Γράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης για την Εφημερίδα των Συντακτών.
Οταν «ανοίγεσαι» υποθηκεύοντας κάτι που έχει αξία για σένα, παίρνεις το ρίσκο να το χάσεις. Εκτός βέβαια αν είσαι… τράπεζα. Αντίθετα με τον κοινό πολίτη, οι πτωχευμένες τράπεζες διασώζονται με τα χρήματα των πολιτών, ενδυναμώνονται πολιτικά από αυτή την ανακεφαλαιοποίηση (κυρίως μέσα από τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, ελέω των ΜΜΕ και των πολιτικών δυνάμεων που ελέγχουν) και, στο τέλος, απαιτούν (και εξασφαλίζουν) το δικαίωμα να βγάζουν στο σφυρί τα σπίτια και τα μαγαζιά των πολιτών που τους διέσωσαν.
Να τι εννοώ με τον όρο Πτωχοτραπεζοκρατία: ένα καθεστώς όπου όσο πιο πτωχευμένη είναι μια τράπεζα τόσο πιο μεγάλη η εξουσία της επί της υπόλοιπης κοινωνίας και, συνεπώς, η δυνατότητά της, αντί να ρευστοποιηθεί, να οικειοποιείται βίαια τις περιουσίες άλλων ρευστοποιώντας τες.
Στη δική μας περίπτωση, στην Ελλάδα της τετραπλής χρεοκοπίας (πτωχευμένο κράτος, πτωχευμένες τράπεζες, πτωχευμένες επιχειρήσεις και πτωχευμένες οικογένειες), το καθεστώς της Πτωχοτραπεζοκρατίας δεν κρατά καν τα προσχήματα του ορθολογικού φιλελευθερισμού, με τους πλειστηριασμούς (που τώρα ξεκινούν) να αποτελούν την ειδεχθέστερη όψη του.
Ας δούμε, κατ’ αρχάς, τα πράγματα ψυχρά: Η γενικευμένη πτώχευση της χώρας δημιούργησε (περίπου): (1) 100 δισ. ευρώ «κόκκινο» χρέος των τραπεζών προς το κράτος, (2) 100 δισ. ευρώ «κόκκινο» χρέος των ιδιωτών προς τις τράπεζες, και (3) 100 δισ. ευρώ χρέος των πολιτών προς το κράτος.
Παράλληλα, το κράτος χρωστά 300 δισ. στην τρόικα (και κάτι λίγα επί πλέον στις τράπεζες), όταν το συνολικό ετήσιο εισόδημα όλων των Ελλήνων δεν ξεπερνά τα 175 δισ. Το να προσποιούμαστε ότι αυτά τα χρέη θα αποπληρωθούν με κάποιον τρόπο θα ήταν ένα ωραίο ανέκδοτο, αν δεν οδηγούσε, σταθερά και συστηματικά, τη χώρα στην ερημοποίηση και τον λαό μας στην αναξιοπρέπεια.
Κι όμως: Η τρόικα, που στην Ελλάδα επιβάλλει το καθεστώς της Πτωχοτραπεζοκρατίας (σε συνεργασία με σειρά κυβερνήσεων τις οποίες υποτάσσει), επιμένει: Τα χρέη αυτά θα αποπληρωθούν, υποτίθεται, μέσα από νέο δανεισμό (τις δόσεις των μνημονιακών δανείων) και ρευστοποιήσεις!
Πρώτα φόρτωσαν στο πτωχευμένο κράτος το μεγαλύτερο δάνειο στην ανθρώπινη ιστορία (ώστε να διασώσουν τις γαλλογερμανικές, αρχικά, και ελληνικές, κατόπιν, τράπεζες) και αμέσως μετά άρχισαν τις ρευστοποιήσεις. «Ρευστοποίησαν» τις συντάξεις και τους μισθούς, κατόπιν τις εργασιακές σχέσεις, τη δημόσια περιουσία, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (μέσω εξοντωτικών φόρων και ασφαλιστικών εισφορών), ενώ τώρα περνούν στη ρευστοποίηση των ακινήτων.
Τίποτα δεν καταδεικνύει καλύτερα τον ανορθολογισμό, την αναποτελεσματικότητα και τον απαράμιλλο κυνισμό της τρόικας από τους πλειστηριασμούς που μόλις ξεκίνησαν.
Ας ρίξουμε μια ματιά: Οι τράπεζες κρατούν τα λιγότερο «κόκκινα» δάνεια και ξεφορτώνουν τα «κατακόκκινα» δάνεια που βαραίνουν τα λογιστικά τους βιβλία σε χαμηλές τιμές (π.χ. ένα δάνειο 100 χιλιάδων, που έχει προ πολλού πάψει να εξυπηρετείται, πωλείται για 8 χιλιάδες) σε ξένα κερδοσκοπικά «οχήματα» τα οποία ελπίζουν είτε να τα μεταπωλήσουν ακριβότερα είτε, πιο ρεαλιστικά, να προχωρήσουν σε πλειστηριασμό που θα αποφέρει περισσότερα από το κόστος απόκτησης. Αυτομάτως αυξάνεται η προσφορά ακινήτων, με αποτέλεσμα οι ήδη χαμηλές τιμές τους να μειωθούν κι άλλο.
Αποτέλεσμα; Τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών που συμπεριλαμβάνουν υποθηκευμένα ακίνητα τα οποία συνδέονται με τα λιγότερο «κόκκινα» δάνεια (τα οποία παραμένουν στα βιβλία τους) χάνουν αξία, με συνέπεια τα κεφαλαιακά αποθέματα των τραπεζών να μειώνονται κι άλλο.
Με την αγωνία να τα αναπληρώσουν, οι τράπεζες θα αναγκαστούν να πουλήσουν κι άλλα «κόκκινα» δάνεια σε ταμεία, οι πλειστηριασμοί θα πολλαπλασιαστούν, οι τιμές των ακινήτων θα συμπιεστούν κι άλλο, κ.ο.κ. Κλασική περίπτωση σκοτοδίνης που γίνεται χειρότερη όσο περισσότερο εφαρμόζεται η πολιτική της τρόικας για να τερματιστεί. Ο ανορθολογισμός και η αναποτελεσματικότητα στην πράξη.
Έχοντας βάλει μπροστά τη διαδικασία των πλειστηριασμών υπέρ των τραπεζών, η τρόικα ανακοινώνει από τώρα το επόμενο στάδιο: Πλειστηριασμοί ακινήτων για χρέη στην εφορία, στο ΙΚΑ κ.λπ.!
Και σαν να μην έφτανε αυτό, διττός όρος της επόμενης μνημονιακής «αξιολόγησης» είναι (α) η ολοσχερής κατάργηση της προστασίας κύριας κατοικίας (δηλαδή κατάργηση της σχετικής διάταξης του Νόμου Κατσέλη, που η τρόικα ποτέ δεν χώνεψε), και (β) η εκκίνηση των δημοπρασιών από την καταρρακωμένη τιμή αγοράς αντί για την «αντικειμενική» αξία του ακινήτου.
Το τροϊκανό αντεπιχείρημα προς όποιον καταδικάζει τον μακροοικονομικό ανορθολογισμό των πλειστηριασμών, που οδηγεί σε επιτάχυνση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, είναι ηθικοπλαστικό:
Οι πλειστηριασμοί επιβάλλονται καθώς αλλιώς καταργείται η έννοια της ευθύνης του δανειολήπτη, δημιουργώντας κίνητρα για «μπαταχτσήδες» και εκθέτοντας τους δανειολήπτες που πλήρωσαν κανονικά τα δάνειά τους ως «ανόητους». Υπό κανονικές συνθήκες, το επιχείρημα αυτό έχει λογική. Όμως οι συνθήκες στην ελληνική κοινωνία δεν είναι κανονικές εδώ και καιρό.
Από τα κάτι λιγότερο από 100 δισ. ευρώ που χρωστούν ιδιώτες στο κράτος, 3,5 εκατομμύρια Ελλήνων δεν έχουν φορολογική ενημερότητα λόγω χρεών μόνον… 2 δισ. ευρώ. Τα υπόλοιπα 98 δισ. είναι τα χρέη ήδη πτωχευμένων ιδιωτών και της ολιγαρχίας. Κι όμως, τρόικα και κυβέρνηση έχουν αποδεχθεί ότι τα 98 δισ. της ολιγαρχίας και των επιχειρήσεων εξαφανίστηκαν, αλλά βάζουν στο στόχαστρο τα σπίτια εκατομμύρια Ελλήνων που απλά δεν μπορούν να ανταποκριθούν λόγω κρίσης.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα «κόκκινα» δάνεια προς τις τράπεζες: η συντριπτική τους πλειονότητα αφορά συνανθρώπους μας, που δεν επέλεξαν να μην πληρώνουν, αλλά που απλά δεν μπορούν να πληρώσουν. Πολίτες που υπέστησαν το ωστικό κύμα της κρίσης και οι οποίοι τώρα θα πεταχτούν από τα σπίτια τους ώστε να κερδίσουν ξένα κερδοσκοπικά αρπακτικά, την ίδια ώρα που ούτε καν οι τράπεζες δεν ξεφεύγουν από τη χρεοκοπία τους.
Αρκετά όμως καταγράψαμε τι συμβαίνει. ‘Ωρα να πούμε τι πρέπει να γίνει. Η πρόταση του DiEM25, το οποίο το νέο έτος θα δημιουργήσει νέο κόμμα στην Ελλάδα, είναι σαφής και εντάσσεται στο πλαίσιο της Νέας Συμφωνίας για την Ελλάδα που προτείνουμε:
1. Διακοπή όλων των πλειστηριασμών έως τη δημιουργία νέου θεσμικού πλαισίου.
2. Νέο θεσμικό πλαίσιο για τις πωλήσεις «κόκκινων» δανείων σε «ταμεία» που (α) να αποκλείει την πώληση δανείων που αφορούν κύρια κατοικία και (β) να δίνει το δικαίωμα στον οφειλέτη να αγοράσει το ακίνητο στην ίδια τιμή που κατέβαλε στην τράπεζα το «ταμείο» που το αγόρασε για να το βγάλει στο σφυρί.
3. Ίδρυση δημόσιας εταιρείας διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΕΔΜΕΔ – bad bank) στην οποία σταδιακά περνούν τα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών, με αντάλλαγμα υποσχετικές του Δημοσίου (IOUs) (σαν αυτές που από το 2008 κρατούν τις τράπεζες ζωντανές). Στόχος της ΕΔΜΕΔ είναι η διατήρηση στα βιβλία της των ακινήτων έως ότου η αγορά ακινήτων ανανήψει.
4. Για τις κύριες κατοικίες να ορίζεται στους οφειλέτες από την ΕΔΜΕΔ ενοίκιο που θα προσδιορίζεται από τις δημοτικές αρχές με κοινωνικά και τοπικά κριτήρια. Όταν οι τιμές αυτών των ακινήτων υπερβούν την αξία του συσσωρευμένου χρέους των οφειλετών, η ΕΔΜΕΔ θα τους δίνει τη δυνατότητα είτε να πουλήσουν την κατοικία τους (κρατώντας την υπεραξία) είτε να την αγοράσουν με νέο αναδιαρθρωμένο στεγαστικό δάνειο.
