Με ένα Δελτίο Τύπου το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες καταγγέλλει ότι έχει λάβει επαναλαμβανόμενες αναφορές για συστηματικές επαναπροωθήσεις στον Έβρο από εξυπηρετούμενούς του.
Σταθερές και με αυξανόμενο ρυθμό είναι οι αναφορές και οι καταγγελίες για τις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων στον Έβρο. Σύμφωνα με αυτές, άτομα χρήζοντα διεθνούς προστασίας, αιτούντες αλλά και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, αφού διέλθουν των συνόρων μέσω Έβρου, συλλαμβάνονται επί ελληνικού εδάφους, κρατούνται και οδηγούνται με αστυνομική συνοδεία στα σύνορα, όπου και επαναπροωθούνται στην Τουρκία.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (EΣΠ) λαμβάνει επαναλαμβανόμενες σχετικές καταγγελίες, ορισμένες εκ των οποίων δημοσιεύονται σήμερα, και οι οποίες καταδεικνύουν μια παγιωμένη πρακτική των αρχών, κατά τη διαχείριση των πληθυσμών των πολιτών τρίτων χωρών που επιδιώκουν παράτυπη είσοδο στη χώρα. Ο τρόπος και οι συνθήκες υπό τις οποίες λαμβάνουν χώρα προσθέτουν έτι περαιτέρω στην, ούτως ή άλλως, αυθαίρετη και αντίθετη στο εθνικό και διεθνές δίκαιο, πρακτική. Το πλέον ανησυχητικό, όμως, ζήτημα είναι πως, το τελευταίο διάστημα, τα σχετικά αναφερόμενα περιστατικά φαίνεται να αυξάνονται και να συστηματοποιούνται.
Πολυμελείς οικογένειες, εγκυμονούσες, θύματα βασανιστηρίων αλλά και ανήλικοι είναι μερικά από τα θύματα των επαναπροωθήσεων, που μιλούν μέσα από τις προσωπικές τους ιστορίες και τις τραγικές αναμνήσεις τους από κάποια επιχείρηση επαναπροώθησης στον Έβρο. Κοινός παρονομαστής των μαρτυριών τους, η αυθαίρετη σύλληψή τους σε αστυνομικά κρατητήρια, υπό άθλιες, μάλιστα, συνθήκες υγιεινής, η χρήση βίας, και η εν συνεχεία μεταφορά τους, στοιβαγμένοι σε βανάκια, στη μία όχθη του ποταμού, απ΄ όπου με βάρκες με υπεράριθμους επιβάτες, μεταφέρονται στην άλλη όχθη του ποταμού, θέτοντας εκ νέου τη ζωή τους σε κίνδυνο, κατά παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η αναφερόμενη αυτή πρακτική επαναπροωθήσεων, όπως αναδεικνύεται μέσα από πληθώρα μαρτυριών που βρίσκονται στη διάθεση του ΕΣΠ, παραβιάζει βασικές διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ήτοι το δικαίωμα μη επαναπροώθησης, όπως αυτό κατοχυρώνεται μεταξύ άλλων από τη Σύμβαση της Γενεύης (1951), το δικαίωμα πρόσβασης στο άσυλο, το οποίο ρητά προβλέπεται, μεταξύ άλλων από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, και την απόλυτη απαγόρευση της έκθεσης σε κίνδυνο βασανιστηρίων, απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχείρισης οποιουδήποτε προσώπου βρίσκεται εντός της ελληνικής επικράτειας, ανεξαρτήτως του καθεστώτος παραμονής του, σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ.
Υπενθυμίζεται ότι, ήδη από τον Ιούνιο του 2017, ο Επίτροπος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης, με αφορμή αναφερόμενες επαναπροωθήσεις από τα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα, είχε καλέσει τις ελληνικές αρχές να σταματήσουν τις επιχειρήσεις επαναπροώθησης και να τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, ότι όλοι οι άνθρωποι που φτάνουν στην Ελλάδα μπορούν να ασκήσουν μέχρι τέλους το δικαίωμά τους να ζητήσουν και να απολαύσουν το δικαίωμα στο άσυλο. Αντίστοιχα, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, είχε καλέσει τις ελληνικές αρχές να διερευνήσουν διεξοδικά τα αναφερόμενα περιστατικά.
Λαμβάνοντας υπόψη τις επαναλαμβανόμενες και αυξανόμενες αναφορές σχετικά με πρακτικές επαναπροωθήσεων στον Έβρο, το ΕΣΠ καλεί τις ελληνικές αρχές να εξετάσουν τις αναφορές αυτές με τρόπο ενδελεχή, υπενθυμίζει δε, ότι τόσο οι εν λόγω πρακτικές, εφόσον επιβεβαιωθούν, όσο και η αποτυχία αυτές να εξεταστούν αποτελεσματικά και στο πλαίσιο μιας ανεξάρτητης διαδικασίας, συνιστούν παραβίαση του εθνικού δικαίου και των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας.
Αναφορές και μαρτυρίες συστηματικών επαναπροωθήσεων στον Έβρο
«….έδειξα την άδεια παραμονής και άλλα έγγραφα που είχα μαζί μου, αλλά κάθε φορά που μιλούσα οι αστυνομικοί με χαστούκιζαν, ενώ μου πήραν τα χαρτιά που τους έδειξα, όπως και τα χαρτιά των άλλων, που δεν είδα εγώ τι ήταν. Μας οδήγησαν σε ένα αστυνομικό τμήμα και ήταν βίαιοι μαζί μας κάθε φορά που μιλούσαμε. Μας άφησαν χωρίς νερό και φαγητό μέχρι το βράδυ· μετά μας έβαλαν κουκούλες στο κεφάλι και μάς οδήγησαν στο ποτάμι, όπου μάς έβαλαν σε μια βάρκα και μάς έστειλαν στην Τουρκία…»
«…Μας άρπαξαν όλα τα πράγματα και τα πέταξαν, ήμασταν με ακόμα 30 περίπου άτομα. Όποιος αντιδρούσε, τον χτυπούσαν. Και τις τέσσερις φορές ήταν άντρες με μαύρες στολές και καλυμμένα τα πρόσωπα τους με μάσκες και μιλούσαν ελληνικά. Μας πήγανε σε ένα αστυνομικό τμήμα με βανάκι , το οποίο ήταν κοντά σε ένα χωριό και είχε κοντά ένα σπιτάκι. Πριν ξημερώσει, μας πήγαν πίσω στα σύνορα. Μας πέρασαν με βάρκες σ’ ένα νησάκι στο ποτάμι, όποιος αντιδρούσε και σήκωνε το κεφάλι του τον χτυπούσαν στο κεφάλι δυνατά. Μας άφησαν όλους εκεί στο νησάκι, μας είπαν ότι είμαστε στην Τουρκία και έφυγαν. Ήταν πολύ επικίνδυνο και έκανε κρύο. Προσπαθήσαμε με ξύλα να βρούμε κάποια σημεία που να είναι πιο ρηχά για να μην πνιγούμε ώστε να φτάσουμε ασφαλείς στην Τουρκία».
Σταθερές και με αυξανόμενο ρυθμό είναι οι αναφορές και οι καταγγελίες για τις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων στον Έβρο. Άτομα χρήζοντα διεθνούς προστασίας, αιτούντες αλλά και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, αφού διέλθουν των συνόρων μέσω Έβρου, συλλαμβάνονται επί ελληνικού εδάφους, κρατούνται και οδηγούνται με αστυνομική συνοδεία στα σύνορα, όπου και επαναπροωθούνται στην Τουρκία.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, στα πλαίσια της δράσης του στον τομέα της νομικής και κοινωνικής υποστήριξης των εξυπηρετούμενών του, αξιολογεί ως πρωταρχικό του στόχο την καταγραφή των προβλημάτων και τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου, και δη των δικαιωμάτων των προσώπων που έχουν λάβει, ζητήσει ή επιθυμούν να ζητήσουν διεθνή προστασία στη χώρα μας. Οι καταγγελίες και αναφορές που δεχόμαστε, δυστυχώς, είναι επαναλαμβανόμενες και επιβεβαιωμένες. Αποτελούν παγιωμένη πρακτική των αρχών, κατά τη διαχείριση των πληθυσμών των πολιτών τρίτων χωρών που επιδιώκουν παράτυπη είσοδο στη χώρα. Μάλιστα, οι τρόποι και οι συνθήκες υπό τις οποίες λαμβάνουν χώρα προσθέτουν έτι περαιτέρω στην, ούτως ή άλλως, αυθαίρετη και αντίθετη στο εθνικό και διεθνές δίκαιο, πρακτική. Το πλέον ανησυχητικό όμως ζήτημα είναι πως, το τελευταίο διάστημα, τα σχετικά περιστατικά φαίνονται να έχουν αυξηθεί εκθετικά και οι ανεπίτρεπτες πρακτικές των κρατικών αρχών στον Έβρο να έχουν συστηματοποιηθεί.
Πολυμελείς οικογένειες, εγκυμονούσες, θύματα βασανιστηρίων αλλά και ανήλικοι είναι μερικά από τα θύματα των επαναπροωθήσεων, που μιλούν μέσα από τις προσωπικές τους ιστορίες και τις τραγικές αναμνήσεις τους για κάποια επιχείρηση επαναπροώθησης στον Έβρο. Κοινός παρονομαστής των μαρτυριών τους, η αυθαίρετη σύλληψή τους σε αστυνομικά κρατητήρια, υπό άθλιες, μάλιστα, συνθήκες υγιεινής, η χρήση βίας, και η εν συνεχεία μεταφορά τους, στοιβαγμένοι σε βανάκια, στην μία όχθη του ποταμού, απ΄ όπου με βάρκες με υπεράριθμους επιβάτες μεταφέρονται στην άλλη όχθη του ποταμού, θέτοντας εκ νέου τη ζωή τους σε κίνδυνο, κατά παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι πρακτικές που μας αναφέρονται εμφανίζουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Πέραν των περιπτώσεων απωθήσεων υπηκόων τρίτων χωρών αμέσως μετά τη διάσχιση των συνόρων –τις οποίες υφίσταται μεγάλος αριθμός των ανθρώπων στους οποίους παρέχουμε υπηρεσίες, είτε σε χώρους κράτησης, είτε σε καταυλισμούς προσφύγων, είτε αφού προσέλθουν στο γραφείο μας –και, πέραν των ζητημάτων που θίγουν, αναφερόμενοι σε αποτυχημένες προσπάθειες εισόδου στη χώρα, στις περιπτώσεις που αναφέρουμε ενδεικτικά κατωτέρω, παρατηρείται μια συγκεκριμένη «μεθοδολογία»:
Οι παρατύπως εισελθόντες και εισελθούσες στην επικράτεια πολίτες τρίτων χωρών (αλλά ενίοτε και κάτοχοι νομιμοποιητικών εγγράφων διαμονής στην χώρα) αναφέρουν πως, όταν συλλαμβάνονται, μεταφέρονται με κλούβες, οι οποίες συνήθως έχουν τα χαρακτηριστικά οχημάτων της ελληνικής αστυνομίας, σε χώρους κράτησης (μάς αναφέρουν χώρους φυλασσόμενους από ένοπλους, συνήθως, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι κλείνουν με σιδερένιες πόρτες)· μόλις λάβει χώρα η σύλληψη αφαιρούνται από τους ανθρώπους όλα τους τα αντικείμενα (κινητά τηλέφωνα, χρήματα, δελτία ταυτοτήτων, νομιμοποιητικά έγγραφα διαμονής), τα οποία δεν τους επιστρέφονται· οι άνδρες οι οποίοι συλλαμβάνουν, φυλάσσουν και επιμελούνται τη διαδικασία απώθησης από την Ελλάδα στην Τουρκία, άλλοτε φορούν στολές της ΕΛΑΣ, άλλοτε στολή παραλλαγής που παραπέμπει σε στρατιωτική ενδυμασία, άλλοτε φορούν μαύρα ρούχα, κάποιες δε φορές έχουν καλύψει τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους. Στους χώρους αυτούς οι άνθρωποι παραμένουν από λίγες ώρες έως (σπανιότερα) λίγες μέρες, και τις βραδινές ώρες επιβιβάζονται σε όχημα τύπου «βαν» και οδηγούνται στον ποταμό του Έβρου, όπου περιμένουν άλλοι ένοπλοι άνδρες, οι οποίοι τους τοποθετούν σε βάρκες και τους οδηγούν στην Τουρκία. Καθ’ όλη τη διαδικασία οι εξυπηρετούμενοί μας αναφέρουν χρήση βίας, τόσο κατά τη σύλληψη όσο και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς στα σύνορα και τελικά της επαναπροώθησής τους στην Τουρκία.
Επιπλέον, κάνουν λόγο για παραμονή σε χώρο κράτησης, στον οποίο στοιβάζονται οι άνθρωποι ο ένας πάνω στον άλλο, σε πολύ κακές συνθήκες υγιεινής, τόσο για τους μόνους άνδρες όσο και για τις οικογένειες με ανήλικα τέκνα και μωρά, δίχως τροφή και (συνήθως) νερό, και ο οποίος δε συνάδει με την υποχρέωση σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Τα περιστατικά που αναφέρουμε έχουν συμβεί, κατά τα καταγγελλόμενα, τόσο (στην πλειοψηφία) σε ανθρώπους που εισέρχονται το πρώτον στη χώρα και επαναπροωθούνται δίχως να καταγραφούν, να συλληφθούν επίσημα και να τους δοθεί η δυνατότητα να ζητήσουν διεθνή προστασία, όσο και σε ανθρώπους που έχουν ήδη αιτηθεί άσυλο στην Ελλάδα ή σε ανθρώπους που έχουν λάβει διεθνή προστασία σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ακόμα, για μια περίοδο λαμβάναμε συνεχώς αναφορές για επαναπροωθήσεις ανθρώπων που βρίσκονται υπό κράτηση για επιστροφή στη χώρα τους ή στα πλαίσια της διαδικασίας του ασύλου, οπότε και μεταφέρονταν από τα προαναχωρησιακά κέντρα όπου κρατούνταν, τους χορηγούνταν σημείωμα απελευθέρωσης (το οποίο στη συνέχεια αφαιρούνταν) και οι άνθρωποι οδηγούνταν στα σύνορα και επαναπροωθούνταν στην Τουρκία.
