπάκουους μαθητές και μελλοντικούς συντηρητικούς καταναλωτές. Στην περίπτωση αυτή συντηρητικός σημαίνει δομικά βίαιος.
Οι έφηβοι εξακολουθούν να διατηρούν ορισμένες μορφές ιδεαλισμού (περιέργως, με πολλή αποθάρρυνση), οι οποίες μπορούν να πάρουν και καταστροφικές και εποικοδομητικές κατευθύνσεις. Και πάλι, τα εποικοδομητικά κοινωνικά μοντέλα θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εν λόγω επιλογή, αλλά αυτά είναι σπάνια και αγνοούνται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Οι νέοι ενήλικες είναι γενικά πολύ απασχολημένοι με την είσοδο στο ανταγωνιστικό παιχνίδι του καταναλωτισμού για να επιχειρήσουν έναν μη συμβατικό τρόπο ζωής, όπως η μηβία. Οι περιπτώσεις μεταστροφής είναι πολύ σπάνιες για να υποστηρίξουν τη σημερινή επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της βίας (είμαστε ένα είδος που κινδυνεύει να εξαφανιστεί άμεσα).
Η τρίτη ηλικία μπορεί να έχει εκπλήξεις μιας καθυστερημένης σοφίας, αλλά είναι πολύ αργά για να διαδραματίσει αποτελεσματικό ρόλο.
ΕΑΦ2018: Η ιδέα πίσω από το Φόρουμ είναι να φέρει ανθρώπους από διάφορους τομείς και να ανακαλύψει «αυτό που μας ενώνει». Για εσάς, γιατί είναι σημαντικό να πραγματοποιηθεί αυτό το Φόρουμ και ποιο είναι αυτό που μας ενώνει;
PPG: Ως επαγγελματίας επιστήμονας που μελετά την ανθρώπινη φύση, πάντα έψαχνα κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των ανθρώπων. Οι φιλόσοφοι, οι κοινωνιολόγοι και οι κλασσικοί ανθρωπολόγοι εστίασαν, αντιθέτως, στις ποικιλίες των 6-7.000 ανθρώπινων πολιτισμών που υπάρχουν στη Γη και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η πολυμορφία καθιστά αδύνατο τον ορισμό της ανθρώπινης φύσης. Ακολούθησα, αντ’ αυτού, σύγχρονες ιδέες εξελικτικών βιολόγων και ανακάλυψα αρκετά στοιχεία από τα οποία ο παλαιολιθικός Homo sapiens, τουλάχιστον πριν από 50.000 χρόνια ή και νωρίτερα, ήταν μηβίαιος. Είναι ενδιαφέρον ότι όλοι οι σύγχρονοι νομαδικοί κυνηγοί-συλλέκτες (περίπου 20 πολιτισμοί) είναι επίσης μηβίαιοι. Αυτοί οι δύο τύποι απομακρυσμένων μοντέλων αντιπροσωπεύουν τα αληθινά ανθρώπινα όντα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό της ανθρώπινης φύσης (προσοχή, ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ δεν έχει καμία σχέση με αυτό).
Αυτό μπορεί να μας ενώσει: η ενσυναίσθηση, η αλληλεγγύη, η συνεργασία, η μηβία, η πνευματικότητα (όχι η θρησκεία) και ο σεβασμός στη φύση. Αλλά χάσαμε σταδιακά αυτά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και υιοθετήσαμε πολιτιστικά τη βία, εκπαιδεύοντας τα παιδιά πολύ αποτελεσματικά για να γίνουν βίαια, γιατί αυτό ευνοεί τη μειονότητα που ηγείται τις σύγχρονες διαστρωματωμένες κοινωνίες.
[1] Για μια περίληψη, βλ. www.pierogiorgi.org/detailed-academic-cv-and-publications/peace-studies/ τελευταία καταχώρηση.
Σχετικά άρθρα:
Ανθρωπιστικό φόρουμ 2018: αυτό που μας ενώνει για ένα Παγκόσμιο Ανθρώπινο Έθνος
Ο Baltasar Garzón θα συμμετέχει στην εναρκτήρια συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Ανθρωπιστικού Φόρουμ 2018
