Aπό τις 22 Μαρτίου, η Γαλλία έχει μπει σε μια παρατεταμένη φάση απεργιών, κινητοποιήσεων και σύγκρουσης κοινωνικών ομάδων με την κυβέρνηση. Βασικός κορμός αυτού του κινήματος είναι οι κινητοποιήσεις των σιδηροδρομικών υπαλλήλων. Τα τέσσερα βασικά συνδικάτα των σιδηροδρομικών της SNCF (CGT, SUD, CFDT and UNSA) ξεκίνησαν μια σειρά από απεργίες την 3η Απριλίου.
Του Léon Crémieux
Πυρήνας της σύγκρουσης είναι η βούληση του Μακρόν να καταφέρει ένα τεράστιο πλήγμα στις δημόσιες σιδηροδρομικές υπηρεσίες, πριν από την απορρύθμιση του τομέα που προετοιμάζεται από την ΕΕ.
Οι διακηρύξεις της κυβέρνησης αναφέρονται σε αλλαγή του καθεστώτος της επιχείρησης –από δημόσια, κρατικής ιδιοκτησίας, επιχείρηση σε περιορισμένης ευθύνης δημόσια επιχείρηση–, το άνοιγμα όλων των γραμμών στον ανταγωνισμό και την αποδέσμευση της SNCF από τουλάχιστον 9.000 χιλιόμετρα «δευτερεύουσες σιδηροδρομικές γραμμές», για τις οποίες η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι δεν είναι κερδοφόρες –μολονότι αποτελούν το ¼ του σιδηροδρομικού δικτύου– και οι οποίες θα περάσουν στην αρμοδιότητα των περιφερειών.
Για να δικαιολογήσει την αντιδραστική και υπερ-νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμισή του, ο Μακρόν χρησιμοποιεί εδώ και δύο μήνες το πρόσχημα του μεγάλου χρέους της SNCF –σχεδόν 55 δισ. ευρώ– και αποδίδει την ευθύνη για το συγκεκριμένο χρέος στους σιδηροδρομικούς και στο εργασιακό τους καθεστώς.
Οι κινητοποιήσεις κατόρθωσαν, όμως, να καταστήσουν σαφές ένα πράγμα. Το χρέος της SNCF δεν έχει καμία σχέση με το εργασιακό καθεστώς των σιδηροδρομικών. Είναι το αποτέλεσμα των επενδύσεων μεγάλης κλίμακας που επιβλήθηκαν στην επιχείρηση από το κράτος, από τη δεκαετία του 1980, για τις υποδομές του δικτύου της Ταχείας Σιδηροδρομκής Γραμμής (TGV).
Kαι αντί το κράτος να αναλάβει το βάρος για αυτές τις επενδύσεις, όπως στην περίπτωση του οδικού δικτύου, το μετακύλησε στην SNCF. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να πληρώσει ένα σημαντικό μέρος του συγκεκριμένου χρέους.
Ακόμα και μετριοπαθή συνδικάτα, όπως το CFDT και το UNSA, συμμετέχουν στη μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση, γεγονός που αποδεικνύει την αποφασιστικότητα των σιδηροδρομικών να αποτρέψουν αυτή τη μεταρρύθμιση, η οποία θα έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για το προσωπικό της SNCF, όσο και για τους επιβάτες.
Η άρνηση της κυβέρνησης να διαπραγματευτεί μαρτυρά το γεγονός ότι η ίδια θεωρούσε ότι θα μπορούσε να επιβάλει τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση, χωρίς να συναντήσει ιδιαίτερες αντιδράσεις.
Το διακύβευμα είναι εμφανώς πολιτικό για τον Μακρόν, ο οποίος θέλει να μετρήσει μια συνολική νίκη, σε στυλ θατσερικό, ενάντια στον πιο οργανωμένο κλάδο του συνδικαλισμού, που βρίσκεται στην καρδιά των κυριότερων απεργιών εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες.
Επίσης σοβαρή είναι η αμφισβήτηση του εργασιακού καθεστώτος των υπαλλήλων της SNCF, το οποίο τους προστατεύει από την επισφαλή εργασία. Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση συμβολίζει τον κόσμο που ο Μακρόν και οι καπιταλιστικές δυνάμεις που αυτός εκπροσωπεί, ονειρεύονται να χτίσουν. Η ρευστοποίηση του δημόσιου τομέα των σιδηροδρομικών συγκοινωνιών σημαίνει ρευστοποίηση ενός από τα βασικότερα κοινά αγαθά που είναι διαθέσιμα στις εργαζόμενες τάξεις.
Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Γαλλίας έχει ήδη ζημιωθεί από προηγούμενες κυβερνήσεις, που ρευστοποίησαν χιλιάδες χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών.
Ο στόχος της τωρινής μεταρρύθμισης και της ιδιωτικοποίησης που προωθεί είναι να πετύχει αυτό που συνέβη με τον τομέα της σιδηροδρομικής μεταφοράς φορτίων. Το 2003, ο συγκεκριμένος τομέας ανοίχτηκε στον ανταγωνισμό, και 15 χρόνια αργότερα η σιδηροδρομική μεταφορά φορτίων αντιπροσωπεύει μόλις το 10% της μεταφοράς φορτίων, με ιλιγγιώδη ανάπτυξη της οδικής μεταφοράς.
Ο σχεδιασμός του Μακρόν είναι σαφής: το κλείσιμο χιλιάδων χιλιομέτρων σιδηροδρομικών γραμμών θα σημάνει τη στροφή προς τα λεωφορεία και τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, καθώς και αύξηση της τιμής των εισιτηρίων.
Κι όλα αυτά εις βάρος των εργαζόμενων τάξεων, των αγροτικών περιοχών και των αποκεντρωμένων περιφερειών που βρίσκονται γύρω από μεγάλες πόλεις. Επίσης, μια τέτοιου είδους μεταρρύθμιση κινδυνεύει να επιφέρει αυτόματα αύξηση της περιβαλλοντικής μόλυνσης, δεδομένου ότι το 95% των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου προέρχεται από την οδική μετακίνηση.
Όπως σημείωσε, παραδόξως, το εξαιρετικά φιλελεύθερο Boston Consulting Group, το 2015, σε μια συγκριτική μελέτη των ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων, το γαλλικό σιδηροδρομικό δίκτυο είναι στην τρίτη καλύτερη θέση, μετά τα επίσης δημόσια δίκτυα της Ελβετίας και της Σουηδίας, με βάση τρία κριτήρια: συχνότητα χρήσης, ασφάλεια και ποιότητα των υπηρεσιών. Στην ίδια έρευνα, λήφθηκαν υπόψη η συνέπεια των δρομολογίων και η σχέση ποιότητας υπηρεσιών/κόστους.
Πρόκειται για τα ίδια κριτήρια που κάνουν τους Βρετανούς επιβάτες να διεκδικούν την επανεθνικοποίηση του σιδηροδρομικού δικτύου.
Οι Γάλλοι έχουν ήδη μπορέσει να αξιολογήσουν τις συνέπειες στην αλλαγή του καθεστώτος των δημόσιων επιχειρήσεων, όπως η Gaz de France και η Electricité de France, οι οποίες κατατμήθηκαν και ιδιωτικοποιήθηκαν μερικώς από το 2005: 30% αύξηση στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και 80% στους λογαριασμούς φυσικού αερίου. Το ίδιο συνέβη και με τις υπηρεσίες του ταχυδρομείου: από τα συνολικά 14.000 τοπικά γραφεία της Poste που υπήρχαν στη Γαλλία, έχουν κλείσει 5.000 από το 2005. Άλλη μια ριζική επίθεση σε μια δημόσια υπηρεσία πρώτης ανάγκης.
Γύρω από τον αγώνα της SNCF, αυτό που διακυβεύεται είναι η ύπαρξη, η υπεράσπιση και η βελτίωση βασικών δημοσίων υπηρεσιών, έτσι ώστε να διοικούνται όχι ως μονάδες επίτευξης εμπορικού κέρδους, αλλά σύμφωνα με τις ανάγκες των εργαζομένων.
Τις επόμενες εβδομάδες, ο στόχος είναι η δημιουργία ενός κοινωνικού κλίματος που θα καταφέρει να λυγίσει την κυβέρνηση Μακρόν.
Από τις 22 Μαρτίου, έχουν αρχίσει να κινητοποιούνται και άλλοι τομείς πέρα από τους σιδηροδρομικούς: η 22η Μαρτίου και η 3η Απριλίου ήταν οι πρώτες μέρες σύγκλισης, η πρώτη με την απεργία επτά σωματειακών ενώσεων των δημοσίων υπηρεσιών και η δεύτερη με την απεργία των εργαζομένων της SNCF. Εκείνη την ημέρα τα σωματεία της CGT στον τομέα της ενέργειας και της συλλογής απορριμμάτων επίσης έκαναν κάλεσμα για «εθνική απεργία των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα».
Οι συγκεκριμένες απεργίες δεν οργανώθηκαν από τις εργατικές συνομοσπονδίες, καθώς το συνδικαλιστικό τοπίο δεν έχει αλλάξει ριζικά. Οι ηγεσίες των πιο μετριοπαθών συνομοσπονδιών, της CGC και της CFTC, είναι απούσες από το κίνημα. Η CFDT αρνείται τη γενίκευση των απεργιών, όπως και η Force Ouvrière.
Σε εθνικό επίπεδο, μόνο η FSU και οι Solidaires συμμετείχαν με τη CGT σε μια ακόμα δια-τομεακή απεργία, στις 19 Απριλίου.
Παράλληλα, η 14η Απριλίου, ήταν σε ορισμένες πόλεις, όπως η Μασσαλία και η Ρουέν, ημέρα κινητοποιήσεων για διαφορετικούς τομείς, με τη συμμετοχή αρκετών πολιτικών οργανώσεων, προς υποστήριξη των σιδηροδρομικών και των δημοσίων υπαλλήλων.
Πολλές συλλογικότητες δημιουργούνται σε αρκετές πόλεις. Η αυξανόμενη κοινωνική υποστήριξη καταγράφηκε και από το διαδικτυακό κάλεσμα διανοουμένων για υποστήριξη των σιδηροδρομικών υπαλλήλων, μέσω του οποίου συγκεντρώθηκαν 700.000 ευρώ. Τα τέσσερα σιδηροδρομικά συνδικάτα δημιούργησαν μια κοινή δομή για να διαχειριστούν το συγκεκριμένο κονδύλι.
Βλέπουμε, λοιπόν, την οικοδόμηση μιας πολιτικής και κοινωνικής κινητοποίησης, που ενώνει διαφορετικούς χώρους από τα κάτω, αντιμετωπίζοντας βέβαια και δυσκολίες.
Οι συνδικαλιστικές και τομεακές διαφοροποιήσεις καθιστούν δύσκολες τις συγκλίσεις. Τις επόμενες μέρες και εβδομάδες, έχουν οριστεί σημαντικές ημέρες κινητοποιήσεων: η 1η Μαΐου, η 15η Μαΐου με την κινητοποίηση των εργαζομένων στα νοσοκομεία, η 22η Μαΐου με την κινητοποίηση των επτά ενώσεων του δημόσιου τομέα, και 14η Ιουνίου με μια διαδήλωση των συνταξιούχων.
Πέρα από τα παραπάνω, υπάρχουν ορισμένα ακόμα σημαντικά γεγονότα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Από τα τέλη Φεβρουαρίου, το προσωπικό της Air France έχει προβεί σε διαδοχικές απεργίες, παράλληλα με το κίνημα των σιδηροδρομικών.
Πρόκειται για έναν αγώνα που αφορά την αύξηση των μισθών τους, με αίτημα για 6% μισθολογική αύξηση. Όπως συμβαίνει με πολλές μεγάλες εταιρίες, η διοίκηση της Air France επιδίωξε να μειώσει το μισθολογικό κόστος, με μείωση των θέσεων εργασίας και με πάγωμα των μισθών: μηδενική αύξηση των μισθών για έξι χρόνια, παρά την αύξηση του πληθωρισμού.
Την περίοδο 2000-2016 χάθηκαν 10.000 θέσεις εργασίας, και η περικοπή στο μισθολογικό κόστος έφτασε σε 600 εκατομμύρια ευρώ, μια μείωση της τάξης του 11,5%. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, τα έσοδα στις αερομεταφορές αυξήθηκαν κατά 8%, και οι μισθοί των δεκατριών ανώτερα ιστάμενων στελεχών της Air France επίσης αυξήθηκαν κατά 29% (507,692 ευρώ κατά μέσο όρο).
Οι μισθολογικές διεκδικήσεις των εργαζομένων στην Air France δεν λαμβάνουν προβολή από τα ειδησεογραφικά μέσα. Για να αποτρέψει την εδραίωση του απεργιακού κλίματος στον τομέα των μεταφορών, η κυβέρνηση ζήτησε αναμφίβολα από τη διοίκηση της Air France να διαπραγματευτεί. Αλλά μέχρις στιγμής, καμία σοβαρή πρόταση δεν βρίσκεται στο τραπέζι.
Το πιο σημαντικό φαινόμενο είναι η γενίκευση των απεργιών και των καταλήψεων στα πανεπιστήμια.
Την εβδομάδα 8-15 Απριλίου, 30 πανεπιστήμια ήταν σε κινητοποιήσεις ή καταλήψεις. Στην καρδιά του φοιτητικού κινήματος είναι η εναντίωση στο σχέδιο «Προσανατολισμός Επιτυχίας Φοιτητών» (ORE), το οποίο θέτει το ζήτημα της επιλογής φοιτητών για την είσοδο στο Πανεπιστήμιο.
Οι ελλείψεις της ανώτατης εκπαίδευσης αντιμετωπίζονται, σε αυτή την περίπτωση, με περιορισμό της πρόσβασης των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο: 87.000 φοιτητές δεν βρήκαν θέση στο Πανεπιστήμιο το 2016, δηλαδή το 25% των νεοεισερχόμενων.
Με το σχέδιο ORE, αυτός ο περιορισμός εξατομικεύεται και οι πρώτοι που θα πληγούν θα είναι οι νέοι από εργατικές περιοχές, όντας αποκλεισμένοι από τα προγράμματα μακράς παρακολούθησης. Το φοιτητικό κίνημα αναπτύχθηκε τις τελευταίες εβδομάδες και έχει λάβει υποστήριξη από 400 πανεπιστημιακούς καθηγητές που τοποθετούνται δημόσια εναντίον αυτής της ταξικής μεταρρύθμισης.
Ακροδεξιές ομάδες επιχείρησαν ανεπιτυχώς να επιτεθούν σε πανεπιστημιακές καταλήψεις. Χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα αυτές τις πράξεις βίας, ο υπουργός Εσωτερικών και πρώην Σοσιαλιστής, Ζεράρ Κολόμπ, διέταξε τις δυνάμεις των ΜΑΤ (CNRS) να επιτεθούν στις καταλήψεις, επιχειρώντας με βίαιο τρόπο να σταματήσει την εξάπλωσή τους. Πολλοί φοιτητές συνελήφθησαν με την κατηγορία της επίθεσης στην αστυνομία, αλλά σε πολλές πόλεις οι φοιτητές συμμάχησαν με εργαζόμενους στους σιδηροδρόμους και σε άλλους τομείς, που βρίσκονταν σε κινητοποιήσεις.
Τέλος, ένα ακόμα σημείο αγώνων είναι η περιοχή Νοτρ νταμ ντε Λαντ στη δυτική Γαλλία.
Αφού απέσυρε ένα εντελώς ανώφελο σχέδιο για την κατασκευή καινούργιου αεροδρομίου, το οποίο προκάλεσε μια μεγάλη κινητοποίηση εναντίον του, η κυβέρνηση δεν ήθελε να δημιουργήσει την εντύπωση ότι υποκύπτει στους ακτιβιστές της κατάληψης ZAD.
Έτσι, ενώ οι ακτιβιστές της ZAD βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις με τη διοίκηση της έκτασης για το μέλλον των καλλιεργειών και του εγχειρήματος, ο Ζεράρ Κολόμπ αποφάσισε να πραγματοποιήσει μια τεράστια αστυνομική επιχείρηση εναντίον τους, εν μέσω κοινωνικού κινήματος.
Την εβδομάδα 8-13 Απριλίου, 2.500 αστυνομικοί επιτέθηκαν βίαια στους ακτιβιστές της ZAD. O στόχος ήταν η «αποκατάσταση της τάξης», όπως και στην περίπτωση των πανεπιστημίων.
Ακόμα κι αν η κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει αυτή τη φορά τον θάνατο ενός ακτιβιστή –όπως έγινε το 2014 με τον Rémy Fraisse στο φράγμα Σιβένς– η ακραία αστυνομική βία άφησε πολλούς ακτιβιστές/ριες τραυματισμένους.
Η αστυνομία επιτέθηκε σε ολόκληρο το κίνημα, ειδικά μετά την καταστροφή της «στάνης με τα εκατό ονόματα», μιας συλλογικής καλλιέργειας που λειτουργούσε εδώ και πέντε χρόνια στη ZAD.
Συνοψίζοντας, ο Μακρόν καλλιεργεί τη Δεξιά πτέρυγά του. Παρακολουθεί τη δημοτικότητά του στα Αριστερά να εξανεμίζεται σε ένα εκλογικό ακροατήριο που τον έβλεπε ως συνέχεια της σοσιαλδημοκρατίας του Ολάντ ή που τον ψήφισε ως ανάχωμα στην Μαρίν Λεπέν.
Ό,τι απομένει από το Σοσιαλιστικό Κόμμα είναι σήμερα σε αντίθεση με τον Μακρόν, απορρίπτοντας τις κύριες πολιτικές αποφάσεις του. Στο ίδιο πνεύμα, ο πρώην Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επιχειρεί να αποκτήσει μια νέα, ενάρετη εικόνα, παίρνοντας όλες τις δυνατές αποστάσεις από τον πρώην προστατευόμενό του.
[…]
Απόσπασμα από το άρθρο δημοσιεύτηκε στο International Viewpoint, στις 21 Απριλίου 2018.
Για τον συγγραφέα
Ο Leon Crémieux είναι ακτιβιστής του σωματείου Solidaires και μέλος του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος (NPA) στη Γαλλία. Είναι μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της 4ης Διεθνούς.
