Ο «πιο μισητός άνθρωπος στο διαδίκτυο την περασμένη χρονιά», Martin Shkreli, επανειλημμένα ισχυρίστηκε ότι με το να αυξάνει την τιμή του φαρμάκου για τον HIV δεν έκανε τίποτα άλλο από ό,τι συνήθως. Έτσι δουλεύει η φαρμακοβιομηχανία: πιέζοντας ασφυκτικά τα συστήματα υγείας και τους ασθενείς μέχρι και το τελευταίο σεντ. Κι αυτές του οι δηλώσεις ήταν ίσως το μόνο σωστό πράγμα στο οποίο είχε δίκιο.
Ενόσω οι φαρμακοβιομηχανίες εξελίσσονται σε μια από τις πιο κερδοφόρες βιομηχανίες παγκοσμίως, πούλησαν το ψέμα ότι χρεώνουν ασύλληπτες τιμές για τα φάρμακα που σώζουν ζωές, επειδή η έρευνα και η ανάπτυξη ενός φαρμάκου τους κοστίζει μια περιουσία. Αυτό που δεν μας είπαν όμως είναι ότι μεγάλο μέρος αυτής της έρευνας έχει καλυφθεί στα αρχικά στάδια από δημόσια χρηματοδότηση.
Μια νέα έρευνα με τον τίτλο Φάρμακα και Κέρδη, που έκαναν οι οργανώσεις Παγκόσμια Ειρήνη Τώρα και η STOPAIDS, αποκάλυψε ότι οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες αναλαμβάνουν την έρευνα που έχει ήδη χρηματοδοτηθεί από φόρους που έχουν πληρώσει Βρετανοί πολίτες και πουλούν τα αποτελέσματά της πάλι στο NHS για πάνω από 1 δις το χρόνο. Επομένως πληρώνουμε διπλά για τα φάρμακά μας – μια φορά για την έρευνα και την ανάπτυξή τους και μια δεύτερη για να αγοράσουμε ολοκληρωμένα το φάρμακο.
Αυτό δεν είναι μόνο ένα σκάνδαλο ως προς τη χρήση των χρημάτων των φορολογουμένων για την εκτόξευση των κερδών των πιο πλούσιων επιχειρήσεων που έχει ποτέ δει ο κόσμος. Είναι ενδιαφέρον το πώς το μετοχικό κέρδος, που αφορά τον τομέα της έρευνας για τη δημόσια υγεία, πιέζει σε απίστευτο βαθμό τον προϋπολογισμό του NHS και σε κάποιες περιπτώσεις εμποδίζει την πρόσβαση των ασθενών σε θεραπείες που έχουν ανάγκη.
Δείτε την περίπτωση του φαρμάκου Abiraterone για τον καρκίνο του προστάτη. Το φάρμακο αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό από δημόσια χρηματοδότηση της Μεγάλης Βρετανίας και έχει αποδείξει ότι προσφέρει 37% υψηλότερο όριο επιβίωσης για ορισμένους τύπου καρκίνου του προστάτη. Όμως η αμερικανικών συμφερόντων Janssen Pharmaceuticals (μέλος του μεγαλύτερου ομίλου Johnson & Johnson), αγόρασε τα δικαιώματα του φαρμάκου και ζήτησε τιμές απαγορευτικές για το NHS, αφήνοντας τελικά εκτός θεραπείας χιλιάδες ασθενείς σε διάρκεια δύο ετών.
Τώρα που το φάρμακο είναι τελικά διαθέσιμο προς αποζημίωση από το NHS, η Janssen χρεώνει 98 λίρες την ημέρα ανά ασθενή για το φάρμακο, παρά το γεγονός ότι υπάρχει διαθέσιμο γενόσημο που κοστίζει λιγότερο από 11 λίρες τη μέρα ανά ασθενή. Βλέπουμε τη διαφορά για ένα φάρμακο, για του οποίου την ανάπτυξη έχουμε ως δημόσιο ξοδέψει πολύ σημαντικά ποσά εξαρχής. Το Abiraterone είναι ένα από τα τόσα παραδείγματα από φάρμακα που έχουν αναπτυχθεί με χρηματοδότηση από το NHS, υπάρχουν αντίστοιχα φάρμακα για πολλαπλή σκλήρυνση και ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Η δημόσια έρευνα στον τομέα της υγείας οδήγησε σε ορισμένες εμβληματικές ανακαλύψεις τις τελευταίες δεκαετίες. Όμως οι επιτυχίες των επιστημόνων των Βρετανικών Πανεπιστημίων θα πρέπει να είναι πηγή περηφάνιας και όχι πηγή χρεωκοπίας. Καθώς το NHS αντιμετωπίζει μια ακόμα χειμωνιάτικη κρίση, είναι επιτέλους η κατάλληλη στιγμή για τους πολιτικούς μας να ορθώσουν πολιτικές απέναντι στους μεγαλοεπιχειρηματίες και να διαφυλάξουν τις παροχές υγείας. Το ελάχιστο που πρέπει να διεκδικούμε είναι προσιτές τιμές στα φάρμακα που έχουν σε αρχικό στάδιο χρηματοδοτηθεί από δημόσιους πόρους φορολογουμένων. Σε μεσοπρόθεσμο στάδιο πρέπει να εφαρμοστούν πολιτικές που θα σταματήσουν την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας έρευνας, με απώτερο σκοπό να εγγυηθούμε ότι η ανάπτυξη των φαρμάκων θα εξυπηρετήσει το συμφέρον των ασθενών και όχι τις μετοχικές τσέπες.
Κι αυτή η μετατροπή είναι σημαντικό να γίνει και εκτός Μεγάλης Βρετανίας. Ούσα ο τρίτος μεγαλύτερος χρηματοδότης της ιατρικής έρευνας η χώρα μας μετά τις ΗΠΑ και την ΕΕ, μια αλλαγή στη ΜΒ θα είχε σημαντικό αντίκτυπο και σε άλλες χώρες. Εκτιμάται ότι 10 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πεθαίνουν χωρίς λόγο κάθε χρόνο γιατί δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε φάρμακα που χρειάζονται. Οι περισσότεροι δε από αυτούς σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Όποιος πολιτικός αναλάβει μια τέτοια δέσμευση και δράση, μπορεί να καταλήξει να είναι «ο πιο αγαπητός άνθρωπος στο διαδίκτυο».
—————–
Για τον συγγραφέα
Ο Morten Thaysen είναι υπεύθυνος για την πολιτική και τις εκστρατείες του Global Justice Now. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο open democracy στις 5 Νοεμβρίου 2017.
