Λίγες φορές ένιωσα, διαβάζοντας έργα φιλοσόφων, το απόσταγμα οργής και δηλητηρίου που εξέπεμπε ο Νίτσε στο Λυκόφως των Ειδώλων. Εδώ συναντάμε έναν εξαγριωμένο σκεπτόμενο άνθρωπο, σκέφτηκα. Το λάθος μου ήταν, φυσικά, το να θεωρήσω ότι οι φιλόσοφοι είναι άνθρωποι διανοητικά και συναισθηματικά αποταυτισμένοι.

 

Θυμήθηκα το θυμό του όταν διάβασα τα πρόσφατα νέα για τους φορολογικούς παραδείσους, τα paradise papers, τα οποία ακολούθησαν τα Panama papers, που αποτελούν περίτρανα ένα ακόμα παράδειγμα του πως οι ζάμπλουτοι εν γένει διαφεύγουν των υποχρεώσεών τους στην κοινωνία. Και μετά αντιλήφθηκα ότι υπάρχει ένα είδος άγριου σουρρεαλισμού όταν παρακολουθούμε αρκετούς από τους παγκόσμιους «ηγέτες». Για παράδειγμα δυσκολεύομαι να καταλάβω πώς κάποιος θα μπορούσε να ψηφίσει τον Τραμπ ή τον ιδιαίτερα σε αυτόν αγαπητό Ντουέρτε. Μάλιστα ο παγκόσμιος «ηγέτης» γίνεται τόσο συχνά συνώνυμο του «διαταραγμένου και ψυχοπαθούς δεσπότη», που φαντάζει δύσκολο να ανακαλέσω στη μνήμη μου το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμα μερικοί πολιτικοί που ενδιαφέρονται και προσπαθούν να ανατρέψουν την παλίρροια του απανθρωπισμού.

 

Η υπόθεση ότι όσοι είναι ισχυροί, είτε στην πολιτική, είτε στο εμπόριο είτε σε όποιον άλλον τομέα ή δράση, συμπορεύονται με κάποιο είδος αξιοκρατίας έχει εμφυτευτεί στις ανθρώπινες συνειδήσεις. Τόσοι και τόσοι πιστεύουν ότι είναι πλούσιοι ή ισχυροί εξαιτίας των δικών τους ικανοτήτων ή προσπαθειών, που κατά συνέπεια θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα να βρίσκονται στην κορφή. Ή ότι μπορούν να κάνουν καλύτερη δουλειά από εμάς. Αυτό σε συνδυασμό με την ιδεολογία ότι το Χρήμα είναι το νόημα της ζωής, αποτελούν τους δυο πιο δημοφιλείς και καταστρεπτικούς μύθους της εποχής μας. Μύθοι που έχουν με επιτυχία εμποτίσει τις καρδιές των καθημερινών ανθρώπων.

 

Το πρόβλημα είναι ότι ο θυμός που νιώθω και πολλοί άνθρωποι επίσης νιώθουν για την ανισότητα, τη διάκριση και την άνοδο της άκρας δεξιάς (του φασισμού) είναι ακριβώς αυτό που τοποθετεί αυτούς τους «ηγέτες» στην εξουσία, καθώς το σύστημα έχει μάθει να εκμεταλλεύεται έξυπνα και να χειραγωγεί τις ορθές ανησυχίες των καταπιεσμένων, ώστε να ψηφίζουν τελικά εναντίον των συμφερόντων και των αναγκών τους. Και η ιστορία δείχνει με σαφήνεια ότι ο θυμός δεν είναι ο καταλληλότερος τρόπος να αλλάξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο.

 

Μπορεί τα Paradise papers να συνέχισαν να εγείρουν τη συνείδηση των ανθρώπων γύρω από το πώς οι πλούσιοι (και όχι μόνο αυτοί) κρύβουν τις περιουσίες τους για να αποφύγουν να πληρώσουν φόρους που είναι σημαντικό να υπάρχουν για να στηρίζουν υπηρεσίες για τις κοινωνίες των χωρών τους. Οι ίδιοι οι πολιτικοί που αποδυναμώνουν τα συστήματα υγείας, παιδείας, στέγασης και κοινωνικής πρόνοιας, κάνουν παράλληλα ό,τι μπορούν ώστε το κίνημα των φορολογικών παραδείσων να παραμένει σε ένα είδος νόμιμου και κρυφού καθεστώτος. Στην ερώτηση «τι να κάνουμε επ’ αυτού;» δεν είναι και τόσο δύσκολο να απαντήσουμε: να εκλέξουμε μια κυβέρνηση που θα δεσμευθεί ότι θα κλείσει τα παραθυράκια. Να σχεδιάσουμε ένα σύστημα που περισσότερο εμποδίζει παρά προάγει την υπερσυγκέντρωση. Να τοποθετήσουμε το ανθρώπινο ον ως κεντρική αξία και όχι το Χρήμα και την Εξουσία.

 

Όμως για να συνεισφέρουμε στη γενικευμένη σύγχυση μπορούμε να παρατηρήσουμε μερικές απόπειρες καλής θέλησης από ανθρώπους όπως για παράδειγμα ο πρώην Πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν, ο οποίος θέλησε να δώσει διέξοδο στη λαϊκή οργή, κάνοντας ερώτηση στους G20 που αφορά την τροποποίηση των νόμων που θα μπορούσαν να διευθετήσουν το θέμα των φορολογικών παραδείσων και να προλάβουν τη φοροαποφυγή και τη φοροαπαλλαγή, προσπαθώντας να συγκεντρώσει ένα εκατομμύριο υπογραφές και να τις στείλει στον Πρόεδρο της Αργεντινής, που αυτή την περίοδο έχει την Προεδρία των G20. Φυσικά σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για τον ίδιο τον Μαουρίσιο Μάκρι, που βρίσκεται και ο ίδιος εμπλεγμένος στις λίστες των off shore των Panama papers, όπως επίσης συμβαίνει και με τουλάχιστον τρεις από τους Υπουργούς της κυβέρνησής του.

 

 

Τί είναι η εσωτερική αναφορά;
Για να μπορέσει ο κόσμος να εκλέξει ηγέτες που θα είναι δεσμευμένοι στο να βελτιώσουν τις ζωές των καθημερινών ανθρώπων, όλοι θα πρέπει να αντιληφθούν πώς χειραγωγούνται, θα πρέπει να αξιολογήσουν τις επιλογές και να διαλέξουν αυτούς που θα οδηγήσουν την κοινωνία με αλληλεγγύη και αμοιβαίο συμφέρον. Είναι πασιφανές ότι αυτό δεν συμβαίνει. Η μέγιστη προπαγάνδα από τα πολιτικά κόμματα έκαναν τους ανθρώπους να πιστέψουν σε ψεύτικες υποσχέσεις και σε αυτοκαταστροφικά προγράμματα. Για να μάθουμε να εμπιστευόμαστε τα δικά μας κριτήρια χρειάζεται να έχουμε μια εσωτερική αναφορά, έναν τρόπο να αναρωτιόμαστε ποια είναι η καλύτερη επιλογή για τον εαυτό μας και την κοινότητά μας.

 

Η παιδεία, όπως γίνεται αντιληπτή από το σημερινό σύστημα, δεν βοηθά και ιδιαίτερα καθώς συμπεριλαμβάνει αξίες όπως ο ατομικισμός και ο ανταγωνισμός. Τα πιο περιζήτητα εκπαιδευτικά ιδρύματα για την ποιότητα και το κύρος τους, είναι επίσης και τα πιο ελιτίστικα.

 

Ποιες είναι οι εσωτερικές ποιότητες που χρειάζονται για να δημιουργήσουμε μια διαφορετική κοινωνία; Χρειαζόμαστε καλοσύνη, σοφία και δύναμη. Αυτές είναι οι ποιότητες ενός Εσωτερικού Οδηγού, μιας εικόνας, μιας αίσθησης ή μιας παρουσίας που μας συνοδεύει και μας βοηθά να πάρουμε αποφάσεις τόσο για την προσωπική μας ζωή όσο και για την κοινότητα ή τη χώρα μας. Αν κάποια από αυτές τις τρεις ποιότητες λείπει, θα βρεθούμε σε λάθος δρόμο.

 

Κάποιοι μπορεί να συναντήσουν την καλοσύνη, τη σοφία και τη δύναμη σε έναν μυστικιστή ή σε μια θρησκευτική φιγούρα, άλλοι στην επαφή με το βαθύτερο κομμάτι της συνείδησής τους, άλλοι στην ανάμνηση ενός αγαπημένου δασκάλου, ενός συγγενή που έρχεται ως επισκέπτης στα όνειρά τους… όποιος κι αν είναι ο Εσωτερικός Οδηγός, μπορεί να δείξει το δρόμο προς τη συνοχή και την ενωτική ζωή αλλά και την αλληλεγγύη προς τους άλλους.

 

Όμως αυτός ο διάλογος με το εσωτερικό μας κομμάτι δεν είναι συχνό κομμάτι του πολιτισμού μας. Είναι αλήθεια ότι όλο και περισσότερο ασκούμε κριτική στους άλλους για τις αρνητικές πλευρές που αποτυχαίνουμε συνήθως να δούμε σε μας τους ίδιους. Την ίδια στιγμή δεν συζητάμε με τον ίδιο ζήλο τις θετικές πλευρές, παρόλο που πολλές είναι αρκετά επαναστατικές. Έτσι δεν αναγνωρίζουμε στον εαυτό μας τις ποιότητες που θαυμάζουμε σε άλλους. Αποδίδουμε στους καλούς ηγέτες την καλοσύνη, τη σοφία και τη δύναμη αισθανόμαστε όμως την ανάγκη αυτών των ηγετών, την εξάρτησή μας ως προς αυτούς, απλά γιατί δεν καταλαβαίνουμε ότι αυτές οι αρετές βρίσκονται και μέσα μας, σε όσους τους εκλέξαμε. Σε έναν πολιτισμό όπου οι ανθρώπινες σχέσεις βασίζονται στην αμοιβαία κριτική, πολλοί άνθρωποι δεν καταφέρνουν να αναπτύξουν εσωτερικές αναφορές και – κατά συνέπεια – εκτίθενται στην πιθανότητα της χειραγώγησης διαμέσου του φόβου. Για να διαχωρίσουμε την πληροφορία από την προπαγάνδα χρειάζεται να εξυψώσουμε το επίπεδο της συνείδησής μας, κοιτάζοντας τις δικές μας εγγραφές και συζητώντας τες με τους άλλους.

 

Αν βρούμε το δικό μας Εσωτερικό Οδηγό[1],  θα ανοίξουμε την πόρτα σε μια προσωπική ευεξία αλλά και μια υγιή, Πραγματική Δημοκρατία.

 

——————-

[1] Το κεφάλαιο Εσωτερικός Οδηγός βρίσκεται στο βιβλίο Να εξανθρωπίσουμε τη Γη, του Mario Luis Rodrigues Cobos, γνωστότερου με το ψευδώνυμο Silo, σελίδα 56,