γράφει το Ζαϊκλόνι.
Νανοτεχνολογία και νανοσωματίδια – εξωτικές και δελεαστικές λέξεις, τόσο εξωτικές που… νανοσωματίδια ήδη χρησιμοποιούνται, με σχετική άγνοια πως είναι τέτοια, έχοντας παραχθεί “κατά λάθος” (βλέπε χωρίς την χρήση νανοτεχνολογικών μεθόδων με τελικό προϊόν τα νανοσωματίδια). Ως νανοσωματίδιο κατηγοριοποιείται οποιοδήποτε σωματίδιο με μέγεθος 1-100 νανόμετρα. Ως μέτρο σύγκρισης λάβε ένα ευκαρυωτικό κύτταρο, που το μέγεθός του συνήθως είναι μεταξύ 10-100 μικρόμετρων, με προκαρυωτικά κύτταρα όπως τα βακτήρια να είναι μεταξύ 1-10 μικρόμετρων (επί 1000 για να το βγάλεις σε νανόμετρα). Η χρήση των νανοσωματιδίων δεν είναι καινούργια, μπορούν να παραχθούν μη εσκεμμένα με απλές μεθόδους και γνωρίζουμε πως από την αρχαία Ρώμη ήδη χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή γυαλιού και κεραμικών.
Πλην οποιασδήποτε ευεργετικής χρήσης τους, τα νανοσωματίδια μπορούν να αποβούν επικίνδυνα και επιβλαβή για την υγεία. Το μέγεθός τους συνιστά “πρόβλημα” για διάφορους λόγους:
-Έχουν μεγάλο κλάσμα επιφάνειας/όγκου. Ένας τρόπος να σκεφτείς τι ακριβώς σημαίνει αυτό, προσεγγιστικά πάντα, είναι πως αν έχεις σωματίδια όγκου ενός κυβικού χιλιοστού χρειάζεσαι κοντά ένα κιλό από αυτά για να έχεις την ίδια επιφάνεια που θα είχες με 1 μιλιγκράμ σωματιδίων ενός κυβικού νανόμετρου. Εδώ κάλλιστα θα μπορούσαμε να πούμε “χέστηκα”, αν η τεράστια επιφάνειά τους δεν τους προσέδιδε αύξηση στην αντιδραστική και καταλυτική τους ικανότητα. Μπορεί να μην θες αυτούς τους “τσαμπουκάδες” κοντά ή μέσα στα κύτταρά σου.
-Μπορούν να μπουν στα κύτταρά σου. Είναι αρκετά μικρά ώστε να καταφέρουν να τρυπώσουν μέσα τους. Και μετά; Εξαρτάται τι νανοσωματίδιο είναι.
Πλην της “μη-εξωτικότητάς” τους, τα νανοσωματίδια δεν είναι και τόσο σπάνια: πολλοί άνθρωποι τριγύρω σου πιθανότατα τα έχουν μέσα τους να κόβουν βόλτες. Εδώ η αναφορά στα τατουάζ όπου διάφορες χρωστικές που χρησιμοποιούνται περιέχουν νανοσωματίδια. Η πιο “ενοχοποιημένη” χρωστική για τέτοια συμπεριφορά είναι η μαύρη και έχει βρεθεί πως κυρίως αυτή αλλά και άλλες χρωστικές έχουν την τάση να φεύγουν από την δερμίδα σου και να καταλήγουν σε άλλα μέρη του σώματός σου. Για παράδειγμα στους λεμφαδένες, όπου ορισμένες νεκροτομές δείχνουν να έχουν κατακρατήσει χρώμα από τατουάζ (τουλάχιστον ο ιστολόγος δεν χρειάζεται να τρέξει αντίστοιχη χρώση!). Το αποτέλεσμα αυτού; “Δεν έχουμε ιδέα” προς το παρόν, κάτι είχε ακουστεί παλαιότερα για “καρκινογόνες χρωστικές” μα αυτό δεν φαίνεται να έχει αποδειχθεί, αν και ορισμένες πολυκυκλικές οργανικές χρωστικές θα μπορούσαν δυνητικά να έχουν καρκινογόνο δράση.
Θα μπορούσε να γίνει κάτι για αυτό ώστε να μην χρειαστεί να μάθουμε μέσω επιδημιολογίας αν κάνουν “κακό στην υγεία”; Ναι και ο κλήρος πέφτει στους κατασκευαστές των χρωστικών. Τα νανοσωματίδια θα μπορούσαν να φιλτραριστούν από τη χρωστική έτσι ώστε να μην αποτελούν -τουλάχιστον από άποψη φυσικών ιδιοτήτων- “πιθανό κίνδυνο”. Ως τότε, αν αγαπάς τα τατού δεν υπάρχει λόγος να τα απαρνηθείς: χρειαζόμαστε περισσότερα επιδημιολογικά δεδομένα και… προσωπικά μου αρέσουν αρκετά οπότε θέλω να τα βλέπω τριγύρω μου.
———
* Το Ζαϊκλόνι ασχολείται με θετικές επιστήμες, οι οποίες αποτελούν «επάγγελμα» και χόμπυ συνάμα. Τα κύρια ενδιαφέροντά του περιλαμβάνουν βιολογικές επιστήμες, φυτολογία / εθνοβοτανολογία, γενετική, νευροεπιστήμες και συσσώρευση μαγικών τίτλων με τρία γράμματα πριν από το όνομά του, που -όπως χαρακτηριστικά λέει- κάνουν τους ασήμαντους να νιώθουν λίγο πιο σημαντικοί.
