Ένα συνεταιριστικό εγχείρημα για την τροφή, την κοινωνική αλληλεγγύη, την πόλη και την αλλαγή της ζωής μας.
Τον Φεβρουάριο του 2011, η πρόταση της ΠΡΩ.Σ.Κ.ΑΛ.Ο. (Πρωτοβουλία Συνεργασίας για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία) για την δημιουργία ενός καταναλωτικού συνεταιρισμού με περισσότερα από 400 μέλη, έμοιαζε να είναι μια πραγματικά τολμηρή ιδέα. Κι όμως, δύο μόλις χρόνια μετά, το πρώτο μη κερδοσκοπικό συνεταιριστικό παντοπωλείο στην Θεσσαλονίκη έγινε πραγματικότητα.
Ο Βίος Coop, στην Κων. Καραμανλή 42
Πρώτος μας σκοπός: «Nα πάρουμε την τροφή μας στα χέρια μας», να καταναλώνουμε προϊόντα τοπικά, ποιοτικά, χωρίς μεσάζοντες, μέσα από ένα εγχείρημα οικονομικά βιώσιμο με σεβασμό στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Επόμενο βήμα, να θέσουμε με σαφήνεια τις αρχές μας: Πίστη στην δυνατότητα της Άμεσης Δημοκρατίας[1] να διαχειρίζεται με αποτελεσματικότητα τα συλλογικά αγαθά, στα πλαίσια της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας[2] (ΚΑΛΟ). Με τα παραπάνω ως αφετηρία ενώσαμε τις δυνάμεις μας και με μια μικρή συνεταιριστική μερίδα των 150 ευρώ ανά μέλος για αρχικό κεφάλαιο, πήραμε την απόφαση να γίνουμε “διατροφικά κυρίαρχοι”. Να αποσπάσουμε δηλαδή από τον έλεγχο της αγοράς την διάθεση της διατροφής και των βασικών αναγκών του νοικοκυριού μας.
Από πελάτες των υπέρ-καταστημάτων και των πολυεθνικών γίναμε συνεταιριστές και φτιάξαμε το δικό μας παντοπωλείο, μένοντας μακριά από παιχνίδια εξουσίας και κερδοσκοπίας. Σε αυτό θα βρει κανείς όλα τα προϊόντα που μπορεί να χρειαστεί ένα μέσο νοικοκυριό. Οι ίδιοι οι καταναλωτές που συμμετέχουμε στον συνεταιρισμό φροντίζουμε για την ποιότητα των προϊόντων που καταναλώνουμε, επιλέγοντας αυτά που έχουν χαμηλό οικολογικό αποτύπωμα,[3] που δεν περιέχουν γενετικά τροποποιημένες πρώτες ύλες ή βλαβερές για τον άνθρωπο και το περιβάλλον ουσίες και παραγωγικές μονάδες που σέβονται τους εργαζομένους τους, χτίζοντας σχέσεις σεβασμού και αλληλοκατανόησης με τους παραγωγούς μας. Έτσι, όπου αυτό είναι εφικτό, επιλέγουμε να στηρίζουμε τοπικούς παραγωγούς και να διαμορφώνουμε τις τιμές του παντοπωλείου, βγάζοντας έξω το κέρδος του μεσάζοντα και του ιδιοκτήτη-πωλητή, κρατώντας τες όσο το δυνατόν χαμηλότερα. Οι 7 εργαζόμενοι-μέλη μας εξυπηρετούν τις ανάγκες χιλιάδων νοικοκυριών προσφέροντας προϊόντα από 400 περίπου παραγωγούς, στην πλειοψηφία τους τοπικούς, ποιοτικούς συνεταιρισμούς, παραγωγούς δίκαιου εμπορίου, 4 μικρές μονάδες και καλλιεργητές παραδοσιακών ποικιλιών.
Τοπικά και ποιοτικά προϊόντα
Ο Βίος Coop έχει γίνει πια ένα από τα πιο διαδεδομένα εγχειρήματα ΚΑΛΟ, στην Ελλάδα και όχι μόνο, και για εμάς είναι πολύ σημαντικό να συνεχίσουμε να διαδίδουμε το παράδειγμα του. Με τα όσα αναφέρουμε δεν έχουμε σκοπό ούτε να ωραιοποιήσουμε ό,τι κάνουμε, ούτε να υπονοήσουμε πως είμαστε αλάθητοι, αλλά να ενθαρρύνουμε και άλλους δίνοντάς τους το παράδειγμα του εφικτού. Οι πράξεις είναι πάντα πιο πειστικές από τα λόγια.
Λίγα λόγια μέσα από το εγχείρημα του ΒίοςCoop
Καθώς μια πρώτη, γεμάτη δυσκολίες αλλά και πολύτιμες εμπειρίες, περίοδος έχει πλέον ολοκληρωθεί και μπορούμε να βλέπουμε το μέλλον με ενότητα, νιώθουμε σήμερα την ανάγκη να μοιραστούμε δημόσια κάποιους από τους προβληματισμούς μας, γνωρίζοντας πως όσα και αν πούμε θα είναι λίγα για να εκφράσουν τα συναισθήματα και τα συμπεράσματα όλων των μελών του Βίος Coop.
Περισσότερο από ένα κατάστημα καταναλωτών, ο Βίος Coop είναι και οι σχέσεις των μελών του. Όταν αυτές είναι καλές ή/και όταν είναι κακές, επηρεάζουν άμεσα και τον συνεταιρισμό. Είμαστε ένας ζωντανός οργανισμός που εξακολουθεί να ψάχνει και να ψάχνεται, να κάνει λάθη, αλλά που μαθαίνει και δυναμώνει από την εμπειρία του. Τέτοια λάθη πηγάζουν από διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων και η ανάθεση, όταν δηλαδή αφήνουμε τις αποφάσεις και την εφαρμογή τους εξολοκλήρου πάνω σε άλλους. Έτσι μένουμε ουσιαστικά αμέτοχοι και απομακρυνόμαστε από έναν από τους στόχους μας, την Άμεση Δημοκρατία.
Είναι πολύ σημαντικό για εμάς η εξωτερική εικόνα ενός εγχειρήματος να αντικατοπτρίζει την εσωτερική. Κομμάτι του δρόμου που βαδίζουμε δε μπορεί λοιπόν παρά να είναι και η αυτοκριτική. Και μάλιστα η αυτοκριτική που κοινοποιείται προς την υπόλοιπη κοινωνία, της οποίας προσπαθούμε να αποτελούμε ενεργό κύτταρο. Στο πρόσφατο παρελθόν διανύσαμε μια περίοδο έντονης εσωστρέφειας, διχασμού και συγκρούσεων σε επίπεδο ιδεών, αλλά και σε προσωπικό επίπεδο. Βασικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η λήψη αποφάσεων με οριακή, αντί για αυξημένη, πλειοψηφία σε σημαντικά ζητήματα, όπως το θέμα της εργασίας στον συνεταιρισμό.
Συνεταιριστική βραδιά στον Βίος Coop
Βρισκόμαστε πλέον σε στάδιο υπέρβασης της κρίσης αυτής, έχοντας στο νου να μην κάνουμε στο μέλλον επιλογές που θα πληγώσουν ξανά είτε τις αρχές μας, είτε τα μέλη και τους φίλους του Βίος Coop. Το πρώτο μας μέλημα ήταν να θεσπίσουμε διαδικασίες λήψης αποφάσεων με αυξημένες πλειοψηφίες. Ό,τι έχουμε καταφέρει έως τώρα είναι το αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας στην οποία συνέβαλαν, ο καθένας με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο, εκατοντάδες μέλη και φίλοι του συνεταιρισμού. Ο Βίος Coop λειτουργεί με αυτοοργάνωση, όχι πάντα όσο πετυχημένα θέλουμε, αλλά δημοκρατικά. Το κάθε μέλος μπορεί, αν θέλει, να συμβάλλει στη διοίκηση, με τις ιδέες και τις ικανότητές του, αξιοποιώντας τες όσο καλύτερα μπορεί.
Τα όσα περιγράψαμε παραπάνω αποτελούν την καθημερινότητά μας στον Βίος Coop και είναι η σταθερή βάση πάνω στην οποία σήμερα πατάμε και μιλάμε για την εμπειρία, τα οράματα και τις δυσκολίες μας. Πιο πολύ όμως μας ενδιαφέρει να ακούμε και να μαθαίνουμε από τους εκατοντάδες φίλους και τους εθελοντές που στηρίζουν το παντοπωλείο του συνεταιρισμού, μας ενδιαφέρει να μάθουμε πώς σκέπτονται και πώς νιώθουν τα συνάδελφα συλλογικά εγχειρήματα. Πιστεύουμε ότι μόνο έτσι θα μπορούμε να αφουγκραστούμε τις ανάγκες της πόλης μας, να πλησιάσουμε ο ένας τον άλλο και να δουλέψουμε μαζί για αυτό που διεκδικούμε.
Η διατροφική κουλτούρα είναι πρωτίστως υπόθεση σχέσεων και προϋποθέτει δραστήριους και συνεργαζόμενους ανθρώπους. Αυτοί είναι που ορίζουν το επίπεδο του συνεργατισμού στα καλύτερα ή στα χειρότερά του. Η τροφή και η καταναλωτική μας συμπεριφορά δεν πρέπει να αφήνεται στις «από τα πάνω» πολιτικές που ορίζουν άλλοι για εμάς, ούτε στους λίγους κερδοσκόπους. Επιλέγοντας τον δρόμο της συνεργατικότητας και της συλλογικής πρωτοβουλίας μπορούμε να δημιουργήσουμε μικρές συνεργατικές δομές και με αυτές να επηρεάσουμε και να διαμορφώσουμε την συνολικότερη κατάσταση προς το καλύτερο. Ένας τέτοιος στόχος δεν είναι εύκολος, είναι όμως ένας στόχος που αξίζει. Για αυτό λοιπόν και δεν θα είμαστε ποτέ αρκετοί στον Βιος Coop, γιατί ο καθένας από εμάς είναι ένα μικρό κομμάτι της λύσης στα μεγάλα μας προβλήματα. Με τον ίδιο τρόπο, αντιλαμβανόμαστε τον συνεταιρισμό μας ως ένα μικρό κομμάτι της πόλης που αντιστέκεται δημιουργώντας και όχι σαν ένα πυροτέχνημα μοναδικό στο είδος του. Έχοντας λοιπόν κλείσει αυτήν την μικρή πρώτη περίοδο, θέτουμε ένα ερώτημα προς όλους όσους θελήσουν να το απαντήσουν μαζί με εμάς: Μπορούμε, αλλάζοντας την καταναλωτική μας κουλτούρα, να αλλάξουμε τους όρους της ζωής μας;
Αυτό είναι το μήνυμά μας. Μια πρόσκληση που απευθύνεται σε όλους και όλες και έρχεται μέσα από την εμπειρία των 4 χρόνων λειτουργίας του Βίος Coop: Ας μάθουμε να ακούμε ο ένας τον άλλο και θα κάνουμε αυτό το ταξίδι να αξίζει όλους τους κόπους του. Και πάνω από όλα: ας μην μένουμε αμέτοχοι. Ας επιλέξουμε να είμαστε μέρος της λύσης του προβλήματος. Το πού θα φτάσουμε, είναι στο χέρι όλων μας. Στο ταξίδι αυτό πρέπει να είμαστε όλοι και όλες μαζί.
Συνεργατικά,
Το Ανοιχτό Διοικητικό Συμβούλιο του Βίος Coop
Info: Ο μη κερδοσκοπικός Κοινωνικός Καταναλωτικός Συνεταιρισμός Βίος Coop, μόνιμα ανοιχτός σε νέα μέλη βρίσκεται στην Θεσσαλονίκη, Κωνσταντίνου Καραμανλή 42, (περιοχή Κατσιμίδη – Ιπποκράτειο).
site: www.bioscoop.gr FB: www.facebook.com/bioscoop.gr
Email: coopbios@gmail.com, Tηλ: 2310 811918
————————-
[1] Η Άμεση Δημοκρατία αποτελεί έναν τύπο δημοκρατίας όπου η εξουσία εδράζεται στη συνέλευση όλων των πολιτών που συμμετέχουν σε αυτήν. Η άμεση δημοκρατία χρησιμοποιείται ως όρος κατ’ αντιδιαστολή με την Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία (ή έμμεση δημοκρατία), όπου η εξουσία ασκείται από μια ομάδα ανθρώπων, που συνήθως επιλέγεται μέσα από εκλογές ανάδειξης αντιπροσώπων. Για παράδειγμα, στον Βίος Coop, ανώτατο όργανο του συνεταιρισμού είναι η Γενική Συνέλευση όλων των μελών του, τα οποία έχουν από μία ψήφο ανεξαρτήτως του αριθμού των συνεταιριστικών μεριδίων που κατέχουν.
[2] Με απλά λόγια, με τον όρο Κοινωνική, (Συνεταιριστική) και Αλληλέγγυα Οικονομία εννοούμε τις δραστηριότητες φυσικών ή νομικών προσώπων στο φάσμα της παραγωγής, συναλλαγής και κατανάλωσης, με απώτερο σκοπό την κάλυψη συλλογικών και κοινωνικών αναγκών. Βασικά χαρακτηριστικά της είναι: η δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων, η συλλογική ιδιοκτησία του συνεταιρισμού (ένας πολίτης – μία ψήφος), η οριζόντια οργάνωση, η ανακλητότητα των ρόλων, η προστασία του περιβάλλοντος σε όλες τις δραστηριότητες του συνεταιρισμού, η μικρή απόκλιση ανάμεσα στον ανώτατο και τον κατώτατο μισθό, κ.α.
[3] Το οικολογικό αποτύπωμα μετράει την έκταση της παραγωγικής γης και του νερού που χρειάζεται ένας άνθρωπος, ή ένας πληθυσμός ώστε να παράγει όλα τα προϊόντα που καταναλώνει και να απορροφηθούν τα απορρίμματα και οι ρύποι του. Αντίστοιχα, το οικολογικό αποτύπωμα ενός προϊόντος είναι η γη και το νερό που χρειάζονται για την παραγωγή, μεταφορά, κατανάλωση και ασφαλή απόρριψή του. Προφανώς, όσο μικρότερο είναι το αποτύπωμα τόσο πιο φιλικό προς το περιβάλλον είναι.
[4] Είναι ένα κίνημα που αγωνίζεται για την καταπολέμηση της φτώχειας σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο, μέσω μιας βιώσιμης, δίκαιης, ηθικής και υπεύθυνης προσέγγισης της παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης προϊόντων. Στόχος του είναι η δίκαιη πληρωμή των παραγωγών και η ηθική και δίκαιη αντιμετώπιση των εργαζομένων, στα πλαίσια υψηλότερων κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων. Στηρίζει προϊόντα που προέρχονται από μικρούς παραγωγούς ή συνεταιρισμούς παραγωγών φτωχών χωρών.
