Κηρύσσοντας Παράνομη τη Φτώχια Ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών

Του Leonardo Boff

Η σκανδαλώδης αύξηση της παγκόσμιας φτώχιας έχει οδηγήσει στη δημιουργία κινημάτων που στοχεύουν στην εξάλειψη αυτής της μάστιγας της ανθρωπότητας.

Στις 9 Μαΐου πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Ροζάριο της Αργεντινής εκδήλωση που διοργάνωσε ο Πρόεδρος των Eπιστημών του Ύδατος, που αποτελούν τμήμα της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών, και συντόνισε ο καθηγητής Anibal Faccendi, με σκοπό τη σύνταξη ενός Ψηφίσματος για την παρανομία της φτώχιας. Είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω και να δώσω μια  εμψυχωτική ομιλία. Στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε την υποστήριξη του Εθνικού Συνεδρίου, της κοινωνίας γενικά και των λαών όλης της ηπείρου, και να καταθέσουμε αυτό το αίτημα στα Ηνωμένα Έθνη δίνοντάς του ύψιστη προτεραιότητα. Χρόνια πριν, στις 17 Οκτωβρίου 1987, ο Joseph Wresinski δημιούργησε το Διεθνές Κίνημα ATD (από το ισπανικό, Movimiento Internacional Actuar Todos para la Dignidad, ATD), το οποίο εισήγαγε τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχιας. Φέτος, στις 17 Σεπτεμβρίου, θα εορταστεί σε πολλές χώρες που έχουν προσχωρήσει στο Κίνημα.

Η Διακήρυξη του Ροζάριο ενίσχυσε αυτό το Κίνημα, πιέζοντας τα διεθνή όργανα των Ηνωμένων Εθνών να κηρύξουν δεσμευτικά παράνομη την πείνα. Μια τέτοια Διακήρυξη δεν μπορεί να μείνει μόνο στα χαρτιά. Σκοπός μας είναι να δημιουργηθούν στους διάφορους θεσμούς των χωρών, των δήμων, των συνοικιών, των δρόμων, των σχολείων, κινήματα που θα εντοπίσουν ανθρώπους, που  βρίσκονται είτε σε συνθήκες ακραίας φτώχιας (ζουν με λιγότερο από δύο δολάρια την ημέρα και χωρίς πρόσβαση σε βασικές Υπηρεσίες) ή απλής φτώχιας, εκείνοι που επιβιώνουν με λίγο περισσότερα από δύο δολάρια και με περιορισμένη πρόσβαση στις υποδομές, τη στέγαση, τα σχολεία και άλλες βασικές ανθρωπιστικές υπηρεσίες. Και στη συνέχεια να οργανώσουμε δράσεις αλληλεγγύης, για να τους βοηθήσουμε να ξεπεράσουν αυτήν την κρίση, μέσα από τις δικές τους ενέργειες.

Το 2002 ο Κόφι Ανάν, πρώην Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, δήλωνε κατηγορηματικά: «Δεν είναι δυνατόν η διεθνής κοινότητα να ανέχεται το γεγονός ότι σχεδόν το ήμισυ της ανθρωπότητας είναι αναγκασμένο να επιβιώνει με δύο δολάρια την ημέρα ή και λιγότερο σε έναν κόσμο πρωτοφανούς πλούτου».

Στην πραγματικότητα, τα στοιχεία είναι ανησυχητικά. Η OXFAM είναι ένας μη κυβερνητικός οργανισμός (ΜΚΟ), ο οποίος συνεργάζεται με πολλούς άλλους οργανισμούς σε διάφορες χώρες και ειδικεύεται στη μελέτη των επιπέδων ανισότητας στον κόσμο. Κάθε χρόνο δημοσιεύει τα αποτελέσματά της, τα οποία είναι όλο και πιο τρομακτικά. Η OXFAM πηγαίνει συνήθως στο Νταβός της Ελβετίας, όπου βρίσκονται οι πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου, για να δημοσιεύσει τα στοιχεία που τους εκθέτουν. Τον Ιανουάριο του 2017, η OXFAM ανακοίνωσε ότι 8 άνθρωποι (η πλειοψηφία των οποίων ζει εκεί στο Νταβός), διαθέτουν πλούτο ισοδύναμο με το συνδυασμένο πλούτο 3,6 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Δηλαδή, σχεδόν το ήμισυ της ανθρωπότητας ζει σε κατάσταση πενίας, είτε αυτή είναι ακραία φτώχια είτε απλή φτώχια, πλάι στον πιο σκανδαλώδη πλούτο.

Εάν λάβουμε σοβαρά υπόψη αυτά τα στοιχεία, όπως θα οφείλαμε, συνειδητοποιούμε ότι ένας ωκεανός πόνου, αρώστιας και θανάτων εκατομμυρίων παιδιών και ενηλίκων συμβαίνουν αποκλειστικά ως συνέπεια της πείνας. Και πρέπει να αναρωτηθούμε: πού χάθηκε έστω και το ελάχιστο ίχνος αλληλεγγύης; Δεν είμαστε άραγε σκληροί και ανελέητοι απέναντι στους συνανθρώπους μας, εκείνους που είναι τόσο άνθρωποι όσο κι εμείς, που θέλουν μόνο την τροφή που είναι απαραίτητη για να επιβιώσουν, όπως ακριβώς κι εμείς; Που νιώθουν αβοήθητοι όταν βλέπουν τα παιδιά τους να μην μπορούν να κοιμηθούν εξαιτίας της πείνας και που τρώνε μόνο τα υπολείμματα μπαγιάτικων τροφίμων που μαζεύουν από τις μεγάλες χωματερές ή παίρνουν χάρη στη φιλανθρωπία κάποιων ανθρώπων ή οργανώσεων (συνήθως θρησκευτικών) που τους προσφέρουν αρκετά ώστε μετά βίας να επιβιώνουν.

Η φτώχια που προκαλεί πείνα είναι δολοφονική. Είναι ένας από τους πιο βίαιους τρόπους ταπείνωσης τού ανθρώπου, καταστρέφοντας το σώμα του και τραυματίζοντας την ψυχή του. Η πείνα μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε παραλήρημα, απελπισία και βία. Εδώ είναι καλό να θυμήσουμε μια πολύ παλιά αρχή: η ακραία ανάγκη δε γνωρίζει νόμο και η κλοπή με σκοπό την επιβίωση δεν μπορεί να θεωρηθεί έγκλημα, επειδή η ζωή είναι πιο πολύτιμη από κάθε υλικό αγαθό.

Η πείνα είναι συστημική αυτές τις μέρες. Ο Thomas Piketty, διάσημος για τη μελέτη του για τον καπιταλισμό στον 21^ο αιώνα, μας έδειξε πώς η πείνα είναι παρούσα αλλά κρυμμένη στις Ηνωμένες Πολιτείες, με 50 εκατομμύρια ανθρώπους σε κατάσταση φτώχιας. Τα τελευταία 30 χρόνια, λέει ο Piketty, το εισόδημα των φτωχότερων παρέμεινε στάσιμο, ενώ το εισόδημα του πλουσιότερου 1% αυξήθηκε κατά 300%. Και όπως καταλήγει ο Piketty: «Αν δε γίνει τίποτα για να ξεπεραστεί αυτή η ανισότητα, θα μπορούσε να καταστρέψει ολόκληρη την κοινωνία. Η εγκληματικότητα και η ανασφάλεια θα αυξηθούν. Οι άνθρωποι θα ζουν με περισσότερο φόβο παρά ελπίδα».

Καταργήσαμε τη δουλεία στη Βραζιλία. Αλλά πότε θα καταργήσουμε την πείνα;