«Να προκληθεί διάλογος στα αρμόδια όργανα της Βουλής με βάση τα αποτελέσματα της έκθεσης του Δικτύου». Με αυτή την πρόταση από τον Γιώργο Σταυρόπουλο, Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ξεκίνησε η χτεσινή συνέντευξη τύπου. Για μια ακόμα χρονιά δεκάδες οργανώσεις καταγράφουν με συστηματικό τρόπο τη βία σε πολλές εκφάνσεις της. Δίνουν την εικόνα του προς τα πού πάει η κοινωνία μας, τι πρέπει να αποφύγει και σύμφωνα με τις δηλώσεις της Βασιλικής Γεωργιάδου, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Παντείου Πανεπιστημίου που ήταν επίσης στο πάνελ της χτεσινής εκδήλωσης, παρέχουν στον ακαδημαϊκό χώρο ένα πολύτιμο εργαλείο για μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων.
Το «Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας» κατέγραψε μείωση των επιθέσεων με ρατσιστικό κίνητρο σε σχέση με το 2015, αλλά και επανεμφάνιση οργανωμένων ομάδων και αύξηση των σοβαρών επιθέσεων. Ωστόσο επισημαίνει ότι η μείωση καταγραφής περιστατικών οφείλεται στην αποδυνάμωση των υπηρεσιών υποστήριξης και των εκστρατειών ενημέρωσης, στο ότι τα μέλη του βρίσκονται πλέον στην «πρώτη γραμμή» του προσφυγικού με αποτέλεσμα να δίνεται έμφαση στις κατεπείγουσες ανάγκες και στη πλαισίωση και στέγαση μέρους του προσφυγικού πληθυσμού σε αξιοπρεπείς συνθήκες, η οποία έχει λειτουργήσει προληπτικά και προστατευτικά για τα θύματα.
Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2016, το Δίκτυο κατέγραψε μέσω συνεντεύξεων με τα θύματα 95 περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 130 θύματα. Σε 31 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες-ριες ή πρόσφυγες λόγω εθνικής ή εθνοτικής προέλευσης, θρησκείας ή χρώματος και σε 1 περιστατικό στοχοποιήθηκε το προσωπικό οργάνωσης και το κτίριο που προοριζόταν για την φιλοξενία προσφύγων. Καταγράφηκε 1 περιστατικό κατά δημοσιογράφου που στοχοποιήθηκε λόγω της κάλυψης του προσφυγικού. Σε 57 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI άτομα και άτομα που συνδέονται με κάποιο άτομο ΛΟΑΤΚΙ. Σε 5 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ιεροί ή συμβολικοί χώροι και η εβραϊκή κοινότητα. Σε 31 περιστατικά στοχοποιήθηκαν περισσότερα του ενός θύματος, ενώ σε 54 περιστατικά η επίθεση τελέστηκε από ομάδα (τουλάχιστον 2 ατόμων).
Κατά δήλωση των θυμάτων, οι δράστες είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία Έλληνες (78 περιστατικά). Καταγράφονται επίσης 4 περιστατικά στα οποία οι 9 δράστες ήταν αλλοδαποί και 1 περιστατικό από ομάδα μικτών εθνικοτήτων. Στην πλειονότητα των επιθέσεων αναφέρθηκαν περισσότεροι θύτες. Οι 54 επιθέσεις έγιναν από ομάδες των 2-10 ατόμων, ενώ σε 38 επιθέσεις αναφέρεται ένας μόνο θύτης.
Στα περιστατικά που καταγράφηκαν περιλαμβάνονται και αυτά που ευδοκίμησαν λόγω της συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών στα νησιά. Οι τάσεις που ξεχωρίζουν είναι επιθέσεις από ομάδες κατά μικρών ομάδων προσφύγων στα νησιά που έχουν ως στόχο τον εκφοβισμό, η κακομεταχείριση ασυνόδευτων ανηλίκων κυρίως σε χώρους κράτησης, οι σποραδικές επιθέσεις σε οικογένεια Σύριων ή κατά Σύριων ανηλίκων από προσωπικό του ΚΤΕΛ, αλλά και η επίθεση κατά προσωπικού οργάνωσης και χώρου φιλοξενίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην επίθεση αυτή στον χώρο φιλοξενίας, πραγματοποιήθηκε πορεία διαμαρτυρίας κατά της στέγασης προσφύγων στο συγκεκριμένο κτίριο, στην οποία είχε ηγετικό ρόλο βουλευτής της Χρυσής Αυγής.
Υπάρχει δηλαδή μια δυναμική, όπου την αντίδραση πολιτών την οικειοποιούνται ομάδες οι οποίες είτε πυροδοτούν αντιδράσεις, είτε δράττονται της ευκαιρίας προκειμένου να προσελκύσουν υποστηρικτές. Το Δίκτυο σημειώνει ότι το πλέγμα της αλληλεγγύης που έχει δημιουργηθεί ανατρέπει τη δυναμική αυτή σε αρκετές περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση του Ωραιοκάστρου με αφορμή την ένταξη των παιδιών προσφύγων στο σχολικό σύστημα, αν και οποιαδήποτε αλλαγή στον κυρίαρχο πολιτικό λόγο δύναται να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση και να αποθρασύνει τις ομάδες με ακραίες ρατσιστικές ιδεολογίες. Οι καταγραφές του Δικτύου ενισχύουν την άποψη ότι η ομαλή κοινωνική ένταξη των προσφύγων, ιδίως δε η καταπολέμηση της εικόνας του ανεπιθύμητου εγκλωβισμένου ο οποίος διαμένει και διαβιεί σε ακατάλληλες συνθήκες, λειτουργεί προληπτικά κατά της ενίσχυσης των στερεοτύπων και της αύξησης της ρατσιστικής βίας.
Οι καταγραφές επιθέσεων κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων σε σχέση με το 2015 μειώθηκαν, αλλά ο αριθμός τους παραμένει υψηλός. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εμφανίζεται σταθερά στις καταγραφές η βία που βιώνουν τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ στο σχολικό/εκπαιδευτικό τους περιβάλλον. Τέλος, εκτός από τα άτομα που στοχοποιούνται λόγω ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, το Δίκτυο κατέγραψε δύο περιστατικά στα οποία στοχοποιήθηκαν άνδρες λόγω της σύνδεσής τους με τρανς γυναίκα.
Σε σχέση με τα περιστατικά που εμπλέκονται ένστολοι δράστες παρατηρείται μείωση των καταγραφών. Εντούτοις, στην πλειοψηφία των περιστατικών, ένστολοι σύμφωνα με τον ισχυρισμό των θυμάτων κακομεταχειρίστηκαν ασυνόδευτους ανηλίκους. Από τις περιγραφές των ασυνόδευτων ανηλίκων, προκύπτει ένα μοτίβο στερεοτυπικής βίας κατά ανηλίκων ηλικίας 15-17 ετών σε χώρους κράτησης στους οποίους διαμένουν μέχρι τη μεταφορά τους σε δομή φιλοξενίας. Η αδυναμία διαχείρισης παρόμοιων ζητημάτων συμπυκνώνεται στα λόγια των δραστών. Σε μία περίπτωση, ο αστυνομικός αφού χτύπησε τον ανήλικο, του φώναξε χαρακτηριστικά: «Για ποιο λόγο ήρθες στην Ελλάδα αφού θες να πας Γερμανία; να πας κατευθείαν εκεί!».
Το Δίκτυο αναφέρεται στο ρόλο των μαρτύρων και τονίζει ότι η ειρηνική παρέμβαση των αυτοπτών μαρτύρων δύναται να δράσει αποτρεπτικά για τους δράστες και προστατευτικά για το θύμα. Τα περιστατικά στα οποία οι μάρτυρες δείχνουν ανοχή κατά τη διάρκεια επιθέσεων και δεν αντιδρούν προκειμένου να βοηθήσουν τα θύματα ή έστω να δείξουν την αντίθεσή τους σε αυτό που συμβαίνει, αποτυπώνουν μια σχεδόν αναπόφευκτη εξοικείωση με τη βία. Επιπλέον, γίνεται αντιληπτό ότι οι δράστες ενδυναμώνονται σημαντικά διά της σιωπής των μαρτύρων.
Το «Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας» συντονίζεται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και συμμετέχουν ως μέλη 37 οργανώσεις.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση του Δικτύου για το 2016 εδώ.
