Πολλά στοιχεία των άρθρων 11 και 13 συνιστούν μια καταμέτωπη επίθεση στα προγράμματα ανοιχτής επιστήμης, όπως αυτά υποστηρίζονται από την Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο.
Οι νέες υποχρεώσεις φιλτραρίσματος, αστυνόμευσης, επιτήρησης και πληρωμής θα εξασθενήσουν σημαντικά την πρόσβαση σε πολύτιμο ερευνητικό περιεχόμενο που παράγεται μέσω δημόσιας χρηματοδότησης δημιουργώντας πρόσθετα κόστη, γραφειοκρατικές επιβαρύνσεις και νομική αβεβαιότητα για την ακαδημαϊκή κοινότητα. Αυτές οι νέες νομικές υποχρεώσεις της ενδιάμεσης ευθύνης θα έρχονταν σε άμεση αντίθεση με τα ανοικτά επιστημονικά δεδομένα και την ανοικτή πρόσβαση, πρακτικές που υιοθετούνται ευρέως στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Στόχος αυτών των πολιτικών «ανοιχτότητας» είναι η μεγιστοποίηση της χρήσης και του οφέλους της επιστήμης σε όλους τους τομείς. Για να υποστηρίξουν την ανοικτή πρόσβαση και την ανοιχτή επιστήμη, τα πανεπιστήμια, οι βιβλιοθήκες και οι ερευνητικοί οργανισμοί διαχειρίζονται χώρους αποθήκευσης στους οποίους οι ερευνητές ανεβάζουν επιστημονικά άρθρα, δημοσιεύσεις και ερευνητικά δεδομένα, ώστε όλοι να επωφεληθούν και να χρησιμοποιήσουν τα αποτελέσματα της έρευνας, συμπεριλαμβανομένων άλλων ερευνητών, της βιομηχανίας και του κοινού. Μια νέα υποχρέωση φιλτραρίσματος και πληρωμής θα παρεμπόδιζε σημαντικά, μέσω της νομικής αβεβαιότητας, την πρόσβαση σε πολύτιμο ερευνητικό περιεχόμενο που παράγεται με δημόσια χρηματοδότηση και θα καθυστερούσε σημαντικά την πρόοδο της ανοιχτής επιστήμης.
Αυτή η νέα προσπάθεια για την περιφρούρηση της γνώσης απειλεί την κίνηση προς την ευρεία διαθεσιμότητα επιστημονικών αποτελεσμάτων για το κοινό καλό και την ύπαρξη πάνω από 1250 αποθετηρίων που χρησιμοποιούν μη κερδοσκοπικά ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και ακαδημαϊκές κοινότητες για τη διάδοση ακαδημαϊκών αποτελεσμάτων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής έρευνας, οι δημιουργοί του περιεχομένου -οι επιστήμονες- δεν λαμβάνουν καμία οικονομική αποζημίωση για τα άρθρα τους, ωστόσο οι εκδότες συχνά απαιτούν από τους ερευνητές να παραχωρήσουν τα πνευματικά τους δικαιώματα στους εκδότες.
Τα ανοιχτά δεδομένα σημαίνουν ότι δεν υπάρχουν νομικοί περιορισμοί για την πρόσβαση ή τη χρήση, την τροποποίηση και την ανταλλαγή πληροφοριών για οποιονδήποτε σκοπό, με την επιφύλαξη της υποχρέωσης να αποδίδεται η πηγή. Το «ανοιχτό» σημαίνει επίσης ότι δεν υπάρχουν τεχνικοί περιορισμοί πρόσβασης και χρήσης, π.χ. τα δεδομένα προσφέρονται σε μορφές αναγνώσιμες από μηχανή και σε μορφή ανοιχτού τύπου και όχι σε ιδιόκτητη μορφή. Αντίθετα, τα άρθρα 11 και 13 περιορίζουν άμεσα και έμμεσα τη χρήση ανοικτών δεδομένων και καθιστούν δύσκολη την ανοικτή πρόσβαση, στρατηγικές – σημαίες της ΕΕ όπως έχουν τεθεί στο πλαίσιο έρευνας και καινοτομίας του προγράμματος «Horizon 2020».
Ένα βασικό σκεπτικό που στηρίζει την ελευθερία της έκφρασης είναι ότι η ελεύθερη ροή πληροφοριών είναι απαραίτητη, καθώς διασφαλίζει ότι λαμβάνονται οι καλύτερες δημοκρατικές αποφάσεις. Το δικαίωμα προστατεύει όχι μόνο την αποστολή ιδεών και πληροφοριών, αλλά όλες τις φάσεις της επικοινωνιακής διαδικασίας, από τη συλλογή πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος πρόσβασης σε πηγές, μέχρι την επικοινωνία και την υποδοχή τους. Οι νομικές συνέπειες των άρθρων 11 και 13 θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδια στην πρόσβαση των πολιτών σε ειδήσεις, πληροφορίες δημοσίου συμφέροντος και θεσμικά δεδομένα, όλα απαραίτητα για να έχουμε ενημερωμένο δημοκρατικό διάλογο. Ο δημόσιος τομέας μπορεί να κατέχει αυτόματα πολύ μεγάλο αριθμό διανοητικής ιδιοκτησίας εκδοτών μέσα από τις δικές του δημόσιες εκδόσεις. Η δημιουργία αποκλειστικών δικαιωμάτων σε πληροφορίες για τους εκδότες θα επηρεάσει αναγκαστικά την ελευθερία έκφρασης άλλων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ευρωπαϊκός Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων υποστηρίζει αυστηρό επίπεδο ελέγχου για ειδήσεις και άλλες πληροφορίες που αφορούν το δημόσιο συμφέρον.
Πηγή: commons network.
